سه شنبه, دسمبر 10, 2024
Home+د امریکا متحده ایالات؛ د نړیوال جنایي عدالت په وړاندی خنډ

د امریکا متحده ایالات؛ د نړیوال جنایي عدالت په وړاندی خنډ

پوهاند نصرالله ستانکزی

په دې وروستیو ورځو کې د نړیوالی جزایي محکمې (International Criminal court) څارنوال کریم خان د اسراییلو د صدراعظم او د دفاع وزیر او د فلسطین د حماس د ډلې د ځینو‌ مشرانو پر ضد، له نوموړي محکمې وغوشتل چي دوی د جنگي جنایتکارانو او د بشري ضد جرمونو د مرتکیبنو په توگه د محکمې د اساسنامې د ۲۷ مادی د حکم پر اساس؛ محکمي ته راوبولی.

د دې محکمې د اساسنامې له مخې چې د روم د منشور په نامه هم پیژندل کیږي؛ او یوه سریزه، ۱۳ فصلونه او ۱۲۸ مادې لري؛ که چیري څارنوال د څلورو نړیوالو جرمونو (جنگي جنایات، بشري ضد جرمونه، عام وژنه او تیري) تثبیت او تشخیص او د هغه په وړاندې لازم دلایل او‌ مصادیق ولري، د محکمې قاضیانو ته یې وړاندې کوي، که چیري محکمه د څارنوال دلایل بشپړ وگڼي، د جرم د عدلي تعقیب حکم ورکوي.

نړیواله جزایي محکمه؛ چې د روم د اساسنامې (۱۹۹۸ زیږدیز کال د دیپلوماتیک کنفرانس مصوب) پر بنسټ په کال ۲۰۰۲ کې بې په فعالیت پیل کړی؛ اوس مهال ۱۲۳ دولتونه یې غړي دي.

په دي منځ کې د امریکا متحده ایالات او اسراییل دواړه د نوموړي محکمې غړیتوب نه لري، خو د روم د منشور له مخې که کوم دولت سره د دې چې د محکمې غړیتوب هم ونه لري، خو د دې محکمې د یو غړي یا غړو پر ضد د نړیوالو جرمونونو مرتکب شي، او د غړو‌ هیوادو څخه کوم دولت محکمې ته شکایت وکړي، دا ډول شکایت باید وڅیړل شي. (د غزې په قضیه کې جنوبي آفریقا د اسراییلو پر ضد د قضایي اقداماتو غوښتنه کړې ده) او یا دا چې د ملگرو ملتونو د امنیت شورا هم د هغه هیواد پر ضد چې د ‌محکمې غړیتوب و نه لري او د کوم نړیوال جرم مرتکب شي له نوموړي محکمې څخه د جرم د تعقیب غوښتنه کولي شي، او بل حالت دا دی که چیری کوم هیواد چې د نوموړې محکمې غړیتوب نه لري، خو‌ د نورو بین المللی معاهداتو او د نړیوالو عمومی حقوقو د منل شویو موازینو پر ضد یې داسې کړنې کړي وي، چې هغه د نړیوالې جزایي محکمې په قضایی صلاحیتونو کې را ځي، د اساسنامې د احکامو پر بنسټ د تعقیب وړ گڼل کیږي.

د نړیوالې محکمې د څارنوال دا غوښتنې چې د روان کال د مې په نولسمه نیټه يې کړی، د اسراییلو او د امریکا د متحده ایالاتو توند غبرگون را‌پارولي دي ، او د امریکا جمهور ریس او د کانگرس ځینو غړو غوښتي چې د دې محکمې څارنوال او ځینې نور چارواکي دې د نوموړې هیواد تر بندیزونو لاندې راشي.

کله چې په ۱۹۹۸ کال کې د روم منشور لاسلیک کیده، د امریکا متحده ایالات؛ اسراییل، چین او ځینی نور هیوادونه یې وهڅول چې نوموړي منشور لاسلیک نه کړي، همدارنگه جمهور ریس بوش په  ۲۰۰۳ کې هغه قانون؛ چې د امریکا د خدماتو د غړو د خوندیتوب قانون (American Services membre’s Protection Act) نومیږي توشیح کړ، چې له مخې یې امریکایي پوځیانو‌‌ ته د جرم د ارتکاب په حالت کې د بهرنیو قضایي مراجعو په وړاندي قضایي مصؤنیت ورکړ.

