دا بدلې د ناوې د سر د جوړولو په وخت كې د ټنگورو له خوا ويل كېږي:

د ناوې سركونډي دي كونډى سر كله جوړېږي؟

خپله مور يې نشته، پردئ مور څه پې (440) پوهېږي
*

د سندرو لير(441) يې جوړه په تندي كړه

د (…) ويندر يې جوړه كاغدي كړه
*

سردې غوړ كه سترګې تورې چې ولاړ وو به دې

(. ..) سواره راغلي سوروو به دى

*

په تورپيكي دې د چڼدنو ليري ولاړي
يا: په سپين تندي دې د چندڼو ليرې ولاړې

ته خو  د  (…) د كوره نه تلې ولې ولاړې.

*

د ناوې سر په غوړو غوړ كړي نور يې مه وو وئ
چې د (….) جنازم (442) واخسته بيه(443) يې ښه وو وئ

*

د ناوې سر په كوچو غوړ كې نو يې وووئ

كه د پلار رضا يې نه وي بيه يې مه وووئ

*

ول – ول ده غوړيشې څڼې غوړېږي

ناوې د شرين يار سه ښه ښكارېږي

يا: ناوۍ د (… خان)  سه ښه ښكارېږي

*

سرباپې (444) شانه ورو- ورو پې وهيه

شرينه مور يې مه راخبرويه

*

سر يې دوه – دوه تاره واخلى ژړكه ورو يې بېلويه

كه خور په (…) گرانه زر يې مه جدا كويه

*

ګوتې وخوري سر اوبدنې!

په لوى سهار دي مات كړل د پيكۍ نري بندونه!

*

سهار دى ناوې ته مږنځ وګورئ

نارې كړئ شيرينه مور يې روبولئ (445)

چې تور اوربل دې جوړوي كوڅۍ دې ولونه نيسه
(…) خان) درته وېلاړ دى ګلالي مخ ته ريمالونه نيسه

*

چې تور اوربل دې جوړاه په خيال مينه وې

چې(…) يې ړنگوي، اوس گيله منه يې

*

وروره راشه سر مې واخله

 كه طلا در سره نه وي د هوسۍ په ښكر يې واخله

*

اوس به سرلرگى(446) په څڼيو پورې كړم

اوس به (… خان) ته ناوې جوړه كړم

*

وربل دې په چمو-چمو اوبدلى دى

په تا د (… خان) چپاو لويدلى دى

*

سردې غوړ كه سترګې تورې چې ولاړ وو به دې

(. ..) سواره راغلي سوروو به دى

*

چې تور اوربل دې جوړوي كوڅۍ دې ولونه نيسه
(…) خان) درته وېلاړ دى ګلالي مخ ته ريمالونه نيسه

سرباپې سر يې ورو – ورو جوړويه

دا په وروڼو ګرانه بيا يې مه وريادويه

د ناوې سينگارول:

الف: د خالونو د وهلو د وخت بدلې:

ناوې زنګيالي([447) خالونه كېږده
يا: ناوۍ رنګارنگ خالونه كېږده

ناوۍ په ليورو ښه نومونه كېږده

ب: د دڼيو د اېښودلو د وخت بدلې:

رنګ رنګ د ڼۍ پې كېږدئ چې ځلېږي
(…) ورته رابولئ هوسيږي
يا: ورته ويلاړ دى هوسېږي

ج: په ناوې باندې د گاڼو د ځړولو د وخت بدلې:

ټيك مې ځنځير دار دى ځنځير دار دى
ورور مې جوړ كړى د كابل په لوي بزار (448) دى

*

اوس بې د سر ټيك دانې – دانې كمه (449)

اوس بې د موركۍ ده سترګې سرې (450) كمه

*

د: د ناوې د سترگو د تورولو د وخت بدلې:

ناوې سترگې توروه ولاړوو به دې

د (…) نيلى وېلاړ دى سوروو به دې

*

ناوې سترګې دې پټې كه ده تورې

سبا به (… خان) ځوانۍ پې ګورې

يا: بېګه (بېګا) به (د…. خان) ځواني پې ګوري

ر: ناوۍ ته د جامو د اغوستلو د وخت بدلې:

وينديرې جوړ كه چندنار(451)  د ما تر لوړ وړى

د (… خان) ته سرلنګۍ شال يې تربورو وړى

*

نن به دې د سره ورېښمين كښا وې(452)

