تاند (دوشنبه، د غويي/ ثور ۸ مه) د ازبکستان د بهرنیو چارو وزیر بختیار سعیدوف، په یوه بیان کې ویلي چې د طالبانو د بهرنیو چارو له سرپرست وزیر امیرخان متقي سره په تیلیفوني خبرو کې یې د ټرانس-افغان ریللارې پروژې په اړه خبرې کړې دي.
هغه دا پروژه د سیمې د اتصال په برخه کې یو کلیدي ابتکار بللی دی.
سعیدوف زیاته کړې: «موږ موافقه وکړه چې د دوامدار پرمختګ د ودې او د سیمې د سولې او ثبات د پیاوړتیا لپاره خپلو نژدې همکاریو ته دوام ورکړو.»
طالبانو هم په یوه خبرپاڼه کې ویلي چې په دې تیلیفوني تماس کې دواړو لوریو د دوه اړخیزو او څو اړخیزو اړیکو د پیاوړتیا، د سیاسي، اقتصادي او ترانزیتي همکاریو د پراخولو، په ځانګړي ډول د ټرانس-افغان ریللارې د پروژې او د افغانستان، ازبکستان او پاکستان ترمنځ د درې اړخیزې غونډې د جوړولو په اړه خبرې کړې دي.
متقي په دې خبرو کې ټینګار کړی چې طالبان د سترو اقتصادي پروژو، په ځانګړي ډول د ټرانس-افغان پروژې عملي کولو ته بشپړ چمتووالی لري او د دواړو هېوادونو د ګډو ګټو لپاره یې د سیمهییزو فرصتونو د کارولو پر اړتیا خبرې کړې دي.
د خبرپاڼې له مخې، بختیار سعیدوف هم د ۲۰۲۵ کال په لومړیو څلورو میاشتو کې له افغانستان څخه ازبکستان ته د صادراتو د «درې برابره زیاتوالي» په یادولو سره د تجارتي او ترانزیتي اسانتیاوو د پراخولو او د ویزې ورکولو د آسانتیاوو پر اهمیت ټینګار کړی دی.
د خبرپاڼې پر بنسټ، دواړو لوریو د دوه اړخیزو خبرو د دوام پرېکړه کړې او ټاکل شوې چې د افغانستان، ازبکستان او پاکستان د بهرنیو چارو وزیرانو د درې اړخیزې غونډې د نېټې او ځای د ټاکلو همغږي د دیپلوماټیکو چاینلونو له لارې ترسره شي.
په همدې حال کې د روسیې د ترانسپورت وزارت هم اعلان کړی چې روسیې او ازبکستان د ټرانس-افغان ریل پټلۍ د پروژې عملي پړاو پیل کړی دی.
دغه پروژه به د ازبکستان، افغانستان او پاکستان درې هېوادونه سره ونښلوي او د عرب سمندرګي بندرونو ته به مستقیم لاسرسی برابر کړي.
د ۲۰۲۴ کال د لاسلیک شویو تړونونو له مخې، د دې ریللارې د تخنیکي او اقتصادي توجیه کارونه پیل شوي او د دې لپاره دوه اصلي لارې په پام کې نیول شوي دي. ټاکل شوې ده چې د پروژې د پرمختګ د ارزونې بله غونډه د مې په ۱۵مه او ۱۶مه نېټه د روسیې په کازان ښار کې ترسره شي.
د دې پروژې لپاره پانګونه شاوخوا ۴.۸ تر ۵ میلیارده ډالرو پورې اټکل شوې او د بار وړلو کالنی ظرفیت به یې ۲۰ میلیونه ټنه وي.
له بلې خوا، د ازبکستان د ترانسپورت وزیر الهام مهکاموف ویلي چې د دې ریللارې جوړول لږ تر لږه پنځه کاله وخت نیسي. هغه د افغانستان د موجودو ستونزو په یادولو سره د دې پروژې هدف د سیمهییزو اړیکو او سوداګرۍ پیاوړي کول بللي دي.
مهکاموف زیاته کړې چې د دې ریل پټلۍ د جوړولو لپاره بشپړ توافق شوی او دا یې د مرکزي آسیا د سوداګرۍ د اسانولو لپاره یو مهم ګام ګڼلی دی.
دا مسیر چې له ازبکستان څخه پیلېږي او د مزارشریف، کابل او پېښور له لارې د پاکستان کراچۍ بندر ته رسېږي، د توکو د ترانزیت وخت له ۳۵ ورځو څخه ۳ تر ۵ ورځو ته راکموي او د بار وړلو لګښتونه به تر درې برابره پورې کم کړي.