غوث جانباز
تقريبا یک سال قبل از وقوع کودتای هفت ثور ١٣٥٧ بنابر دعوت حکومت اتحاد شوروی وقت هیاتی از افغانستان تحت ریاست محمد داوود رئیس جمهور افغانستان عازم آن کشور گردید.
عده ای از تاریخ نگاران و محققين مسایل سیاسی این سفر رئیس جمهور اسبق افغانستان را در حیات کشور سرنوشت ساز می دانند.
بطور مثال، عبدالصمد غوث معین سیاسی وزارت امور خارجه آنوقت در کتاب خویش تحت عنوان “سقوط افغانستان” و عبدالجلیل جمیلی مدیر بخش اقتصادی وزارت امور خارجه افغانستان و مترجم رسمی در این سفر، در مقاله شان زیر عنوان “جریان مکمل و واقعی سفر رسمی محمد داوود خان در ۱۹۷۷ به مسکو” پرده از راز های واقعی گفتگو ها میان سردار محمد داوود خان و ليونيد بریژنیف منشی عمومی حزب کمونیست اتحاد شوروی (عملا رئیس دولت شوروی) بر می دارند.
به قول صمد غوث و جمیل جلیلي، ليونيد بریژنیف حین مذاکرات گویا با لحن نچندان دیپلوماتیک محمد داوود خان را مخاطب قرار داده و تقاضا نموده بود تا “متخصصین کشور های غربی که زیر نام انجام مأموریت Peace Corps که در برخی ولایات شمال افغانستان مستقر گردیده بودند، و این ولایات در آنزمان همسرحد با شوروی بودند، از آنجا بیرون ساخته شوند تا مبادا دوستی دیرینه دو کشور صدمه ببیند.”
صمد غوث و جليل جمیلی که هردو به قول خود شان شاهد صحنه بودند در ادامه می نگارند :
“محمد داوود در عکس العمل به توصیه های بریژنیف یاد آور شده بود که متخصصین اروپائی بنابر دعوت و درخواست حکومت افغانستان برای فعالیت های اکتشافی و سروی ذخایر و منابع زیر زمینی کشور آمده و کدام هدف دیگری را دنبال نمی نمایند و مسکو می تواند از این بابت اطمینان خاطر داشته باشد. از آنجائیکه رئیس دولت شوروی(بریژنیف) و سپس الکسئی کاسیگین (صدراعظم شوروی) مجددا بر بیرون ساختن متخصصين غربی از شمال افغانستان تأکید نمودند، سردار داوود در جواب با لحن دوستانه، لیکن اندکی جدی اظهار داشته بود که “افغانستان یک دولت مستقل بوده و به کشور های دیگر اجازه نمی دهد تا در امور داخلی آن مداخله و تشبث نمایند.”
در نتیجه این تبادل دیدگاه ها و سکتگی در ترجمانی، فضای تا آن دم دوستانه مذاکرات اندکی برهم خورده بود. رئیس جمهور داوود با سراسیمگی رئیس پروتوکول خود را فرا خوانده به وی گفته بود : ” کندهار”* را هرچه زودتر آماده سازید، ما بدون توقف در تاشکند به کابل برمی کردیم!” **
دلچسپ است که، نه منابع اتحاد شوروی و نه هم منابع فدراسیون روسیه در باره واقعیت آنچه حین این مذاکرات تاريخی و محتوای آن هیچ گاهی یاد آوری ننموده اند، چیزی در خور توجه ننگاشته اند.