سبا به دې نرۍ – نرۍ ژړا وې

ز: دا هغه بدلې دي چې د ناوې جوړولو او سينگارولو په موده كې ويل كېږي او عمومي بڼه لري:

د ژڼيو په ټولي كې چلم وار دى

د پېغلو په ټولي كې په تا نتار (453) دى

يا: د ځوانانو په ټولي كې د تا تليوار دي
ونه د بدام (454) پاڼې يې خزان تويوې
را درومه (455) (… خانه) خوركۍ دې ځان جوړوي

سحر سبا دى سپيدې نار كېږي
ناوۍ غوټۍ ده اوس به ګل كېږي
*

ناوې په بڼو دي زېړ ګلونه دي

ناوې ښه ځوانان د تا ليورونه دي

*

ونه د بدام پاڼې يې خزان تويوي

(….) ته دسې ويه ناوې دې ځان جوړوي

*

ژر – ژر يې جوړوئ چې ګرمي كېږي

(…) ته ګل نازك دى خولې كېږې

*

د لور مور ګورئ ويده ده

مه يې وېښوئ نن يې بيه لمبه تازه ده

او دا هغه بدلې دي چې د ناوې د جوړولو په موقع د كور واله ښځو له خوا ويل كېږي:

ارمان مې د (…) كلي د بخته

شخشولي يې زموږ د كور د رخته
*

ناويې زړه مې ډېر درته بدېږي

داسې خو بې پلاره لور ودېږي

يا: داسې خو بې موره لور ودېږي

*

 په ناوې مه كړئ پلو ترې پورې

(…) چينجي خوري غاړې يې تورې456)

*

ډمه ډول ويه (457) لرګي پې كېږده

د ناوې ډنى نشته نن يې بيه ودوزن پرېږده

د ناوې كتل:

كله چې ناوې سينګار شوه او شال پرې واچول شو، د ښځو د نندارې له پاره كوټې ته راوستل كېږي. دا وخت ټنگورې په سندرو كې خپله ناوې ستايي او كله كله د هغې د خپلوانو د ځورولو له پاره انتقادي بدلې هم بولي.

ناوې چې تور كجك(458) دي تاوېزنه(459) دي

ناوې خانزاد ګان د تا ليورونه دي

*

ته دو وچولي دې جر شم د خالو سره

د (پلاني) پټې دي گرو كړ له ريشكو سره

*

هلك نرى چنار دى نرى اوبه يې نه وړي

(…) ډېر ښايسته دى نابوده (460 وينديرنه وړي

په وره كې د خرما ونه وېلاړه ده

په كونج كې د (پلاني) ناوې وېلاړه ده

*

ناوې سيورى دې ببر دى

په رنګ خو ښايسته يې      په حكمت دې خداى خبر دى

*

ناوۍ نګښى دې جر شم د خالو سره

خيالي … (461) مى ګرو شوه د تخمو سره

*

ناوۍ تندى دې ورك شه له خالو سره

د موږ فصلونه گرو شول د تخمو سره

*

ناوې په بڼو دې ګلۍ (462) اوري

ناوې (… جان) سپا يې (463) دې ګوري

*

بېګه دې نرۍ سترګې تورولې

ګهېځ مې تش كالبوت ودرولې

*

په چارګل (464) كې دې وړې سرې ملغلرې

په (…) پسې به ته ځې بختورې

د موږ د ناوې څومره ستر تندى دى

ارمان مې د (…) ده شين پټى دى

*

تور اوربل دې مزى(465) اړولى دى

(…) يې ورانولو ته راغلى دى

*

د دې كلي ملك نه مالومېږي

ناوې مو كمكولۍ راته ښكارېږي(466)

تر دې وروسته هغه بدلې راځي چې ټنگوري يې وخت په وخت مخصوصاً د ناوې تر كتلو وروسته د وړلو تر وخته پورې له درياؤ او گډاؤ سره يو ځاى بولي او د هغو په ترڅ كې د ناوې د پلارګنۍ ښځې ځوروي – رټي او حتى ښكنځلې ورته كوي:

