ليکنه ، عبدالوحيد وحيد، کابل افغانستان

له ورخه تيرو اوبو پسې کره نه ګرزوم. له پخوانيو ارګ ميشتو سره مې په هيواد کې د ننني ترينګلي سياسي او امنيتي وضعیت په هکله په توره شپه او څپانده سمندر کې د ممکنه توپاني هوا د راتلو اندېښنې په همهغه وخت شريکې کړي او د ناورين وړاندوینه مى هم ورته کړې وه. طالبانو ته مې هم د جنګ له لاري د کابل او ولايتونو د نيولو خطرناکې پايلو په تړاو ليکنې کړي وي، خو متاسفانه زموږ سياست له وختونو راپدېخوا په ملي ګټو نه را څرخيږي.

اوس نه غواړم د ماضي په هکله په ليکنو باندي خپله انرژي او د لوستونکو وخت ضائع کړم چې په تير وخت کې چا څومره غلطيانې وکړي او څوک څه ډول خلک وو. بس يوازې په دغه يوه جمله بسنه کوم چې د سولې په وړاندي د خنډونو اچولو له امله نننئ بدبختئ او توپان د ارګ ميشتو او د ولسمشر غني د سلاکارانو په ځانګړي ډول له غرب څخه را ديسانت شويو نازولو د فساد او ناوړه تګلارو څخه سرچینه نيسي.

زه په نن باندې خبره کوم. د ماضي په تړاو  قضاوت او د پړ وړ معلومول تاريخ ته سپارم. د نن خبره دا ده چې څوک خوښ او که نا خوښ وي، خو نن طالبان په هيواد باندې حاکم او افغانستان د مديريت دنده ور په غاړه ده. زه باور لرم چې د تير حکومت په پرتله د طالبانو په ليکو کې د فساد د کړنو کچه ښکته ده، خو بيا هم د صفر کچه کې نه ده. مشرتابه ته به يې نن بيا لمن وغوړوم او عذرونه به ورته وکړم  چې د دولتي شتمنيو خوندیتوب ته پام وکړي. د نظامي وسائطو او وسلو د چور قاچاق او بيځايه استعمال د مخنیوي په تړاو جدي او عاجل اقدامات وکړي.

بله دا چې په واک کې د هغوى د انحصار روحيه، يکه تازي او په نورو باندې  د باور د نشتون له امله دغه هېواد له ژورو ستونځو سره مخ کيږي. داسې ژورې ستونځې چې نه يوازې زمونږ ولس په امنیتي او اقتصادي توګه ځپي بلکې د طالبانو لپاره به هم ناوړه پايلې ولري او د دغه تحریک د سختې ناکامي لامل به وګرزي.

پخوا مو هم نه غوښتل چې زمونږ ولسمشر ووژل شي او يا هم له هيواد څخه د تېښتې لاره خپله کړي، خو هر څه زموږ په خوښه نه کيږي. اوس هم قطعاً نه غواړو د يو بل خونړي اوښتون شاهدان واوسو. نه غواړو بل څوک د توپک په زور ارګ ته ننوزي. نه غواړو چې دا پاتې ملي شتمنئ بيا لوټ شي.

په پښتو ژبه کې متل دى چې وايي “اباد کال د حمل له مياشتې څخه معلوميږي” په اوسنيو حالاتو او خورا ترينګلي سياسي وضعیت کې په ډيرو پوستونو باندي د طالبانو لخوا د غير مسلکي خلکو ګمارنې د دغې ډلې نيمګړتيا، د خپل ولس په لومړيتوبونو او نړيوالو حساسیتونو باندي ناخبري او يا هم لاپرواهي په ګوته کوي.

يقيناً ويلاى شم چې د طالبانو په وړاندې د امریکا له تبلیغاتي توپان څخه د نجات، د پراخ بنسټه حکومت د جوړولو لپاره د ولس د هيلو، د کاري فرصتونو برابرولو، اقتصادي بدحالي، له نړۍ سره په هسکه غاړه د اوسيدو لپاره د اړيکو جوړولو، د ځان بساينې لور ته د دغه هېواد د روانولو او د خپلو اقتصادي زيرمو د را سپړلو او اوبلنو زيرمو د مهارولو وړتیاوې او د موجوده بي نظمي د ختمولو لپاره له طالبانو  څخه د ډير سخت او ستونځمن کار کولو هيله کوو.

اوس داسې ښکاري چې امریکا پريکړه کړې چې  هغه کټې چې له طالبانو څخه يې په جګړه کې ترلاسه نکړاى شوې د بنديزونو او سياسي فشار له لارې  په خورا اسانه توګه او له سترو لګښتونو پرته ترلاسه کړي. که طالبان لکه د اوس په شان په احساساتو ولاړه لاره باندي روان وي، تشريفاتي اړخ پالي چاپلوسانو ته توجه ورکوي او په ترانو باندې د ولس او هېواد ستونځې حل کوي نو بيا خو خداى ښه پوهېږي چې دا وړئ شړئ شي.

البته که عجالتاً پياوړي ديپلوماسي و کاروي، په جزئيانو او فرعياتو پسې ونګرزي، د امریکا د اقتصادي، تبلیغاتي او نفسياتي جګړې په وړاندې رغنده کاري اقدامات وکړي، نو په افغانستان کې اقتصادي او سخت بشري بحران راتلو او د طالبانو په وړاندې د ولس لخوا د غبرګون ښودلو مخه نيول کيداى شي.

