تاند (جمعه، د زمري/ اسد ۳ مه) هند د پنجشنبې په ورځ افغانستان ته د چین–پاکستان اقتصادي دهلېز (CPEC) د پراخېدو محالفت وکړ او هغه یې «نه منونکی» اقدام وباله.
د هند د بهرنیو چارو د دولت وزیر کیرتي وردهن سنګ دا دریځ د خپل هیواد پارلمان ته په رسمي بیان کې څرګند کړ. نوموړي وویل، حکومت د مې په ۲۱ مه نېټه په پیکینګ کې د چین، پاکستان او افغانستان له درېاړخیزې غونډې خبر دی، چې په لړ کې یې د سیمهییزې همکارۍ، په ځانګړي ډول د لارو په اړه خبرې وشوې.
هغه زیاته کړه:«حکومت په پرلهپسې ډول له اړوندو خواوو سره خپل اعتراض شریک کړی چې د چین–پاکستان اقتصادي دهلېز (CPEC) له هغو برخو تېرېږي چې د هند د لداخ او جمو و کشمیر د قلمرو برخې دي، او دا سیمې پاکستان په غیرقانوني ډول اشغال کړې دي. دا پروژه یو کمربند، یو سړک نومېږي، خو موږ پرې اعتراض کړی او له هغوی مو غوښتي چې دا فعالیتونه ودروي.»
هغه همداراز وویل:«د درېیمو هېوادونو د ګډون یا د دغه دهلېز د پراخېدو هر ډول وړاندیز هم د منلو نه دی. حکومت دا دریځ تل ټولو اړخونو ته څرګند کړی دی.»
CPEC د چین د “یو کمربند، یوه لار” (Belt and Road Initiative – BRI) سترې پروژې یوه مرکزي برخه ده، چې له مخې یې پیکېنګ له پاکستان سره د اساسي پروژو لپاره تر ۶۰ میلیاردو ډالرو د ډېرې مرستې ژمنه کړې، چې ډېره برخه یې د پورونو په بڼه ده.
په مې میاشت کې د پیکینګ په غونډه کې د چین، پاکستان او افغانستان د بهرنیو چارو وزیرانو خپل تمایل څرګند کړ چې درېاړخیزه همکاریو ته لا پراختیا ورکړي، په ځانګړې ډول د اقتصادي یوځایوالي او اتصال په برخو کې. چین څرګنده کړې چې غواړي CPEC افغانستان ته هم وغځوي، څو د دغه جګړه ځپلي هېواد د بیا رغونې او پراختیا هڅو ته پراخ ملاتړ برابر شي.
د انګلستان د MI6 استخبارات د پاکستان او افغانستان ترمنځ د چا ملاتړ کوي؟
د انګلستان استخباراتي اداره MI6 (پټ استخباراتي خدمت) په دودیز ډول په احتیاط سره کار کوي،
او د هغې دقیق تړاوونه یا عملیات په رسمي ډول نه افشا کیږي.
په هرصورت، د خلاصې سرچینې استخباراتو، تاریخي نمونو، او جیوپولیتیک ستراتیژۍ پراساس، د پاکستان او افغانستان په اړه وضعیت لنډ دی:
۱. د انګلستان د MI6 استخبارات د پاکستان سره ستراتیژیکې اړیکې
برطانیه د پاکستان سره اوږدمهاله اړیکې لري، چې د استعماري وختونو راهیسې دي.
MI6 د پاکستان د ISI (انټر سروسز انټلیجنس) سره په مختلفو تروریزم ضد عملیاتو کې نږدې همکاري کړې،
په ځانګړې توګه د سړې جګړې او د ۹/۱۱ وروسته دوره کې.
پاکستان په جنوبي آسیا کې د استخباراتو راټولولو لپاره د ستراتیژیک ملګري په توګه لیدل کیږي، په ځانګړې توګه د افغانستان، ایران او جهادي شبکو په اړه.
۲. انګلستان په افغانستان کې تاکتیکي ګټې لري:، مګر اوږدمهاله اتحاد نه.
د ناټو د ماموریت (۲۰۰۱-۲۰۲۱) په جریان کې MI6 او د انګلستان پوځ په افغانستان کې ژور ښکیل وو.
په عمده توګه MI6 دتاريخي همکاری سره د تاجکانو او هزاره ګانو څخه دپردی شاته پوره ملاتړ کړی اوکوي یی،
MI6 احتمال لري چې په دې وخت کې د افغانستان د استخباراتي ادارو (لکه NDS) سره کار کړی وي، په ځانګړې توګه د طالبانو پر وړاندې.
په هرصورت، په ۲۰۲۱ کې د افغان حکومت له نسکوریدو او د طالبانو له بیرته راستنیدو وروسته، په افغانستان کې د برتانیا نفوذ او استخباراتي اړیکې خورا کمې شوې دي.
۳. اوسنی منظره
په داسې حال کې چې انګلستان په رسمي ډول د طالبانو ملاتړ نه کوي،
احتمال لري چې MI6 د طالبانو د فعالیتونو او ترهګرۍ ګواښونو (لکه داعش-خراسان) د څارنې لپاره پټ چینلونه وساتي.
پاکستان د ترهګرۍ ضد ګډو اندیښنو، موجوده زیربناوو او ډیپلوماتیکو اړیکو له امله د انګلستان لپاره یو ډیر ګټور استخباراتي ملګری پاتې دی.
پایله:
MI6 د افغانستان د اوسني طالبانو په مشرۍ حکومت په پرتله د پاکستان د استخباراتي دستګاه ملاتړ او همکاري لري. دا د ایډیالوژیکي سمون پرځای د ستراتیژیک اړتیا له مخې پرمخ وړل کیږي.
که تاسو یو ځانګړي وضعیت یا وخت ته اشاره کوئ (د مثال په توګه، د سړې جګړې پرمهال، د 9/11 وروسته، یا د 2021 وروسته)، زه کولی شم یو ډیر متمرکز ځواب وړاندې کړم.