تاند (چهارشنبه، د میزان ۱۸ مه) وروستی راټول شوي معلومات ښیي چې د نړۍ سیندونه په ۲۰۲۳ م کال کې په تېرو درو لسیزو کې په بې ساري ډول وچ شوي دي.
د هوا پیژندنې د نړیوالې ادارې (WMO) د تازه راپور پر اساس، سږکال د نړۍ د سیندیزو حوزې تر نیمايي ډېر له غیر نورمال شرایطو سره مخامخ دي، چې ډیری یې د اوبو له کمښت سره مبارزه کوي. دا وضعیت په تیرو پنځو کلونو کې هم لیدل شوی، او په ټوله نړۍ کې د سیندونو او اوبو زیرمو کچه تر اوسط اندازې ټیټه ده.
په شمالي، مرکزي او جنوبي امریکا کې، پراخې سیمې له سختې وچکالۍ او د سیندونو د اوبو د سطحې له ټېیټېدو سره مخامخ شوي. د مهمو سیندونو لکه امازون او میسیسیپی د اوبو سطحه په تاریخي ډول ټیټه شوې ده. په اسیا او اوقیانوسیه کې، د ګنګا، براهماپوترا، او مکونګ په شان د سیندونو حوزو د اوبو سطحې هم تر بل هر وخټ تیټې شوي دي.
۲۰۲۳ کال د تودوالي له پلوه ریکارډ یا تر ټولو ګرم کال بلل کیږي. اقلیمي بدلون نه یوازې د سیندونو اوبه کمې کړي او وچوبی یې رامینځته کړی، بلکې په ټوله نړۍ کې یې ویجاړوونکی سیلونه هم بهیولي دي.
په داسې حال کې چې ځینې سیمې له وچکالۍ سره مخامخ وې، د افریقا د ختیځ ساحل، د نیوزیلینډ شمالي ټاپو، او فلیپین په شان یو شمېر سیمو له سختو سیلونو سره مبارزه کوله. د دې په مقابل کې د بریتانیا، ایرلنډ، فنلنډ او سویډن په شان د هیوادونو په سیندونو کې د اوبو اندازه تر معمول زیاته وه.
پرون (سې شنبې) د افغانستان په یو شمېر ولایتونو کې واوره واورېده حال دا چې د کال په دې وخت کې پخوا واوره نه اورېده. تېر کال د ژمي په لومړیو دوو میاشتو کې هیڅ واوره ونه اورده خو له حوت وروسته د کال تر دې وخته ورښتونو په وقفه يي دول د معمول خلاف دوام کړی دی.
د هوا پیژندنې د نړیوال سازمان (WMO) عمومي منشي سیلسټ سایولو اندیښنه څرګنده کړه او ویې ویل: «له نښو نښانو راته ښکاري چې موږ د درنو بارانونو، سیلابونو او وچکالۍ په بڼه خبرداري ترلاسه کوو چې د انسانانو په ژوند، ایکوسیستمونو او اقتصاد باندې ویجاړوونکې اغیزې لري. د کنګلونو او طبیعي کنګلزارونو ویلي کېدا د ملیونونو خلکو لپاره د اوږدې مودې اوبو امنیت له خطر سره مخامخ کړی، مګر هغه اقدامات چې موږ ورته اړتیا لرو لاهم کافي نه دي شوي.»
دې شرایطو نه یوازې د روانو اوبو سرچینې اغیزمنې کړې، بلکې د نړۍ د اوبو اوسنۍ سرچینې هم په خطر کې اچوي. د ملګرو ملتونو د اوبو د راپور له مخې، اوسمهال ۳.۶ میلیارده انسانان په کال کې لږ تر لږه د یوې میاشتې لپاره کافي اوبه نه لري او اټکل کیږي چې دا شمېره به تر ۲۰۵۰ کال پورې پنځه میلیاردو ته لوړه شي.