امریکا په خپلو بانکونو کې د افغانستان د پانګې له کنګل کيدو او د رسميت پيژندلو له ستونځې ورهاخوا نور هم د فشار لپاره زيات غوراوى لري. له افغانستان څخه د بشري او اقتصادي سرچینو وتل باید طالبان په خپلو تګلارو باندې بيا غور کولو ته اړ ايستلي واى، خو متأسفانه داسې لږ نښې نښانې ليداى شو چې طالبان د يويشتمې پيړۍ د حساسیتونو د درک او د خپلو نيمګړتياو د سمون په تړاو جدي واوسي.

شل کاله وړاندې په افغانستان باندې يرغل مطلقاً احساساتي او د ولسي باور ترلاسه کولو لپاره نا سنجول شوى ګام وو چې د مطلقې ماتې په شکل کې پاى ته ورسيده. په اوسني مودرن عصر کې   نظامي استعمار له منطق څخه ورهاخوا سناریو دى. د اقتصادي ستونځو د پوره کولو لپاره غرب ته  اړتیا د پخواني نظامي استعمار غوره او د عسکري اشغال په پرتله ډير اغيزمن بديل ګرزيدلى دى.

غرب د لږکیو، ښځو، بشري حقونو او د بيان له ازادي څخه د سرغړونې او ديموکراسي څخه د دفاع تر عنوان لاندې په مختلفو هیوادونو باندي د اقتصادي تحريمولو لګولو، د IMF او نړيوال بانک د پورونو شرطونه او ملاماتونکي سود په مرسته د نړۍ په هيوادونو باندي خپل تسلط لاهم قائم ساتلى دى. تر هغو پورې به يقيناً بى وزله هيوادونه د غرب اقتصادي مستعمرې وي ترڅو چې د پورتنيو لويديزوالو مالياتي ادارو اقتصادي برلاسي شتون ولري.

اوس دغه واقعیت له هيچا پټ نه دى چې د سياست له پيچلتياو سره د طالبانو د بلديت نشتون  د يوه ټول شموله حکومت په جوړولو کې د هغوى پاتي راتلو ته لاره پرانیزي او خداى دې نکړي چې افغانستان د غربي نړئ له بنديزونو سره د مخ کيدو له امله د سختو اقتصادي ستونځو په محراق کې وسوځي.

افغانستان هم يو له هغو بيوزله هېوادونو څخه دى چې د خپلو اقتصادي سرچینو او زيرمو د راسپړلو لپاره د غرب او غربي مالي بنسټونو  مالي مرستو ته اړتیا لري. موږ په هيڅ ډول نشو کولاى د نړيړالو له مرستو پرته د ځان بساينې خوا ته لاړ شو. په اوسني معاصر دور کې  اقتصادي وده او په ځپل ځان بساينه د ازادي او خپلواکي ضمانت دى.

خپلو کورنیو اړتیاو او وړتیاو ته په کتو به په اوس وخت کې به غوره او ويښ مشرتوب هغه وي چې د حساسیتونو او نزاکتونو د درک له لارې داسې انډوليزه کورنۍ تګلاره او له نړۍ سره د داسې اړيکو درلودلو هڅه وکړي چې هم خپلې اړتیاوې ملي ګټې خوندي کړي او هم افغانستان د نړپوالو رقابتونو د ډګر ګرزيدلو مخه ونیسي.

د خورا ترينګلي سياسي او اقتصادي صورت حال او له هيواد څخه د کادرونو د تېښتې له امله رامنځته شوى بشري ناورين او د ولس اړتیاو ته په کتو، يقيناً ستونځمن کار وي چې د طالبانو حکومت  هيواد له اوسني بحران څخه را وباسي. هغه بحران او ننګونې چې کابل ته د توپک په زور د طالبانو له ننوتلو وروسته رامنځته شوې دى.

بيا هم سپارښتنه مو داده چې اوسنى حکومت د مسلکي او تجربه لرونکو افغانانو په ګمارلو عجالتاً لنډمهاله منځ مهاله او اوږد مهاله پلانونه ترتیب کړي. په لمړي سر کې د کادرونو د تشويق کولو له لارې د هغوى د وتلو مخه ونیسي، د افغانئ د ارزښت ساتلو او د اړينو توکو د نرخونو د کنترول لپاره عاجل ګامونه واخلي . په واقعي توګه په ټول شموله حکومت باندي  کار وکړي او نړيوالو ته ډاډ ورکړي چې د هغوى د ګټو خوندیتوب او د افغانستان لخوا منل شويو نړيوالو قوانینو پلى کولو ته ژمن دي.

پوهيږم چې له بېوزلو هيوادونو څخه د غرب اکثريت غوښتنې غير منطقي او په هيڅ ډول نورمونو باندي برابرې نه دي، خو بايد ومنو چې له نړۍ سره اوږه په اوږه تللو او د امریکا په سترګو کې، سترګو اچولو ته لاهم موږ ډير اوږد واټن په مخکې لرو. کله که موږ او اسلامي امت د خپلو سرچینو د کارولو په مټ په اقتصادي توګه په ځان بسیا شو، بيا به خپلواکي او استقلاليت لمانځو.

په درنښت،