سه شنبه, دسمبر 10, 2024
Home+پښتو متون ســمېدل غواړي (۱۲) استاد معصوم هوتک

پښتو متون ســمېدل غواړي (۱۲) استاد معصوم هوتک

مچه، بوسه:

که دې زړه وي چې دا خوږ خاطر مې روغ کړې

د لبانـــــــــــو مچه راکــــــــــــــــــــــړه مومیایي ده

(۲۹۱مخ)

محشي وایي چي  په “دوهمه، دریمه” نسخه کي “بوسه” ده.

++++++++

میان، منځه:

عبدالقادرخان وایي:

د عشق پــه کار کې چې څوک صادق شي

د یار د مهر هــــــــــــــــــــــــــــــــــــاله لایق شي

دویي د دواړو تـــــــــــــــــــــــــــر میان ووزي

عاشق معشوق شي معشوق عاشق شي

(۴۰۲مخ)

د دې څلوریځي د دریم نیم بیتي د “میان” کلمه په (ک) نسخه کي “منځه” سوې او په (هـ) نسخه کي ” مینځه” سوې ده. له دې څخه معلومېږي چي د هري نسخې کاتب د خپلي دلچسپۍ له مخي په متن کي لاس وهلی دئ.

+++++++++

میلمستیا، مهماني:

میلمه، مهمان:

مېلمستیا مې د زړه وینې ورته کښېښوې

چې مېلمه مې شـــــــو د یار خیال په سترگو

(۱۷۸مخ)

خیال باید دوې څپې ولوستل سي.

دا دواړه کلمې د محشي په حواله، په خطی نسخو کي د (مهمانی) او (مهمان) په شکل ثبت دي خو د چاپي دېوان ترتیبوونکو هغه پښتو کړي دي. دا کار خو په ښه نیت سوی دئ خو پر هغه باندي د خوشحال د شعر نوم ایښوول د زړه ورو کار دئ؟

+++++++++++

ناپوه، نادان:

پوه، دانا:

دا لغتونه هم خوشحال خان زیاتره د (نادان) او (دانا) په شکلو کي لیکلي دي خو په چاپي دېوانو کي (ناپوه) او (پوه) سوي دي.

د خوشحال ویل که دُر قیمت بها دي

و ناپوهــــــــــــو ته بتر دي تر کونجکو

(۱۷۸مخ)

په لمنلیک کې ورته کښلي دي چي په قلمي نسخو کي “و نادان وته بتر دي تر کونجکو”.

+++++++++

ور، در (دروازه):

د خاطـــــــر ور مي تړلی دی په غیرو

له عالمه سره ناست په فکر ستایم

(۱۳۹ مخ)

(ور) ته ئې په حاشیه کي کښلي دي “قلمي (نسخې) او ارمغان: در”. دا تصرف هم د چاپي متن پر ترتیبوونکو تاوان دئ.

په قلمي نسخو کي د (ور= دروازه) له پاره هر وخت (در) راغلی دئ.

  دا کلمه په پښتو کي نور مشتقات هم لري لکه (دربدره)، (درگاه)، (دروېزه)، … د کندهار په لهجه کي (در) او (دروازه) عام استعمال لري. د خوشحال خان د دېوان په ځینو چاپي نسخو کي (در) په (ور) اوښتی دئ.

یا:

ستاپه ورد سرفراز و

تل سجود دی د بې نیازو

(۱۷۳مخ)

په لومړۍ خطي نسخه کي د (ور) پر ځای (در) دئ او دې خبري ته په حاشیه کي اشاره سوې ده.

یا:

زه چې ستا له غمه زار کړم ستا په در کې

که دې غـــــوږ زماپه زار وای څه به ښه و

(۱۷۵مخ)

په حاشیه کي ئې ورته کښلي دي چي “د کامل په دواړو چاپونو او کندهار چاپ” کي (در) په (ور) اوښتی دئ. دا کار دونه زیات تکرار سوی چي د کلیات ترتیبوونکی اړ سوی دئ د ۲۶۱ مخ په لومړۍ حاشیه کي داسي وکاږي: “یادونه: په قلمي نسخو کې د (ور) په ځای هر چیرې (در) راغلی دی نو دې یادونې ته بیاضرورت نشته “.

++++++++++

وژو، کشتن:

د خوشحال خټک په کلیاتو کي لولو:

په وژو د عــــــــــــــــــــــاشقانو هسې ځغلې

نیم بسمل ئې په ځای پرېښوم له تلواره

(۲۱۵مخ)

په قلمي نسخوکي د (وژو) پر ځای (کشتن) ثبت دئ.

یا:

لیچې څه لره غړي توره وکاږي

که د خوارو د وژو په آهنگ نه ده

(۲۷۶مخ)

دلته ئې هم په حاشیه کي ورته کښلي دي چي په قلمي نسخو کي (کشتن) دئ.

+++++++++

هدیره، گورستان:

د خوشحال خان په دې لاندي بیت کي د دېوان د حاشیه لیکونکي په استناد د قلمي نسخو (گورستان) په (هدیره) الیش کړی دئ:

هدیره ئې د شهید په څنگ کې بویه

هر سړی چې مړ په توره د بیلتون شو

(۱۸۶مخ)

++++++++++

یکدل او یکزبان:

یو زړه او یو زبان

خوشحال ویلي دي:

چې په مینه کې یو زړه او یو زبان وي

تر هـــــــــــــــــر چا د هغو چار په برکت ده

(۲۷۷مخ)

په قلمي نسخو کي (یکدل و یکزبان) دئ او دا خبره د همدې مخ په دوهمه حاشیه کي سوې ده.


د استاد هوتک دا لیکنه لومړی پلا د ۲۰۱۱ د حون په ۱۳ مه نېټه په تاند کې خپره شوې وه.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

- Advertisment -

ادب