په افغانستان کې جګړې او فتنې ته اوس په نړیوالو مطبوعاتو، خبري اژانسونو او میډیایي څانګو کې د نیابتي جګړې نوم او عنوان د پخېدو او عامېدو حد ته رسېدلی دی.

نیابتي جګړه یعنې د پردو په نماینده ګي د خپلې خاورې پر لمن د بېګانه او اجنبي اهدافو لپاره جنګ او جګړه. که څه هم دغه جګړه افغانان کوي، خو جګړه په افغاني جغرافیه کې د افغاني مفاداتو په خُم کې هېڅ ډول رنګ نه اخلي، بلکې جګړه د افغان وطن پر قلمرو باندې د پردو د ګټو او مفاداتو جګړه ده، چې وینه د افغان په کې بهېږي، ځاني، مالي او معنوي تلفات د افغان وطن د مفاد له اکاونټ څخه په کې مصرفېږي. بهرنۍ پانګې هغه هم فزیکي او نغدي پانګې دي، چې پر جګړه مصرفېږي او بېرته یې د جنګ د تمویل سیمه ییزه او نړیواله مافیا لګښتونه د افغاني کروندو له تریاکو پوره کوي، پوره کول یې لا څه وي، څو چنده ګټه او سود هم پرې اچوي.

په افغانستان کې د دغې نیابتي جګړې په نتیجه کې رامنځته شوي حکومتي او دولتي واک د یوې نیابتي معاملې بڼه غوره کړې ده، یعنې یوه سهامي شرکت ته ورته حاکمیت د نیابتي جګړې په نتیجه کې رامنځته شوی دی، چې د نیابتي جګړې ښکیل اړخونه هر یو د خپل سهم او ونډې په اندازه څوکۍ او دولتي مقامونه د ځان لپاره ځانګړي کوي او د دغو اسهامو د خوندیتوب لپاره ددې پرځای چې د افغان وطن عزت او حیثیت ته د درنښت له لارې څخه ملت او ولس ته د خدماتو د وړاندې کولو مسولیت قبول کړي د خپلې سهامي ونډې د حفاظت په خاطر بهرنیو جاسوسي شبکو ته د مسوولیت خیال ساتي او یوه لحظه هم دغه خیال له ذهن څخه نه باسي.

که له یوې خوا جګړه نیابتي ده، نو له بلې خوا څخه د حاکمیت او حکومت قواره سهامي ده، چې ونډې یې له هغه چا څخه دي، چې په افغانستان کې د سترې لوبې واړه او ستر لوبغاړي دي.

په لنډو ټکو کې ویلای شو، چې د نیابتي جګړې په خُم کې راغلې ډیموکراسي هم نیابتي شوې ده. تېره ورځ د افغانستان د جمهوري ریاست څوکۍ ته د کاندیدانو د نوم لیکنې لړۍ بشپړه شوه، دغه لړۍ هم د یوې نیابتي معاملې بدنامه او رسوا ډرامه وه.

زموږ په کلیوال فرهنګ کې خانان، ملکان او سپین ږیري د خپلې عنعنوي مشرۍ د ساتلو لپاره مجبور دي، چې ښه اوږد دسترخوان وپالي.

ویل کېږي، چې یوه محلي خان سمندر یوه ورځ د نازولو میلمنو د عزت او تواضع له ازمایښت سره مخامخ شو، اشپز یې قلندر نومېده. سمندر اکا قلندر راوغوښت او د میلمنو د ښه استقبال، د هغوی د ښو خوړو او میلمه پالنې لپاره یې قلندر ته لارښوونې وکړې.

حاجي سمندر اکا یو عجیب تکیه کلام درلود، چې له چا سره به مخامخ شو، نو ورته ویل به یې، ستړی مه شې، درې چارکه اولادونه دې ښه دي، درې چارکه په ځان جوړ یې، درې چارکه او …

قلندر ته یې هم د میلمنو د میلمستیا د برابرولو د هدایاتو په ترڅ کې وویل، چې قلندره ته به میلمنو ته چمتو شې او ښه دسترخوان به جوړ کړې.

