غوث جانباز
ارزش آب در آینده نزدیک بیشتر از طلا و تیل خواهد بود
دسترسی و تقسیم منابع آب – می تواند به بزرگترین معضله در حوزه آسیای مرکزی مبدل گردد.
ارزیابی های مسلکی کارشناسان و دانشمندان مسایل آب نشان می دهد که منازعات آینده میان دولت ها نه از بابت مطالبات اراضی، نه بخاطر دسترسی و کنترول بالای سایر منابع طبیعی، بلکه عمدتا روی حل مسایل مربوط به آب و تقسیم آن متمرکز خواهد بود.
در حال حاضر، دورنمای کاهش و کمبودی منابع آب در حوزه آسیای مرکزی، یکی از عوامل اساسی بطی شدن توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور های منطقه می باشد. افزایش روز افزون مصرف آب، منجمله به هدف آب رسانی به مراکز صنعتی، انرژی و سایر سکتور های اقتصادی هر چه بیشتر باعث رقابت های پنهان و آشکار میان کشور های منطقه می گردد. این در حالیست که مشکل آبیاری زمین های حاصل خیز نیز به مثابه یکی از مشکلات اساسی و جدی باقی مانده است.
به قول محققين “سازمان اقتصادی یوروآسیا”در حال حاضر، مصرف مقدار آب در حوزه مورد بحث، ٩٠ در صد حجم تمام دریا های موجود در این حوزه را تشکیل می دهد. موازی با افزایش اجتناب ناپذیر نیازمندی ها به آب و تقسیم عادلانه آن، تأمین مواد خوراکه و امنیت منابع انرژی بالا می رود و باعث افزایش تشنج میان دولت های منطقه می گردد.
طوریکه در فوق اشاره شد، کمبود منابع آب، یکی از عوامل کلیدی و ساختاری در بطی شدن توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور های آسیای مرکزی و افغانستان می باشد.
بر اساس یافته های این سازمان در حال حاضر، کمبود آب بیشتر از همه در عرصه زراعت محسوس بوده و متدرجا سایر عرصه های اقتصادی – اجتماعی را نیز احتوا خواهد نمود.
عامل جدی دیگری که مانع توسعه ساختار های بنیادی اقتصادی می گردد، کهنگی و فرسودگی تمام وسايل و تجهیزات آبرسانی در کشور های منطقه است. ظرفیت ها، وسايل و ساختار های تخنیکی در این سکتور حداقل ٥٠ سال است که تجدید و ترمیم اساسی نشده و عصری نگردیده اند. برای توسعه و عصری سازی زیر بناه های آبرسانی هیچگونه سرمایه گزاری هدفمند صورت نگرفته است. این وضعیت باعث آن شده که مقدار زیاد آب به هدر برود.
افزون بر آن، استفاده نادرست و بی برنامه از آب و زمین ها باعث گردیده که اراضی زیادی، به شمول حداقل ٥٠ در صد زمین های بکر و بایر در منطقه آلوده شود. خطر آن نیز وجود دارد که عده ای باشندگان حوزه آسیای مرکزی که عمدتا زراعت پيشه و مالدار اند با گذشت زمان به لومپن های سرگردان تبدیل گردند و شکار تبلیغات گروه های گوناگون شبهه نظامی افراطی شوند.
کانال های آبرسانی عامل دیگریست که نگرانی جدی متخصصین را به بار آورده است.