د چه ييره پاپوسه د (پلاني) ييره پاپوسه

چژګى ورته ونيسه، كليمه وو يه دووسه

*

سور اوښ مې په سرو زرو در بار كړى
ده يو ځوندي دې .. چې تا وركړى دى
*

چرګه د چرګوړيو سره وركه ده
(…) مې د رومونيو سره وركه ده
*

شو تلګۍ(467) دي بار نيولى شوتلګى دى بار نيولى
چې په زور دې راكوله اوس دې څه كبر نيولى

*

هوښياري ناوې نه دي ژړومه
د ابه كورگى دې نه دريادومه
*

د موږه تر برو شرنگ ويې روپۍ
د (….) غوړونه وچ دي د نيستۍ
*

د چلم مې كړهار شو د كوزې سوى نارې

(…..) مې داسې ناست دى خدايه …. يې وباسې
*

د انګورو نرۍ لښتې لاندې باندې
د (…..) سپينې غولينځې(468) ته (پلانى) لاندې

يا: د خيښې غولينځې د (پلاني) ته سينه لاندې

 *

د موږ ناوى څېر سترګې ده نه ژاړي
چې د ليورو لغتې وخوري بيا به ښه ژاړي
*

د پاسه په جړ- جړ اوبه توېېږي

يا: د موږ ته دوربچو (469) انگور توييږي.

(…) مې په شپاله(470) كې مرداريږي، شكر چې چاړه نه پږدا كېږي([471)

*

(…) د گرد كلي ملك يې
غړك (472) موښي په يو له كې
*

جومت شو لوټې – لوټې

(….) ځنې رووت(473) سپيره خوله لكه د كوټي

(…گل) مې ځنې رووت اشرپۍ ويشي په موټي.

*

په زېړو ګلو كې رتلې (474) خورې ګلداره به شې
كه دې ادې ته شولې ورته نو دلاله په شې

څوك ته چولو (475) گورې (…) ته چولو گورې
خداى دې مرگ ورته ولمه (476) كا چې بيه پورته ونه گورې
*

 د چه(477) ييره(478) دوه تاره، د (…) ييره د وه تاره

په غوړېو نه غوېږي پې وروكۍ نرى داره(479)

*

راووزه د موږ خپلې ناوكۍ
ورپرېږده د شا خلو غونډارۍ(480)

*

ټپس (481) په كټو كارته (482) پورته كېږي
(…) په سرخانې كله پوهېږي

*

شنې شوتلګۍ څه زور دې نيولى دى
ابه دي په بړستن كې ځان نغښتلى دى

د اس په شا دې را نه وړې چينكې
د پلار خولګۍ دې .. چاودينكې(483)

*

شين پټى دې په مخ گرو شو چاودينكې

د پلار خولگۍ دې … كتر ينكې

*

د كلي ته څټ پټي دي پوله نه لري
(…) پكې ريي ده پوزه نه لري – د سپي پوزه پې كېږدئ عيب نه لري
*

د كور ته شا تيره ده رڼا به نه شې

(…) د گور بندي دې خوري را به نه شي(484)

*

په كابل كې طبيبان دي راولو به يې

د (…) مخكې مې تور دى سپينووبه يې(485)

سلگون لوټونه تا خستل(486) كپن (487) دې شه
د موږ لياز (488) دې و نه كا زنې بند (489) دې شه
*

يخچك (490) مې ماتووا(491) پې لمده (492) نه شومه
(…) مې دى خر كړى پې سوره شومه

يا: (…) مې خر كووا (كاوه يا كولو) پې سوره نه شومه

*

تو (493) سپيه تو مخ دې نه دى د كتو

ما وې ته به يو سړى وې ته خو سپى يې د كوڅو
*

په كلي د شگو بران وشه
(…) د مرګي تيه (494) دي وشه
*

خيالي كټ مې ته سيره (495) لاندې ايښى دى
ده ..  مې د (…) په خوله كې ايښى دى.

زموږ د ناوۍ مخ ولې خولې دى

(…) كه دغه سپى داسې راپسې دى(496)

*

ټول خلك ويده دي (…) مې حسابونه كا

ايره يې خريلې برېت يې سلامونه كا

*

د موږ ناوۍ چې ژاړي گرمه نه ده
ناوې ام د (…) د خذمت (497) نه ده
*

د چې پوستين د وزې دى د (…) پوستين د وزې دى

لكڼه په لاس وركړئ دى لايك (498)

موږ ډوډۍ نه خورو ډوډۍ سي (499) لرې

(پلاني) ته يې دې وركا چې پېري لري(500)