کانديدای اکادميسين محمداعظم سيستانی درمطبوعات و جامعه فرهنگی افغانستان، درپنج دهه اخير چهره شناخته شده است، نوشته های پژوهشی اوبه سالهای۱۹۶۲ که هنوز محصل فاکولته ادبیات بود، برميگردد.

سيستانی درآغاز سال ۱۳۱۷(مارس۱۹۳۸) خورشيدی دریک روستائی دورافتاده درولايت نيمروز،دريک خانواده زمین دار متوسط بنام شيراحمد ابن محمديوسف خان بارکزی پا به هستی گذاشت. محمدیوسف بارکزی، پدر بزرگ سیستانی در عهد سلطنت امیر عبدالرحمن به عنوان سرحد دار نیمروزتعیین ودر رأس یکصد سوار از اقوام خود ازروستای «نوده» فراه به نیمروز رفت و در همانجا زمین خرید وروستای محمدیوسف را آباد نمود که اعقاب وی تا هنوز درآن روستا واقع در میان دو شاخه از رودخانه هیرمند در ولسوالی کنک زندگی دارند.

سیستانی پس ازفراگيری تعليمات مقدماتی درولايت نيمروز به کابل رفت وشامل دارالمعلمين وبعد شامل فاکولته ادبيات وعلوم بشری گرديد وپس از فراغت ازآن فاکولته درآغاز سال ۱۹۶۶ شغل معلمی را پذيرا شد.وی در اواخر سال۱۹۸۰م دراکادمی علوم افغانستان ، درمرکز تحقيقات علوم اجتماعی ، درانستيتوت تاريخ واتنوگرافی پذيرفته شد.

دراواخرسال ۱۹۸۶سیستانی ، مثل سايردانشمندان پوهنتون کابل، اکادمی علوم ودیگرمؤسسات علمی کشور، خود را در جمع دانشمندان عرصه علوم اجتماعی کاندید کرد وچنداثرمطبوع خود،ازجمله کتاب «مالکيت ارضی و جنبش های دهقانی درخراسان قرون وسطی» را با يک يک کاپی از آثار مطبوع ديگرخود(بشمول مقاله ورساله) را بریاست اکادمی علوم ارائه کرد. در نتيجه ازطرف کميته موظف علاوه بر ارتقا به رتبه علمی «سرمحقق»(= پوهاندی) بدريافت درجه علمی «کانديدای اکادميسين» ( که رتبه ايست بالاتر از پوهاندی وپائين تر از اکادميسين) نايل گرديد ودرصف هژده تن دانشمند علوم اجتماعی (تاریخ وادبیات) کشور قرار گرفت. او از سال ۱۹۸۶ تا سال ۱۹۹۱م بحيث رئيس مرکزتحقيقات علوم اجتماعی دراکادمی علوم افغانستان اجرای وظيفه کرد،اما بخاطر استقلال فکری خود هرگز به عضویت حزب دموکراتیک خلق ویا احزاب دیگری شامل نگردید وتا اخیر مستقل وغیر حزبی باقی ماند. سيستانی از ۱۹۶۴ تا سال ۲۰۱۹ميلادی

آثار 

الف/آثارمستقل چاپ شده سیستانی:

١- نظام بهره بردارى از زمين درافغانستان قرون وسطى ، طبع کمیته دولتى طبع ونشر، ١٣٦١=١٩٨٢م
٢- مالکيت ارضى و جنبشهاى دهقانى درخراسان قرون وسطى ، چاپ اکادمى علوم افغانستان ، کابل ١٣٦٢=١٩٨٣م (اين کتاب پس ازتجديد نظرو افزودن دوفصل جديد زيرنام «مالکيت ارضى و شيوه هاى بهره بردارى از زمين در خراسان قرون وسطى » درسوئد در سال ٢٠٠٢نيز به تعداد محدودی بچاپ رسيده واخیراً در پورتال افغان- جرمن آنلاین گذاشته شده است.
٣ – سيستان ، سرزمين ماسه هاو حماسه ها ( جلد اول ) طبع اکادمى علوم افغانستان ،کابل ١٣٦٤=١٩٨٥م/شماره نشر آن در پورتال افغان جرمن آنلاین (317)
4- سيستان ، سرزمين ماسه ها وحماسه ها (جلددوم): اوضاع سياسى و اجتماعى سيستان تا تاسيس دولت سدوزائى افغانستان در١٧٤٧م، طبع اکادمى علوم افغانستان ،١٣٦٧ =١٩٨٨م ، شماره نشر آن در پورتال افغان جرمن آنلاین (319)

