د ایلیف شفق “د استانبول حرموني” ناول په ۲۰۰۶ کال کې چاپ شو چې اصلي موضوع یې د ارمنیانو د ټولوژنې خبره ده. دا موضوع ترکانو ته ډېره حساسه ده. په ترکیه کې وار له واره بندیز پرې ولګېد او په لیکوالې تور پورې شو چې تاریخي پېښې یې بدلې کړې دي. خو وروسته دا بندیز لیرې شو. خپله لیکواله هم محمکې ته کش شوه خو بریالۍ ترې ووتله. دا ناول په انګریزې ژبې لیکل شوی بیا ترکۍ او د نړۍ تر څلوېښتو ډېرو ژبو ته ژباړل شوی دی. د استانبول حرموني د دوو کورنیو کیسه کوي چې یوه ترکۍ او بله ارمنۍ ده. ځینې پېښې داسې راځي چې دا دوه کورنۍ د یوې بلې له پخواني تاریخه خبرېږي.
د دې ناول لس مهمې خبرې او درسونه دا بلل شوي:
کلتوري پیچلتیا : دا ناول د استانبول د بډایه خو پیچلي کلتوري ژوند ښکارندويي کوي چې د مدرنیت او دودپالنې ، ختیځ او لوېدیځ ترمنځ لانجه سپړي.
د کورنۍ رازونه: د کورونیو دننه رازونه په افرادو ژور اغېز پرېباسي. دا ناول راته وايي چې څرنګه کورني پټ رازونه د کریکټرونو لیدلوری او ژوند بدلوي.
هویت او تړاو: د ناول کریکټرونه له دې پوښتنې سره مخامخ دي چې څوک دي او یا دا چې په چا پورې تړلي دي، دوی د ترکي او ارمني دواړو کولتورونو برخې دي او له همدې پېچلي حالت سره لاس و ګرېوان دي.
سره تړلی ژوند: کیسه دا نظر وړاندې کوي چې انفرادي ژوند یو له بل سره تړلی دی، او د یو کس لخوا پریکړې کولی شي په نورو باندې ډېر ژور اثر ولري.
له تاریخه خبرېدل: ناول د ارمنیا او ترکيې د اړیکو تاریخ ته اشارې کوي، لوستونکي هڅوي چې د تاریخي پیښو او د هغو له تلپاتې اغېزو خبر واوسي
د ښځو غږ: ناول ډېرې پیاوړې ښځینه څېرې لري چې خپل غږونه پورته کوي او ټولنیزې هیلې او غوښتنې ننګوي، د ښځینه ځواکمنتیا او خپلواکۍ مسایل څېړي.
کلتوري کلیشې: داستان کلتوري کلیشې او تعصبونه ننګوي، لوستونکي هڅوي چې د مختلفو کلتورونو او خلکو په اړه پخواني فکرونه وارزوي او ویې پوښتي.
بخښنه او بیاپخلاینه: کیسه د بخښنې او بیا پخلاینې پیامونه لري، د تاریخي ټپونو په درملنه کې د تفاهم او خواخوږۍ په اهمیت ټینګار کوي
عصري او دودیز ارزښتونه: د عصري او دودیزو ارزښتونو ترمنځ ټکر یوه تکراري موضوع ده. دا ناول لوستونکي هڅوي چې په هغو ترینګلتیاو او جوړجاړيو فکر وکړي چې د سره بېلو ارزښتونو او سیستمونو تر منځ د تقابل له امله پیدا کېږي.
د حقیقت لټون: په ناول کې کرکټرونه هر یو خپله لاره وهي چې د خپلو کورنیو او ځان په اړه حقیقت روښانه کړي، په دې توګه د هر انسان د تاریخ په اړه پوهاوی او د هغه د منلو اهمیت جوتوي.