کټوۍ به پخه کړې درې چارکه

مالګه به ور واچوې درې چارکه

مرچ او مساله به هم استعمال کړې درې چارکه

غوړي دې هېر نه شي درې چارکه

الوبخارا او رومیان هم درې چارکه

ورسره انار دانه درې چارکه…

ځکه چې میلمانه خورا عزت مند دي، درې چارکه زما یاران دي، درې چارکه پر ما ګران دي. درې چارکه قلندر هم لسټوني را بډ وهل او د سمندر درې چارکیز ترکیب یې د کټوۍ په برابرولو کې رعایت کړ.

میلمانه چې راغلل، د سترخوان وغوړېد، خواړه د خوړو نه وو، ځکه مالګه، مرچ، الوبخارا او نور مساله جات ټول په درې چارکیز ترکیب په کې ځای په ځای شوي وو.

میلمانه ټول وچې شونډې دسترخوان ته کښېناستل، ځکه درې چارکیز غیر فطري ترکیب خواړه د خوراک له مداره اېستلي وو.

په افغانستان کې د جګړې او فتنې په لمن کې را غوړېدلې ډیموکراسي هم پر یوه درې چارکیز ترکیب باندې راچورلېږي او همدغه درې چارکیز ترکیب دی، چې نه حکومت جوړېدو ته پرېږدي، نه امنیتي ارګانونه د حرفوي وړتیاو خواته ورنږدې کوي او نه ثبات په داسې حالت کې پرېږدي چې د افغان فطرت پر اساساتو باندې خپل بنیادونه ودان کړي.

د راتلونکي کال د جمهوري ریاست د انتخاباتو لپاره د کاندیدانو ټیمونه او ګروپونه هم د ملک سمندر کاکا د درې چارکیز تکیه کلام غمازي کوي.

کاندیدانو نومونه ثبت کړل، داسې کسان هم په کې دي، چې د ښوونځي او مکتب مخ یې نه دی لیدلی، خو په افغانستان کې هره لوبه، هره مسخره او هر ډول ډنډوره ممکنه ده.

په وړاندې شوو کاندیدانو کې پښتانه درې چارکه، تاجکان درې چارکه، هزاره ګان درې چارکه، روسي نماینده ګان درې چارکه، پاکستاني مخبران درې چارکه، ایراني اخندان درې چارکه، انګریزي ایجنټان درې چارکه، امریکایي تکنوکراتان درې چارکه، د مخدره موادو قاچاقبران درې چارکه، د بزکشۍ پهلوانان درې چارکه، پر سرونو د میخونو د وهلو نجاران درې چارکه، د زمُردو او لاجوردو قاچاقبران درې چارکه او بالاخره کمیډي مسخره اکټران درې چارکه شامل دي.

دا هغه صحنه ده، چې د افغانستان واک او اختیار د افغانستان د ډیموکراسي اُتوریته او اعتبار د افغانستان جلال او وقار، د افغانستان د ملت ثبات او استقرار یې هم د سهامي معاملې په درې چارکیز ترکیب کې داسې سره اوډلي او ګډ کړي دي، چې د نظم او ډسپلین پر ځای یې د بې نظمۍ او انارشیزم حد د افراط حد ته رسولی دی.

وګورو چې دغه درې چارکیز ترکیب به تر کومه وخته پورې د راغلې استخباراتي مافیا مطلوب ترکیب وي او تر څو پورې به د همدغه ترکیب په قالب کې د افغانستان د ملت پر وقار او عزت باندې ډول ډول تجربې کېږي.

خو زه پوخ یقین لرم، ترڅو پورې چې موږ له همدغه درې چارکیز ترکیب څخه ځان نه وي خلاص کړی، نو د ملي نجات په ترازو کې به مو د واحد ملت ارمان یو من ته ونه رسېږي.

 دا لیکنه په محور ورځپاڼه کې خپره شوې.