کابل که نا امیدانه منتظر آغاز اقتصاد خود است، انتظار دارد تا بیجنگ از ثروت معدنی این کشور بهره برداری کند.

منبع: فارن پالیسی

نویسنده: لین اودنیل

مترجم : سیدجمال اخگر

دستگیری یک حلقه از جاسوسان چینایی بتاریخ 10 دسامبر در شهر کابل باعث شده است تا افغانستان روابط خود را با چین، همسایه غول گرسنه ی منابع خود در شرق ، دوباره ارزیابی کند.

مقامات دولت افغانستان گفتند که این کشور قراردادهای نفت و گاز با چین را فسخ کرده است و به دنبال مذاکره مجدد در مورد شرایط استفاده از یک معدن بزرگ است که تقریبا بیش از یک دهه قبل قرار داد آن با چین منعقد شده بود.

مقامات افغان گفتند كه آنها یك حلقه جاسوسی چینی در كابل را که مسلمانان اویغور را به كمك شبکه حقانی ، گروهک تروریستی مرتبط با طالبان تعقیب و میکشتند ، نابود كرده اند. یک مقام ارشد امنیتی گفت که این حلقه شش یا هفت سال است که فعالیت می کند.

مقامات افغانستان در گذشته دربازداشت و تبعید اویغورهای مظنون به فعالیت های تروریستی با چین همکاری کرده اند ، اما مقامات گفتند که از دو رویی چین شوکه شده اند. یکی از مقامات گفت “آیا این رفتار یک دوست است؟”.

به گفته یک منبع ، حضور هسته جاسوسی چینی – که خبر آن در رسانه های هند به طور گسترده بازتاب یافت، البته نه توسط رسانه های افغانستان و نه بین المللی – توسط اطلاعات هند برای مقامات افغانستان فاش شده بود.

یک مقام گفت: این دستگیری کابل را که تلاش دارد اقتصاد خود را سامان دهد درحالیکه با روند صلح در حال تحقق درآینده ای نامشخص مواجه است، وا داشت تا از این موضوع به عنوان “اهرم فشار” علیه بیجنگ به ویژه در مورد مذاکره مجدد چند میلیون دالری امتیازات استخراج معدن استفاده کند.

این دستگیری باعث شده است تا کابل از این حادثه به عنوان “اهرم فشار” علیه بیجنگ استفاده کند. یکی از مقامات گفت “ما آنها را مطلع کردیم – کار قرارداد را ادامه دهند و یا مناقصه را دوباره منتشر خواهیم کرد.

این بخش برای اقتصاد افغانستان بسیار مهم است و اکنون زمان حرکت است. ” “ما می خواهیم در پروژه های بزرگ ملی پیشرفت کنیم. سالهاست که ما به (چین) امنیت می دهیم و باید بازدهی و سود اقتصادی آن را ببینیم ”

هیچ مهلتی برای مذاکره مجدد قرارداد تعیین نشده است ، اگرچه این مقام رسمی گفت که چین “یک نمای کلی پنج صفحه ای از مکان پیشرفت آنها” ارائه داده است.

نه وزارت خارجه چین و نه سفارت آن در لندن به درخواست های ما برای اظهار نظر پاسخ ندادند.و همچنین دسترسی به شرکت استخراج معدن،(MCC) مقدور نیست.

تاکتیک های رویه هجومی با چین بازتابی از سرخوردگی دولت افغانستان از سرعت کند توسعه استخراج مواد معدنی در این کشور و نیاز مبرم آن به منابع درآمد تازه است زیرا ایالات متحده ، نیروهای بین المللی و بسیاری از اهدا کنندگان بین المللی در حال ترک افغانستان هستند.

بانک جهانی در سال 2018 اعلام کرد که افغانستان برای 40 درصد از تولید ناخالص داخلی خود به کمک بین المللی وابسته است. انتظار می رود سطح کمک ها تا سال 2030 به نصف کاهش یابد و لازم است که دولت منابع جایگزین مالی را پیدا کند.

افغانستان دارای ذخایر وسیع معدنی، از جمله ذغال سنگ، مس، آهن ، سنگ دارای فلزات، سیلیکات، لیتیم و یورانیم و همچنین طلا، سنگ های قیمتی، نفت و گاز می باشد.

از زمان سقوط طالبان در سال 2001 ، به این بخش به دیده ی ستون فقرات بالقوه اقتصاد افغانستان پسا جنگ دیده شده است – و هنوز هم به این دیده به آن نگریسته می شود. اما تعداد کمی از معدنچیان بزرگ ریسک می کنند تا وارد کشور جنگ زده شوند – حتی تصمیم چین برای قطع کار در مس عینک نشان دهنده عدم تمایل بیجنگ به فعالیت در برابر تهدیدهای شورشیان در این منطقه است.

دولت افغانستان امید زیادی به ذخایر عظیم مس در معدن مس عینك ، در 40 كیلومتری جنوب شرقی پایتخت داشت.

شرکت دولتی MCC چین در سال 2007 با اجاره 30 ساله در سایت قراردادی به ارزش 2.83 میلیارد دالری منعقد کرد – اما در این زمینه برای توسعه آن کم کاری کرده است. براساس ارقام ارائه شده توسط وزارت معادن و پترولیم ، شرکت ام سی سی 371 میلیون دالر در این محل هزینه كرده است.

سال گذشته رسانه های افغانستان گزارش دادند که عدم فعالیت در این سایت 2 میلیارد دالر درآمد از دست رفته برای دولت داشته است.

در همین حال ، طالبان با بهره گیری از ثروت معدنی افغانستان خود را ثروتمند می کنند. به گفته برخی منابع ، شورشیان سالانه صدها میلیون دالر فقط از استخراج معادن درآمد دارند.

