تاند- له څو لسیزو راهیسي په دې بحثونه دي چې ایا د هګیو خوراک د روغتیا لپاره ګټور دی او که نه. هګۍ د لوړ کیفیت لرونکي پروټین او نورو مهمو مغذي موادو یوه غني سرچینه ده. خو د انسان د کولېسټرول پر اندازې او د زړه پر ناروغیو د هګیو د اغېزو په اړه تل اندېښنې موجودې وې.
د تازه څېړنې پایلې
یوه نوې څېړنه ښيي چې په اوونۍ کې د هګیو خوړل په څرګند ډول د هر ډول مړینې خطر، په ځانګړي ډول د زړه د ناروغیو له امله د مړینې خطر کموي. دا اغېزه حتی په هغو کسانو کې هم لیدل شوې چې کولېسټرول یې لوړ دی.
دا څېړنه د استرالیا د موناش پوهنتون څېړونکو کړې، او په ځانګړي ډول یې د زړو خلکو لپاره د هګیو د مصرف او د زړه ناروغیو له امله د مړینې ترمنځ اړیکه څېړلې ده— هغه موضوع چې لا هم پرې کافي څېړنې نه دي شوي.
هګۍ د مغذي موادو غني سرچینه ده
د موناش پوهنتون د عامې روغتیا پوهنځي د دوکتورا محصله او استاده، هالي وایلډ، چې د دې څېړنې اصلي لیکواله ده، وایي:
«هګۍ د پروټین یوه بډایه سرچینه ده او مهم مغذي مواد لري، لکه د B ګروپ ویټامینونه، فولېټ، نا مشبوع شوي غوړ، د غوړ محلول ویټامینونه E، D، A، K، کولین، معدني عناصر او نور مایکرو نیوټرینټونه.»
هغې زیاته کړه:
«هګۍ د زړو خلکو لپاره د پروټین یوه اسانه سرچینه هم بلل کېږي. څېړنو ښودلې چې هغه زاړه کسان چې د عمر له امله فزیکي یا حسي کمزوري لري، هګۍ د پروټین د مهمې سرچینې په توګه غوره کوي.»
د استرالیا او امریکا د زړو کسانو د معلوماتو تحلیل
څېړونکو د استرالیا او امریکا د ۸۷۵۶ کسانو معلومات وڅېړه، چې عمرونه یې له ۷۰ کلونو پورته وو. دا ګډونوال د ASPREE (ALSOP) په نوم په اوږدمهاله روغتیايي څېړنه کې شامل وو.
په دې څېړنه کې ګډونوالو د هګیو د مصرف کچه راپور کړه، چې په درې برخو وېشل شوې وه:
- هېڅ نه یا ډېر لږ مصرف (کله ناکله، یا ۱-۲ ځله په میاشت کې)
- د اوونۍ مصرف (۱-۶ ځله په اوونۍ کې)
- ورځنی مصرف (ورځ کې یو یا څو ځله)
څېړونکو د هګیو د مصرف او د مړینې ترمنځ اړیکه تحلیل کړه، چې پکې د زړه ناروغیو او سرطان له امله د مړینو کچه هم شامل وه. څېړنې نژدې شپږ کاله دوام درلود.
د هګیو مصرف او د زړه د ناروغیو له امله د مړینې خطر
پایلو وښوده، هغه کسان چې په اوونۍ کې ۱-۶ هګۍ خوړلې، د هغو کسانو په پرتله چې هېڅ یا ډېر لږ هګۍ یې خوړلې:
✅ ۲۹٪ د زړه د ناروغیو له امله د مړینې خطر کم و
✅ ۱۷٪ د هر ډول مړینې خطر کم و
خو د هګیو د مصرف او د سرطان له امله د مړینې ترمنځ کومه مهمه اړیکه ونه موندل شوه.
د رژیم کیفیت او د زړه ناروغیو خطر
څېړونکو دا هم وڅېړله چې د رژیم کیفیت د هګیو د مصرف او د زړه ناروغیو ترمنځ اړیکه څنګه اغېزمنوي. پایلې وښودلې چې:
🔹 هغه کسان چې منځنی یا لوړ کیفیت لرونکی رژیم یې درلود او هره اوونۍ یې هګۍ خوړلې، د زړه د ناروغیو له امله د مړینې خطر ۳۳٪ او ۴۴٪ کم و.
🔹 څېړونکو ټینګار وکړ چې حتی د منځني یا لوړ کیفیت رژیم لرونکو کسانو لپاره هم دا مثبتې پایلې ثابتې وې.
د لوړ کولېسټرول لرونکو کسانو لپاره د هګیو ګټه
د پخوانیو څېړنو خلاف، دا مطالعه ښيي چې که څه هم یو څوک لوړ کولېسټرول ولري، بیا هم په اوونۍ کې د هګیو مصرف د زړه د ناروغیو له امله د مړینې خطر کموي.
هالي وایلډ وویل:
«پخوا فکر کېده چې د لوړ کولېسټرول لرونکو کسانو لپاره د هګیو مصرف مضر دی، خو زموږ څېړنې وښودله چې دا کسان هم که په اوونۍ کې هګۍ وخوري، د زړه د ناروغیو له امله د مړینې خطر یې ۲۷٪ کمېږي.»
نو په ورځ کې څو هګۍ وخورو؟
✅ د امریکا د زړه اتحادیه (AHA) وړاندیز کوي چې روغ کسان کولی شي په ورځ کې یوه هګۍ وخوري، او هغه زاړه کسان چې طبیعي کولېسټرول لري، په ورځ کې دوه هګۍ هم خوړلی شي.
✅ د استرالیا د رژیم لارښوونې او د استرالیا د زړه بنسټ وړاندیز کوي، هغه کسان چې طبیعي کولېسټرول لري، په اوونۍ کې تر ۷ هګیو پورې مصرفولی شي.
په اوونۍ کې یوه هګۍ مو د زړه په ناروغۍ له مړینې ژغوري – تاند
ښاغلیو او آغلیو تاندوالو ته سلام،
دا لیکنه ډېره ښه او ګټوره ده، مګر یوه پوښتنه به له ټولو سره وي، چې د هګیو یا آیو د پخولو توګه به په آسترلیا او نورو ملکونو کې څه ډول وه:
ـ ایا نیم خامه جوش کړې، پوره خوټولې ؟
ـ د هګیو املیټ،
ـ هګۍ له روب یا رومیو سره؟
ـ هګۍ له نوشپیاز او یا ګندنې سره؟
هګۍ له کچالیو سره سرې کړې؟
د هګیو ډېرې نورې د پخلي توګې دي، نو دا به ښه وي چې د پخولو میتود ته یې هم نغوته وشي. ځیني خلک هګۍ اومې څښي، چې د سلمانیلوز ګواښ ورسره مل وي.
په افغانستان کې د شامي کباب او هګیو کړايي له رومیو و پیاز سره هم ډېره عامه ړه، خو شینواري کباب پرې ورپځ خپره کړې ده، ځینې د هګیو پیاوه هم پخوي او تخمـکباب هم ډېر خوړل کېږي، ځینې ی. له لم او کترو سره پخوي، نو خدای دې خیر کړي، چې چرګانې د هګیو له اچولو پاتې نه شي. په دې هیله چې د دغو څېړونو کې نظر د هګیو د پختوپز په اړه روښانه شي، زما په ګومان د هګیو اېشول به ګټور وي، ځکه نورې مينوګانې به ډېرې غوړې وي. وسلام