5-جغرافياى تاريخى سيستان ، طبع اکادمى علوم افغانستان،١٣٦٧=١٩٨٨ (دوبخش)، شماره نشر آن در پورتال افغان جرمن آنلاین (378- 379)
٦ – سرگذشت سيستان ورودهيرمنداز ١٧٤٧ تا ١٩٧٣ م ، طبع اکادمى علوم افغانستان ، ١٣٦٨=١٩٨٩م . شماره نشر آن در پورتال افغان جرمن آنلاین (381)
٧ – مردم شناسى سيستان ، طبع اکادمى علوم افغانستان، ١٣٦٨=١٩٨٩م (متاسفانه قبل از خروج از مطبعه در آتش راکت پرانی مجاهدین در۱۹۹۲ سوخت و در ۲۰۱۳ پس ازتجدید نظردوباره درکابل از سوی مرکز نشراتی دانش به چاپ رسید) شماره نشر آن در پورتال افغان جرمن آنلاین(350)
٨ – نقش سیستان در تکوین حماسه های ملی ، چاپ دانش ، پشاور ۲۰۱۲و نیز شماره نشر آن در پورتال افغان جرمن آنلاین(343)

9- رستاخیزقندهار وفروپاشی دولت صفویه در ایران،چاپ مرکزنشراتی دانش پشاور٢٠٠٥=١٣٨٤(این کتاب ازطرف صالح محمدصاله به زبان پشتو نیز ترجمه واز طرف دانش نشراتی موسسه چاپ شده است.)
١٠ – قيام هاى مردم افغانستان بر ضد نادرشاه افشار،طبع وزارت اطلاعات و کلتور، ١٣٦٨ =١٩٨٩م
١١ – سيماى رستم در شاهنامه، طبع اکادمى علوم افغانستان ، ١٣٦٩ =١٩٩٠م
١٢ – مناسبات ارضى و شيوه هاى برخوردبه مسأله زمين وآب در افغانستان سال هاى ٧٠ و٨٠ قرن بيستم، طبع اکادمى علوم افغانستان ، ١٣٧٠ =١٩٩١م
١٣ – مقدمه يى بر کودتاى ثور وپيامدهاى آن در افغانستان ، ، طبع ١٩٩٦، سوئد ،این کتاب در پشاور پاکستان نیزپس از سال ۲۰۰۰میلادی تجدید چاپ شده است.
١٤ – قيام هاى مردم افغانستان از قرن هشتم تا هژدهم ميلادى ، طبع ١٩٩٨، سوئد( اين اثر از طرف صالح محمدصالح به زبان پشتو ترجمه ودرپاکستان چاپ شده است.)
١٥- دو نابغه سياسى – نظامى افغانستان در نيمه اول قرن ١٩م ، ، طبع ١٩٩٩، سويد (اين کتاب در زمستان ١٣٧٨ ش درايران و در ماه حمل ١٣٧٩ ش در پشاور پاکستان نيز تجديد طبع شده است.)
١٦ – يک نگاه انتقادى برجلد اول ودوم افغانستان درمسيرتاريخ ،طبع جون ٢٠٠٠م درپشاور ومجدداً در سال ۲۰۱۰ در پورتال افغان- جرمن آنلان نیز به شنر رسیده است.
١٧ – پاکستان، پرورشکاه تروریسم، چاپ دانش خپرندویه تولنه، پشاور ۲۰۱۱
١٨ – نگاهى بر اوضاع اجتماعى افغانستان از طاهريان تا تيموريان ، نشر در سایت افغان- جرمن آنلاین
١٩ – علامه محمودطرزى ، شاه امان الله ونقش روحانیت متنفذ ، چاپ ٢٠٠2، سوئد و چاپ ۲۰۰۴ پشاور
