حضور روسیه در آسیای میانه به دلیل تهدیدات است که از افغانستان توسعه سیاسی و اقتصادی منطقه را با خطرمواجه می سازد.

منبع : دیپلومات

نوشته : نودرجون قرغیزبایوف

مترجم: سیدجمال اخگر

در 24 نوامبر سال 2020 ، سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، دریک پیام ویدیویی به شرکت کنندگان کنفرانس جینیوا، نگرانی مسکو را در مورد افزایش خشونت ها در افغانستان ابراز کرد.

بویژه وی تاکید کرد که جنگجویان دولت اسلامی در حال تمرکز نیرو در ولایات شمالی این کشور هستند و از آن به عنوان تخته خیز برای نفوذ بیشتر به آسیای میانه ایجاد کنند.

این بیانیه در پی تصمیم دونالد ترمپ رئیس جمهور در حال انتقال قدرت ایالات متحده مبنی بر کاهش تعداد بیشتر نیروهای آمریکایی از این کشور به 2500 نفر تا اواسط جنوری 2021 صورت گرفت که این موضوع ترس جانب روسیه در مورد وخیم شدن وضعیت امنیتی را تایید می کند.

در عین حال ، عواملی وجود دارد که موقف مسکو را مورد تردید قرار داده و تمایل روسیه برای اثبات اهداف سیاست خارجی خود در جنوب را نشان می دهد .

مقامات روسی در گذشته در باره افزایش نفوذ گروه های ترویستی بین المللی در شمال افغانستان اظهار نظر های کرده اند که به گفته مسکو هدف آنها گسترش عملیات آنها در آسیای میانه است.

در نوامبر 2018 سرگی لاوروف حین سخنرانی در کنفرانسی در مورد افغانستان در مسکو با این موضوع تماس گرفته و گفت که گروه دولت اسلامی از جانب حامیان خارجی کمک بدست میاورند تا کشور را به منطقه ی برای پیشرفت بیشتر در آسیای میانه مبدل کند.

در جنوری 2019 ، معاون وزیر خارجه روسیه ، ایگور زوبکوف ابراز نگرانی کرد که جنگجویان دولت اسلامی تلاش دارد تا با چرخبال ها مقدمات حمله را به سمت مرز تاجکستان فراهم کنند. این بیانیه چند روز قبل از سفر لاوروف به دوشنبه، هنگامی که وی کمک های امنیتی بیشتر را به جانب تاجکستان فراهم می کرد ، بیان شد.

با وجود تضعیف دولت اسلامی در خاور میانه و افغانستان آشکار است که اظهارات مقامات روسی در مورد تهدیدات گسترش تروریسم در آسیای میانه تمایل آن کشور به ایجاد مسئله تروریسم بین المللی در افغانستان به منظور حفظ نفوذ مسکو در منطقه در واکنش به سیاست غرب صورت می گیرد.

در حال حاضر، حضور نظامی روسیه در آسیای میانه به 201 پایگاه نظامی روسیه در دوشنبه، تاجکستان، پایگاه هوایی در کانت قرغزیستان، و محل آزمایشات موشک های زیر دریایی در جهیل اسکول قرغزستان محدود شده است .

به گفته ناظرین، این حضور به روسیه امکان می دهد تا نفود سیاسی خود را در آسیایی میانه حفظ کند و اطلاعات را در مورد توانایی های رزمی و عملیاتی نیروهای مسلح محلی بدست بیاورد.

خروج نیروهای ائتلاف غربی از افغانستان زمینه ژئواستراتژیک را برای پیشرفت منافع روسیه در منطقه گسترده تر می کند.

به باور برخی از کارشناسان تصمیم عقب نشینی نیروها می تواند به عنوان شکست سیاست ایالات متحده در افغانستان تلقی شود و می تواند نقش اصلی حل وفصل منازعات بین الافغانی را به مسکو واگذار کند.

با این حال ، گمانه زنی هایی نیز وجود دارد که روابط کرملین با طالبان محدود به مذاکرات دیپلوماتیک برای مصالحه میان طرف های درگیر نیست ، بلکه رابطه عمیق تر در امر هماهنگی و مبارزه مشترک علیه گروه دولت اسلامی وجود دارد.

با استناد به منابع ارشد اردوی آمریكا و دولت افغانستان گزارش شده است كه روسیه از طریق كشورهای آسیای میانه به طالبان سلاح و مواد سوخت فراهم می کند.

روسیه منابع کافی برای اجرای کامل برنامه های بلند پروازانه خود برای گسترش نفوذ ژئوپلیتیکی خود ندارد ، اما در عین حال ، با تمام روش های ممکن سعی در حفظ و تقویت حضور خود در آسیای میانه دارد. و افغانستان آشکارا یک عامل اصلی برای این تلاش است.

چنین شرایطی کشورهای منطقه را از ایجاد و اجرای یک سیاست خارجی مستقل تر ، باز می دارد ، علاقه سرمایه گذاران غربی را محدود می کند و بر این اساس ، مانع توسعه اقتصادی منطقه و بهبود رفاه جمعیت می شود.

بنابراین ، برای ایالات متحده و اتحادیه اروپا حفظ روابط نزدیک با کشورهای منطقه و کمک به ادغام آنها در جامعه بین المللی فراتر از فضای اوراسیا بسیار مهم است.

به نوبه خود، کشورهای آسیای میانه باید اصلاحاتی را با هدف افزایش شفافیت اقتصاد ، آزادسازی بازارهای ارز، ایجاد شرایط مناسب برای سرمایه گذاران و تضمین های حمایت از سرمایه گذاری های خود ادامه دهند.