هارون چخانسوری ، وزیر معادن و پترولیم ، به فارین پالیسی گفت که اگر پروژه مس در معدن مس عینک با “شرایط توافق دوجانبه” مجدداً اصلاح نشود ، قرارداد مجدداً به داوطلبی گذاشته می شود.

“افغانستان بخش استخراج خود را به روی کشورهای دیگر باز می کند،” وی با استناد به تفاهم نامه ای که در 10 سپتامبر سال 2020 ، با صنایع آینده استرالیا” Fortescue ” نوشته شده اشاره کرد.

جاوید نورانی ، متخصص بخش استخراج معادن افغانستان، گفت که سال ها سخنان غیر صمیمانه پیرامون مذاکرات مجدد برای افغانستان بسیار گران تمام شده است.

برخی از ناظران می گویند که روابط تیره با چین برای کابل سود چندانی ندارد: همسایه آن بسیار نزدیک و خیلی بزرگ است.

افغانستان چاره ای جز تلاش برای گشودن یکی از بخش های اقتصاد خود که این امکان را میدهد که میلیارد ها دالر را به صندوق های خالی پول نقد وارد کند.

دولت افغانستان، که شدیداً به کمک های خارجی در حال کاهش وابسته است، احتمالا از سوی ایالات متحده و متحدانش مجبور به توافق روی تقسیم قدرت با طالبان شود .

به عنوان بخشی از توافق صلح ، رئیس جمهور وقت دونالد ترامپ ، در سال 2020 با این گروه تروریستی واسطه شد ، آمریکا به جز 2500 سرباز در این کشور همه را بیرون کشیده است ، اما همه آنها باید تا ماه می کشور را ترک کنند.این عقب نشینی دولت کابل را تضعیف کرده و منجر به اوج گیری خشونت طالبان شده است.

مس عینك ، یكی از بزرگترین منابع مس دست نخورده جهان با داشتن 5/5 میلیون تن فلز درجه بالا ، به دلیل ادعای فساد و تبانی بین بیجنگ و طالبان برای ایمن سازی سایت تا آغاز كار ،با مشکل دچار شد.

وزیر پیشین معادن ، محمد ابراهیم عادل ، در سال 2009 به دنبال اتهاماتی مبنی بر پذیرفتن 30 میلیون دالر رشوه از شرکت ام سی سی – که وی این ادعا را رد کرد ، برکنار شد.

و مدیر کل وقت MCC ، شن هتینگ ، به دلیل فساد در سال 2017 از حزب کمونیست اخراج شد.

نورانی گفت: “هر دو طرف قرارداد مس عینك در مقابل هم صادق نبوده اند” ، و افزود كه برخی از مقامات افغانستان از “عدم اجرای مفاد قرارداد ام سی سی ” سود مالی برده اند.

برنامه های اولیه مس عینک شامل کارخانه ذوب ، نیروگاه زغال سنگ و اتصال خط ریلی بود.

وزیر گفت ، ” ام سی سی ” اکتشاف سپرده مرکزی را به اتمام رسانده وآخرین پیش نویس مطالعه امکان سنجی معدن را در سال 2015 ارایه داده است – اما از آن زمان تا کنون هیچ پیشرفتی صورت نگرفته است.

یکی از مقامات ارشد گفت ، که دولت افغانستان از تماس های زیاد پشت پرده با طالبان را به چین یاد آوری کرده است.

آنها می توانستند زمینه کار معدن مس عینک را هموار کنند ، اما آنها تصمیم گرفته اند که چنین کاری را نکنند”.

نورانی گفت که چین به عنوان بزرگترین مصرف کننده مس – 51 در صد تولید جهانی در حال رشد و صاحب معادن مس در سراسر جهان ، به قیمت بازار بورس فلزات لندن علاقه گرفته است. به نظر وی ، چینایی ها به همین دلیل اجازه نمی دهند که پروژه استخراج مس عینک مجدداً به داوطلبی برود وبه قرارداد ادامه می دهند”.

موضوعات فوق الذکر تنها مانع توسعه سریع درین معدن نیست ، بلکه یک شهر تاریخی حدوداً 1800 ساله که توسط راهبان بودایی بنیان نهاده شده بود که از مس این معدن استخراج نموده و گنجینه های تاریخی زیادی را از خود بجا گذاشتند نیز سد راه کار درین معدن شده است.

تنها فعالیتی که درین مکان برای سالها ادامه داشت ، باستان شناسانی بودند که برای حفظ آثار بودایی فعالیت داشته اند.

سال گذشته فرمان ریاست جمهوری بمنظور استخراج معادن روباز ، حفاظت از شهر باستانی و جابجایی آثار آن برای وادار ساختن چین به آغاز کار درین معدن صادر شد.

چخانسوری گفت “ما انتظار داریم شرکای ما روند توسعه پروژه را بر اساس شرایط توافق شده میان دو طرف از سر بگیرند. در غیر این صورت ، ناچار هستیم گزینه های جایگزین را برای ایجاد یک فضای سرمایه گذاری امکان پذیر برای سرمایه گذاران در نظر بگیریم. ”

چاخانسوری افزود که این پروژه به دلیل “مسائل فنی” از جمله حفاظت از آثار فرهنگی و روش استخراج متوقف شده است. وی گفت: با تصویب روش روباز ، دولت در حال آماده شدن برای از سرگیری مذاکرات است.

در همین حال ، با توجه به انتظار برای زمانی که ایالات متحده دیگر هیچ حضوری در افغانستان ندارد ، گزارش شده است که چین در حال مذاکره در مورد قراردادهای زیرساختی با رهبری طالبان – که روابط آنها با رژیم طالبان به سال های 1996-2001 بر میگردد ، است.