تاند (چهارشنبه، د لیندۍ/ قوس ۴ مه) د بشري حقونو د څارنې سازمان د چهارشنبې په ورځ د طالبانو وروستی فرمان چې ښځې د طبي زده کړو له دوام څخه منع کوي، په کلکه وغانده. سازمان خبرداری ورکړ چې دا پرېکړه به د افغانستان د روغتیايي برخې د لا خرابېدو سبب شي او ښځې به له مخنیوي وړ کړاوونو او مړینې سره مخامخ کړي.
دغه فرمان، چې د طالبانو د مشر هبت الله اخوندزاده له خوا صادر شوی او د دسمبر په ۲مه د عامې روغتیا وزارت له خوا اعلان شو، په افغانستان کې د ښځو لپاره د زده کړې یوازینۍ پاته برخه هم وتړل شوه. د هېواد په کچه د طبي روزنې بنسټونو (انستیتیتونو) ته امر شوی چې ښځینه زده کوونکو ته داخلې ورنه کړي. د بشري حقونو د څارنې سازمان په وینا دا به ویجاړونکي پایلې ولري.
‘بې ضرورته درد، کړاو، او مړینه‘
د بشري حقونو د څار سازمان وویل چې د طالبانو دا بندیز د هغو محدودیتونو کړکېچ لا پراخوي چې مخکې لا رامنځته شوي وو.
د دې سازمان په وینا، په ځینو ولایتونو کې ښځې اجازه نه لري چې د معاینې او درملنې لپاره نارینه ډاکتر ته لاړې شي. د بشري حقونو د څار سازمان خبرداری ورکړ، د نوې فرمان له کبله چې د نجونو د طبي زده کړو مخه نیسي، ډېرې ښځې به د اړینو طبي خدماتو له لاسرسي څخه بې برخې شي.
د سازمان په اعلامیه کې ویل شوي:
“دا فرمان به د روغتیايي خدماتو د نشتوالي له امله ښځو ته د بې ضرورته درد، کړاو، ناروغیو، او مړینو سبب شي، ځکه چې ښځینه روغتیايي کارکوونکې به نه وي چې د هغوی درملنه وکړي.”
د ۲۰۲۱ کال د اګست په میاشت کې د واک له ترلاسه کولو راهیسې، طالبانو په سیستماتیک ډول د ښځو حقونه محدود کړي دي. د بشري حقونو د څار سازمان وویل، دوی د ۲۰۲۱ کال په سپټمبر کې نجونې له شپږم ټولګي څخه پورته ښوونځیو ته له تګ څخه منع کړې او د ۲۰۲۲ کال په ډسمبر کې یې ښځې له لوړو زده کړو هم بې برخې کړې. ښځې همدارنګه په ډېرو مسلکونو کې د کار کولو، په عامه ژوند کې د ګډون، او آن جیمونو او پارکونو ته د تګ اجازه نه لري.
افغانستان د نړۍ یو له هغو هیوادونو څخه دی چې روغتیايی خدمات پکې خورا کم او په ټیټه سطحه کې دي. د نړۍ په بل هیڅ هیواد کې دومره ښځې په د اولاد په زېږولو نه مري لکه څومره چې په افغانستان کې مري. همداراز په هیڅ هیواد کې تر پنځو کلونو کشر ماشومان د افغانستان هومره نه مړه کېږي. له ښځو سره د طالبانو تبعیضي اقدامات به دا ستونزې نورې هم زیاتې کړي.