همداشان په ۲۰۲۱ کال کي امریکا؛ کله چې د دې محکمې د هغه وخت څارنواله په افغانستان کې د جنگي جرمونو او بشري ضد جرمونو د څیړلو قضیه راپورته کړه چې په هغه کې د امریکا پوځونه او د ناتو د ځینو غړو هیوادونو عسکر هم ښکیل گڼل کیدل، د امریکایانو‌ د تند غبرگون سره مخ شوه او د امریکا د هغه وخت جمهور ریس دونالد ترمپ د نړیوالې جزایي محکمۍ څارنواله میرمن فاتو بینسودا، ځینو قاضیانو‌ او چارواکو باندې یو لړ تحریمونه ولګول، چي بیا وروسته د بایدن ادارې هغه بندیزونه لغوه کړل.

اوس د ترمپ ځای ناستی او رقیب جمهور ریس بایدن، د غزی په مسله کې چې په یقیني ډول هلته جنگي جنایات او بشري ضد جرمونه د اسراییلو له خوا؛ چې د امریکا د مادي او معنوي غښتلي ملاتړ څخه برخمن دي، ترسره شوی دی په ورته اقدام لاس پوري کوي، چې بې له شکه دا په ډاگه کوي چې د امریکا متحده ایالات د خپلو ستراتیژیکو گټو او د خپلو ملگرو د گټو د ساتلو لپاره نړیوال قضایي سیستم ته ارزښت نه ورکوي او په نړیواله کچه د عدالت په وړاندې خنډ جوړوي او مخه یي نیسي.

3 COMMENTS

  1. التماس کمی دقت داریم.
    تعداد اعضای محکمه جزایی بین المللی در حال حاضر 124 دولت است.
    سال تذکر یافته ۲۰۲۱ در مورد درخواست سارنوال و تهدیدات امریکا هم دقیق نیست. بنسودا در سال 2017 درخواست صلاحیت کرد و پس از تأیید شعبه پیش محاکمه، افغانستان درخواست تجدید نظر نمود. در سال 2020 شعبه تجدید نظر پس از استماع نظرات مختف صلاحیت را سارنوال را احراز شده دانست.پس از آن افغانستان درخواست واگذاری وضعیت به محاکم داخلی را داد. در سال 2021 کریم خان به عنوان دادستان انتخاب گردید و درخواست تداوم اعمال صلاحیت توسط و در سال 2021 صورت گرفته است. برای معلومات دقیق‌تر به این لینک مراجعه شود:
    https://www.icc-cpi.int/afghanistan
    تهدیدات و تعزیرات ایالات متحده (رئیس جمهور ترامپ و پمپئو، وزیر خارجه‌‍اش) به سال 2020 و حتی قبل از آن باز میگردد.
    https://parsi.euronews.com/2020/06/11/international-criminal-court-trump-authorizes-sanctions-afghanistan-war-probe

  2. اصلا به محاکمی که تحت نامهای مختلف بین المللی تشکیل شده، دروغ، ریا و بازی دادن جهان است نظر به اسناد و تحقیقات خود اروپایی ها! باور بر آن باید من احمق باشم که باور و قبول کنم! من اروپای غرب را از سال ۱۹۶۴ به اینطرف عمیق میشناسم! و با تأسف از ۱۹۷۸ به اینطرف در یکی از پست ترین مملکت اروپایی با اسناد خود شان بر ضد خود شان سویس زندگی میکنم و پخته میشناسم! به غرب باور کردن خودکشی است! یک سگ زردش برادر شغال دیگرش است!

  3. زما په نظر دغي محکمي ته نړیوال جنګی جرایمو محکمي نوم ورکول غلط کار وو ځکه چې یوه محکمه دومره صلاحیت نلری چې تحقیقات وکړی او د یوه هیواد تر تاثیر لاندې راځی بیا خو لازمه داسې ده چې دا محکمه ، ملګری ملتونه ، امنیت شورا له مینځه یوسي ځکه د جنګ د دریدلو صلاحیت نلری نو په دوی باور کول هم ناسم فکر ده

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

- Advertisment -

ادب