نویسنده: حشمت ناصری
افغانستان با ترکیه از صدها سال به اینسو روابط دوستانه داشتهو این روابط با عقد پیمان دوستی ماه می سال 1928 میلادی میان شاه غازی امان الله خان و مصطفی کمال آتا ترک رهبر ترکیه تحکیم بیشتر یافت.
مقبره شهدای افغان در جنگ رهایی بخش ملی ترکیه در چناک قلعه بر ضد متجاوزین در یک صد سال قبل و حضور امروزی نظامیان ترک در افغانستان در مقابل تروریزم منطقوی و بین المللی و همکاری های تخنیکی در بازسازی افغانستان، خود گواه استحکام روابط عمیق و مشترکات دیرینه تاریخی ملت های دو کشور است.
کشور ترکیه از آن زمان تا کنون همکاری های ملموس و مشهودی در عرصه های نظامی، اقتصادی و فرهنگی با افغانستان داشته و حکومت های هر دو کشور با اتخاذ سیاست های مثبت همواره در طول تاریخ دوستیدرکنار هم بوده اند.
حسب هدایت رهبری حکومت افغانستان و با توجه به نیازمندی های عصر حاضر و اصلاح نظام زمینداری کهن و مشکل زا به یک نظام عصری، شفاف، پایدار و مبتنی بر تکنالوجی معاصر؛ سیستم زمینداری در بسا کشور ها مورد مطالعه قرار گرفت و در فرجام سیستم زمینداری کشور ترکیه در مطابقت با مناسبت های قانونی و سازگاری های حقوقی آن با قوانین نافذه افغانستان بر شمرده شد.
به منظور متحقق شدن این آرمان و نیل به ایجاد یک سیستم موثر، کارا و الکترونیک زمینداری در افغانستان و همچنان آوردن اصلاحات بنیادی در قوانین، ستراتیژی ها، پالیسی ها، مقرره ها و طرز العمل های کاری؛ بحث و تبادل نظر میان دولت افغانستان و دولت ترکیه آغاز و در نتیجه مسوده پروتوکول به منظور انتقال دانش مسلکی و تخنیکی و تجربیات کامیاب کشور ترکیه در راستای ایجاد نظام زمینداری عصری و پایدار ترتیب و سپس جانبین به تحقق مفاد پروتوکول موافقه نمودند.
به منظور اجرایی شدن مفاد پروتوکول، به همکاری سازمان (FAO)، اداره هماهنگی و همکاری ترکیه (TIKA) و بانک جهانی روی ترتیب یک لایحه کاری موافقت صورت گرفت که به اساس آن؛ هیئت مشترک متشکل از رهبری و متخصصین عرصه زمینداری هر دو کشور ایجاد و به بر عصری سازی نظام زمینداری افغانستان کار آغاز گردید.
هیئت از جانب افغانستان، طی سفر های متعدد از سیستم زمینداری عصری کشور ترکیه بازدید نموده و در عرصه های تخنیکی و حقوقی سیستم زمینداری آن کشور را مورد مطالعه همه جانبه قرار دادند و به همین ترتیب، در گام بعدی، هیئتی از جانب کشور ترکیه طی سفر های رسمی به افغانستان؛ سیستم زمینداری افغانستان را در ابعاد مختلف بررسی و مورد غور و مطالعه دقیق و همه جانبه قرار دادند که در نتیجه این بازدید ها کار روی طرح ایجاد برنامه انکشاف نهادی نظام زمینداری افغانستان (IDPL) آغاز شد.
با اهتمام و تلاش های خسته گی ناپذیر هیئت دو کشور و بعد از بحث و کسب نظریات تخنیکی و کارشناسانه متخصصین و نهاد های سکتوری حکومت و همکاران بین المللی، مسوده برنامه (IDPL) ترتیب و بتاریخ ۸ اکتوبر سال ۲۰۱۷ میلادی در شهر انقره ارائه و نهایی گردید.
سر انجام مسوده نهایی شده طرح مطلوب مورد قبول رهبری دولت هر دو کشور قرار گرفت و در ماه فبروری سال ۲۰۱۸ میلادی این برنامه رسماً از جانب رهبری حکومت افغانستان در ارگ ریاست جمهوری افتتاح و روند تطبیق آن آغاز گردید.
برنامه انکشاف نهادی نظام زمینداری (IDPL) که به منظور عصری سازی نظام کهن و مشکل زا افغانستان ترتیب و عملی می گردد ابتدا از شهر های بزرگ شروع و تدریجاً به تمام مناطق کشور انکشاف داده خواهد شد.
