ښاغلی اجمل پسرلی !
زه ډیر افسوس کوم چې موږ ته لا هم ډیر مزل پاتی دی چې د یوه ولس او ملت بڼه خپله کړو. زما د تبصری موخه یوازې او یوازې سمون و او دی. او دا زموږ په ادیبانو پورې اړه لري چې ژبې ته د ژبې په توګه وګوري. او له “تهراني ببولالو” تیر شي. ګورئ تودې سړې مو ولیدلې . له هیواده بهر میشت شوی. له بیلابیلو ژبو سره بلد شوی . پوهنتونونه مو ولوستل خو لا اوس هم پر هماغه ۵۰ کاله مخکې پلونو پل ږدی. دلته موږ باید د پښتو ځانګړی قالب خپل کړو . پسرلی صاحب ! تاسو چې د تورو د اړوولو او له یوه توري پر بل د بدلون عربي جوړښت یادونه کړې ده . یا مو د انګلیسي ګرامي او تلفظي جوړښت خبره کړې ده نو ما خو د دې دواړو ژبو په اړه د بحث یادونه کړې نه ده. دا په دې دواړو ژبو پورې اړه لري چې څنګه یو توري پر بل اړوي او څنګه يې تلفظ بدلوي . او تاسو په عربي کې د یوې کلمي د یوه توري پر بل د بدلون خبره کړې ده . دلته مو بیلګې هم ورکړې دي . زموږ ستونزه هم په دې کې ده چې یوه موضوع له بلې سره ګډوو . او د دې پر ځای چې د پښتو پر هغه ژبني جوړښت بحث وکړو چې یوه کلمه له بلې ژبې څنګه راخپلولای شو. او دا خپلول بشپړ وي که له ځه بدلون سره یې وکاروو . ټلویژیو ن او ریډیو په اصلي بڼه له انګلیسي اخیستل شوي دي . خو قمیس پښتو ته په کمیس اوښتی . او پښتانه د ( ق ) پر ځای ( ک ) په آسانه تلفظوي لکه په کراره ( قراره ) ځه . زموږ اصلي خبره هم دا ده چې کارډ یوه انګلیسي کلمه ده او پښتانه یې څلورواړه توري په آسانۍ تلفظولای شي . نو د یوه توری د بدولولو څه اړتیا ده ؟ تاسو چې په لندن کې اوستوګن یاست او که خپلو بچیانو ته پښتو ورزده کوئ نو که هغوی ته ووایاست چې دا کارت دی نو هغوی چې په ښوونځي کې انګلیسي لولي نو دوی به درته ووايي چې پلاره ! دا کارډ دی . ځکه دوی یې زیات کارډ لولي او لیکي . همدا ستونزه زموږ په پښتونخوا او بلوچستان کې هم ده . کوز پښتانه او بلوځان په ښوونځیو کې په انګلیسي او اردو درسونه لولي . نو که دوی ته وواياست چې دا کارت یا د تاند چلوونکیو په وینا کارټ دی نو آیا د دې دوه توریو په اړه به مو بحث څومره وخت ضایع کړي . او د دوی دلیلونو ته به وسله هم وغورځوئ !! ګرانه ! شهد فارسي نه بلکې دا یوه عربي کلمه ده چې موږ د خپل ژبنیز جوړښت پر بنسټ شات ته اړولې ده . لکه قمیس مو چې کمیس کړی دی . اوس که تاسو افغاني پارسیوانانو یا ایرانی پارسیوانانو ته ووایاست چې تاسو شهد ته شات ووايي نو څه فکر کوئ چې د دوی ځواب به څه وي؟ نو دوی به درته ووايي چې موږ ورته شهد یا عسل وایو او ستا له شات سره زموږ څه کار. په داسې حال کې چې دواړه عربي کلمی دي. همدا خبره او دلیل باید موږ هم ولرو چې که یوې کلمې ته اړتیا ولرو نو باید په اصلي یا پښتو شوې بڼې يې راخپلې کړو. موږ ولې او د کومې اړتیا له مخکې د وینځې وینځې خبرې ته ارزښت ورکړو. موږ باید د نل پر ځای نیغ په نیغه له ټانکي اوبه واخلو ..