٢٠ – سى مقاله سيستانى ، چاپ اکتبر ٢٠٠٢ ، سوئد
٢۱ ـ سيماى زن افغان درتاريخ افغانستان ، ، جنورى ٢٠٠٤، سوئد
٢۲ ـ پشتونستان و زخم ناسورخط دیورند،مجموعه مقالات، نشرشده درپورتال افغان جرمن آنلاین
٢٣- حماسه قیامها یا دوقرن مبارزه بخاطر ازادی، سوید، ٢٠٠٤،چاپ دوم، مرکز نشراتی دانش ، ۲۰۱۱ شماره نشر آن در پورتال افغان جرمن آنلاین (263)
۲۵- ظهور افغانستان معاصر واحمدشاه ابدالی، چاپ پشاور، ٢٠٠۷= ١٣٨۶، ونیزدرافغان-جرمن آنلاین قابل دسترسی است.
٢۶- آیا افغانستان یک نام جعلی است؟(مجموعه بیست مقاله تحقیقی( ، چاپ دانش، پشاور ٢٠٠۷=۱۳۸۶
۲۷- افغانستان،مرکز ثقل بازی بزرگ، سایت افغان- جرمن آنلاین، ۲۰۰۹
۲۸- جشن نوروز ومنزلت آن درمیان ملل آریائی، چاپ مرکز نشراتی دانش ، پشاور۲۰۱۱ ونیز در پورتال افغان- جرمن آنلاین، قابل دسترسی است.
۲۹- برخی شخصیت های فرهنگی – اجتماعی کشور، پورتال افغان- جرمن آنلاین،۲۰۱۰ ونیز ازطرف دانش خپرندویه تولنه درکابل به چاپ رسیده است.
۳۰- ملالی جویا، اسطورۀ شجاعت روزگارما، پورتال افغان- جرمن آن لاین، نیز درسال ۲۰۱۰در پشاور به طبع رسیده است.
۳۱- بیست مقالۀ تاریخی- تحقیقی، پورتال افغان- جرمن آنلاین،۲۰۱۰
۳۲- وضعیت حقوقی زن افغان ازعهدامانی تا حکومت کرزی، چاپ دانش، ۲۰۱۳،ونیز افغان جرمن آنلاین
۳۳- سیمای امیر آهنین، امیر عبدالرحمن خان در تاج التواریخ،۲۰۱۱،چاپ دانش، ۲۰۱۳،
۴۴- پنجاه مقالۀ سیستانی،نشر در پورتال افغان جرمن آنلاین
۳۵-سه مقاله تحقیقی در باره سه خاندان تاریخی قندهار، پورتال افغان جرمن آنلاین ۲۰۱۱
۳۶- نقش تاریخی وزیرفتح خان وخاندان او در دولت سدوزائی افغانستان، نشر دانش ۲۰۱۳و نیز افغان جرمن آنلاینُ این کتاب توسط آقای رحمت آریا وآقای نوزادی به زبان شتو ترجمه ودرقندهار نیز به طبع رسیده است.
۳۷- وزیر اکبرخان، قهرمان ملی قیام کابل، نشردانش،کابل ۲۰۱۴ جرمن آنلاین

۳۸- دفاع از استقلال ،وجیبۀ ملی افغانهاست ، دانش انتشاراتی موسسه، ۲۰۱۳ونیز در پورتال افغان جرمن آنلاین
۳۹- جغرافیای تاریخی واقتصادی هیلمند، نشر در پورتال افغان جرمن آنلاین۲۰۱۳،ونیز از طرف محمدداود فرهنګ درسال ۲۰۱۹ چاپ شده است.
۴۰- مسالۀ اصلاحات ارضی در افغانستان سالهای ۷۰ و۸۰ قرن بیستم.چاپ دانش خپروندویه موسسه ،پشاور، ۲۰۱۱ و نیز پورتال افغان جرمن آنلاین

