ترجمه: غوث جانباز

… اردو و تشکیلات نظامی شاهان دوره درانی ها در جریان لشکر کشی های فاتحانه به شمال- غرب هند، شرق ایران و جنوب ترکستان شکل گرفت. در نتیجه این لشکر کشی ها امپراتوری وسیعی ایجاد گردید که در آن زمان مقتدرترین امپراتوری در سطح آسیای مشرقی مرکزی به شمار می رفت. مساحت قلمرو امپراتوری درانی مقرب به بیس از ۲ میلیون متر مربع بود.

سیاحان اروپائی و فرستاده های دیپلوماتیک سایر کشورها که در آن ایام به منطقه سفر می نمودند و فرصت مقایسه اردوی شاهان درانی را در نیمه دوم قرن هژده میلادی با اردو های حاکمان فئودال مشرب هندی، و ایرانی در نیمه دوم قرن هژده داشتند در یادداشت های خویش نگاشته اند که که اردوی افغانها نظر به کیفیت جنگی و ساختار های نظامی خویش در سطح بالا تر از اردو های همسایگان قرار داشت. (۱)

هسته اردوی منظم (فوج نظامی – عسکر منظم) را در دوره شاهان درانی قوای گارد سواره نظام یا “غلام خانه -“غلام شاهی” که در ابتدا مرکب از عساکر نادر افشار شاه ایران بود، تشکیل می داد. این نظامیان پس از مرگ نادر افشار به خدمت احمد شاه درانی درآمدند. تقریبا ثلث اردوی مذکور م کب از قزلباشان ایران بود. علاوه بر آن، در ترکیب گارد شاهان درانی مسیحی ها ( عمدتا ارمن ها و گرجی ها)‌ و عربها نیز جذب شده بودند.

تیمور شاه، پسر و جانشین احمد شاه درانی در گارد خویش تاجکان کوهستانات و جونگارهای قالمق را که از بلخ انتقال یافتند، را نیز جابجا ساخت.
در ترکیب گارد شاهان درانی همچنان برده های که پادشاه آنها را از ایتوپیا (حبشه) خریداری نموده بود خدمت می نمودند. عده ای از این برده ها را ناصر خان بلوچ، حاکم بلوچستان “اهدا” شده بود. (ناصر خان بلوچ بین سالهای ۱۷۵۰-۱۷۹۵ حاکم بلوچستان بود)

در شروع قرن ۱۹ حین پادشاهی شاه شجاع (شجاع الملک ۱۸۰۳-۱۸۰۹) در ترکیب گارد شاهی دسته ای ۵۰۰ نفری از تبار هزاره جذب گردید.

حین زمامداری تیمور شاه تعداد از پشتونهای اسحقزی که در راس شان فرمانده به نام مدد خان (مشهور به سردار – سرداران) قرار داشت به گارد شاهی راه یافتند. لیکن با اینهمه، بنیاد و هسته گارد تیمور شاه را ایرانی ها، تاجکان و دیگر اقوام غیر پشتون که تکیه گاه اصلی نظامی و حاکمیت پادشاه بودند، تشکیل می‌داد.‌ این نظامیان در اردوی شاه افغان از سطح زندگی بلند و معیشیت عالی برخوردار بودند.

ماخذ اصلی : کتاب ” تاریخ اردوی افغانستان – ۱۹۴۷-۱۹۷۷”
مولف : یو. و. گاتکوفسکی
مطابع نشراتی : “ناووکه”، مسکو، ۱۹۸۵
ص. ۵- ۶
ماخذ فرعی : “مطالعات افغانستان در اتحاد شوروی : شرق میانه و آسیای مرکزی، اقتصاد و تاریخ”؛
مولف : و. آ. رامودین، ص. ۱۹۴- ۱۹۵، چاپ مسکو، ۱۹۸۳.
ترجمه: غوث جانباز