تاسو لیکلي دی .
” په پښتو ژبه کې لاهم دغه تورې نه دې مشخص شوي خو په دې لیکنه کې په لنډو د (ت) او (د) د بدلون مساله یاده شوې ده.”
دا چې په پښتو کې له یوه توري پر بل بدلیدونکي توری معلوم او څرګند نه دي نو فکر کوم چې زما د تبصري ځواب مو لیکلی نه دی . او هسې مو د دې په پلمه بل څه لیکلي دي چې زما د غوښتنې ځواب نه دی او زما غوښتنه چې باید پښتو ، پښتو کړو رد کړې ده!! . دا د خواشینی ځای دی. که د توریو د بدلون خبره وي نو پر پښتو د عربي قاعده نه پلي کیږي په پښتو کې د تورو د بدلون موضوع نشته خو داسې کلمي دي چې له مفرد څخه جمع حالت ته يې د اړولو لپاره ځانګړي قاعده کاروو لکه :
مور ……. میندې
خور …… خویندې
پښتون …. پښتانه ( خو دلته بیا دا قاعده پر کتابتون او پوهنتون نه پلي کیږي او د دوی جمع حالتونه کتابتونونه او پوهنتونونه دي.)
د دې پورته کلمو د بدولون بیلګې خو به د کومې بلې ژبې ویونکی د خپلې ژبې اړوند د بدلونونو دلاروښانتیا لپاره نه کاروي. چې باید یې هم ونه کاروي ځکه دا یوازې او یوازې د پښتو ژبې قالب دی چې د نورو ژبو لپاره نه کارول کیږي.
دلته خو د انګلیسي د چایلډ او چلډرن تلفظ هم یادولای شوی.
Child and Children
پر دې موضوع لوی بحث او اوږدې لیکنې ته اړتیا ده . چې له یوې خوا له پردۍ ژبې څخه پښتو ته د رااوړیدونکیو کلمو یا د پښتو کیدونکیو کلمو لارېچارې په نخښه کړي او بل لوري پښتنو لیکوالانو ته ووايي چې پښتو پښتو کړئ . په پښتو قالب کې پښتو خښتې جوړې کړئ او بیا له دې پښتو خښتو څخه لويه پښتو ودانۍ ودانه کړئ. او دا به موږ ته د ژبو په نړۍ کې جلا ، بېل او ځانکړې پيژندګلوي راپه برخه کړي.

د خان تبصره مې ولوسته ، کابو نهه اتیا املایي، ګرامري او انشایي غلطۍ مې پکې په نخښه کړې. د خدای پار دی، هر څوک اوس لیکنې کوي، او تبصرې کوي او نقدونه کوي. افغانستان به ولې نه تباه کېږي!

ګرانه بریمن صادق baremansadeq!
ډیره مننه چې زما تبصره مو لوستلې ده. ګورئ! ستا لیکنه ډېره احساساتي ده. زما د مخکني او دې تبصرې موخه یوازې او یوازې سمون دی او بس. خو دا چې تاسو لیکلي دي چې زما په تبصره کې ۸۹ غلظي ګانې مو په نخښه کړې دي . دا غلطي ګانې له ما سره هم شریکې کړئ چې زه يې په آینده کې اصلاح کړم. ستاسو پر یوه نیمه کرښه تبصره د ادبیاتو له مخې ډیر څه لیکل کیدای شي. ګرانه ! دا خو راته ووایه چې د املا او انشا تر منځ څه توپیر دی؟ له تبصرې مو معلومیږي چې د دې دواړه ترمنځ پر توپیر نه پوهیږئ. هیله ده چې په دې اړه خپله مطالعه او پوهه زیات کړئ. ګرانه ! لږ ساړه خوره . زما تبصره لږ په سړه سینه ولوله. ما خو یوازې د ښاغلي اجمل پسرلي د یوې انګلیسي کلمې د سمون هڅه کړې وه او دا نو بیا د افغانستان له تباهۍ سره څه اړیکه لري.
هر هغه کس چې انتقاد نه مني پر مختګ او ريښتنې بریا به ترلاسه نه کړي. لېرې مزل ته رسیدل له لومړي پل اخیستلو پیلیږي.