۴۱- دفاع از ارزش های ملی، وظیفۀ عناصر ملی است، نشردانش،۲۰۱۴،نیز پورتال افغان جرمن آنلاین،

۴۲-سلطنت پشتونها در هند، نشردانش،پشاور ۲۰۱۳، این کتاب توسط زلمی کرزی نیز به پشتو ترجمه ودر سال ۲۰۱۵ درکابل به چاپ رسیده است.
۴۳-سیمای زن افغان در حماسه وتاریخ،نشردانش،کابل جنوری ۲۰۱۵
۴۴- خیزش های مردم قندهار،هرات وسیستان برضد سلطه صفویان ایران وبابریان هند در قرن ۱۸،چاپ ۲۰۰۰ سوئد وپشاور
۴۵- حبیب الله کی بود،عیاری از خراسان یا دزدی از کلکان؟نشردانش ،جنوری ۲۰۱۵پشاور،نیز پورتال افغانجرمن،۲۰۱۵۴۶- منارنجات، یادګارفداکاری مردم پکتیا ووزیرستان،چاپ ۱۳۹۶ُکابل
۴۷- جایگاه داودخان درتاریخ نوین افغانستان، انتشارات دانش، کابل،۲۰۱۶
۴۸-تاریخ چیست ومورخ کیست؟ نشر انتشارات دانش۲۰۱۷
۴۹- داودخان، دولتمداری قاطع وبا وقارافغانستان ،نشر در افغان جرمن آنلاین
۵۰-رهبران بزرگ وکارنامه های سترگ ،چاپ انتشارات عازم کابل،۲۰۱۹
۵۱-برخی بررسی ها ومعرفی برخی آثارمولفان افغان (۳۷ مقاله =۵۲۳ صفحه)‏نشردرافغان جرمن آنلاین۲۰۱۹
۵۲- وطن وحب وطن از نظرعلامه محمودطرزیُ محل نشر ورتال افغان جرمن آنلاین
۵۳- سیستان مهد تمدن نجه هزارساله،چاپ وزارت اطلاعات وفرهنګ،۲۰۱۹

ب/مقالات تحقیقی

مجموع آثار نشرشدۀ من تنها درپورتال افغان جرمن آنلاین تا پایان سال ۲۰۱۹ به 700 مقاله وکتاب رسیده است. واگردرسایر رسانه های جمعی چون مجلات وسایتهای انترنتی آریائی ودعوت نت وافغان سباوون، تول افغانستان و تول افغان وغیره 100 مقالۀ دیگر محاسبه شوند، به بیش ازهشتصد میرسد. خواننده علاقمند میتواندبه سایت افغان جرمن آنلاین http://www.afghan-german.com/adminboard/default.aspx مراجعه کند:
از آن میان این دومقاله برای سیستانیان دلچسپ استند :

1- میهن پرستی یعقوب لیث ونفرت اوازخلیفۀ عباسی،پیام یعقوب لیث به خلیفۀ عباسی نشر در پورتال افغان جرمن آنلاین در 2013، شماره نشرآن درپورتال افغان جرمن آنلاین(427)

2- نبوغ نظامی وخصلت جوانمردی يعقوب لیث، عَیَّاری ازسیستان،نشر در افغان جرمن آنلاین،2013، شماره نشرآن درپورتال افغان جرمن آنلاین(428)

وسایت های دیگر بروند ویا از طریق جستجوی گوگل سایر مقالات مرا دریابند.
‏
ج/اشتراک فعال در سیمنارها وسمپوزیمهای ملی وبین المللی

پس از عضويت در اکادمى علوم افغانستان ، در دهه 80 قرن گذشته در 15سيمنار و سمپوزيم هاى ملى وبين المللى ايکه با علوم اجتماعى و بخصوص تاريخ ارتباط داشته است، فعالانه اشتراک ورزيده ام وبا نگارش مقالتى و شرکت در بحث ها وتوضيحات علمى سهم عملى داشته ام که از ذکر نام وموضوع ومحل آن دراینجا صرف نظرمیشود.