برنامه (IDPL) مشتمل بر سه بخش عمومی در برگیرنده بخش های فرعی است؛ طوریکه بخش اول؛ ایجاد زیربنای معلومات جغرافیایی؛ شامل سه بخش زیربنای جیودیزی و نقشه برداری، سیستم معلوماتی زمین و تکنالوجی معلوماتی، بخش دوم؛ سیستم ثبت زمین؛ شامل سروی کدستر و ثبت زمین، بخش سوم؛ پالیسی زمین و ظرفیت سازی؛ در برگیرنده تدوین کود ملی زمین و ایجاد و تجهیز انستیتیوت جیودیزی و ساختمانی است.
در بخش اول (ایجاد زیربنای معلومات جغرافیایی): بیشترین تمرکز در خصوص ایجاد زیربنای جیودیزی و نقشه برداری یا ایجاد سیستم موقعیت یابی افغانستان (AFPOS) می باشد. در این بخش سیستم تعیین کوردینات دقیق برای تأمین نیازهای اطلاعات جغرافیایی(اطلاعات مکانی) در سطح ملی ایجاد خواهد شد. ایجاد راهکار ها و طرزالعمل های کاری و عملیاتی ودر نتیجه ثبت و ذخیره نمودن معلومات زمین در یک سیستم جامع و الکترونیک، اتصال دفاتر مرکزی و ولایتی و مصونیت ارقام ذخیره شده نیز در دستور کار خواهد بود.
در بخش دوم (سروی کدستر و ثبت زمین): در این بخش بیشترین تمرکز در خصوص سروی کدستر و ثبت زمین می باشد. هدف عمده این بخش ایجاد و مدیریت یک سیستم کارا، موثر و جامع ثبت زمین و ملکیت ها، حصول اطمینان از نقشه ها و ثبت زمین های عامه و شخصی و تثبیت حق مالکیت بر زمین و تعهدات مرتبط به آن می باشد.
در بخش سوم (پالیسی ملی زمین و ظرفیت سازی): در این بخش بیشترین تمرکز در خصوص پالیسی ملی زمین و ظرفیت سازی که شامل کود ملی زمین و ایجاد و تجهیز انستیتیوت جیودیزی و ساختمانی می باشد، مبذول گردیده است. تدوین کود ملی زمین و اصلاح ساختار های حقوقی مرتبط به مدیریت زمین، ظرفیت سازی کارمندان، تجهیز هرچه بیشتر پوهنتون پولی تخنیک کابل و انستیتیوت جیودیزی و ساختمانی، اتصال پوهنتون های داخلی با کشور های منطقه، فراهم نمودن شرایط بهتر آموزشی برای محصلان در داخل و بیرون از کشور و در نهایت ایجاد بستر مناسب برای مشارکت عامه و خصوصی را به عنوان عمده ترین فعالیت ها در این برشمرد.
بدون شک؛ فراهم شدن فرصت ها برای رشد محسوس و مشهود فعالیت های اقتصادی و اجتماعی، پلان گذاری ها و پالیسی های بزرگ انکشافی برای پروژه های بزرگ زیربنایی و ملی حکومت، ایجاد زیربنای عصری و پایدار برای نظام زمینداری کشور، ایجاد میکانیزم ساده و شفاف جهت اجراء ثبت و صدور قباله الکترونیکی، کاهش منازعات املاکی، رشد اقتصادی و تامین صلح سرتاسری و رفاه اجتماعی در کشور و تحقق تعهدات رهبری هر دو کشور برای اصلاح نظام زمینداری، جلوگیری از غصب زمین های دولتی، عامه و شخصی و استفادة معقول از اراضی دولتی به مقاصد عالی، از نتایج متوقعه تطبیق این برنامه خواهد بود.
بدیهی است که با تطبیق برنامه (IDPL)، آرمان بزرگ شاه پر افتخار، آینده نگر و بانی استقلال افغانستان؛ غازی امان الله خان و همچنان تعهد محمد اشرف غنی رئیس جمهوری اسلامی افغانستان در خصوص ایجاد نظام عصری، پایداری و معاصر زمینداری در کشور، تحقق می یابد.
با عملی شدن برنامه انکشاف نهادی نظام زمینداری در افغانستان (IDPL)؛ راه برای تطبیق پالیسی ها و پلانگذاری های بزرگ اقتصادی و ملی در کشور هموار و سایر سکتور ها می توانند از متیودولوژی انکشافی این برنامه منحیث مثال خوب و تجربه کامیاب استفاده نمایند.