لیکوال: سراج احمد حبیبي
په تاند کې مې د استاد اسدالله غضنفر یوه لیکنه ولوسته، چې په کې یې لیکلي وو، لنډه کیسه په یوه زمان او مکان کې پېښېږي او ناول په څو زمانو او مکانو کې. همدا لامل دی چې ناول اوږدېږي او لنډه کیسه نه. استاد په کې دا خبره هم کړې وه، چې زموږ پر ناولونو د لنډو کیسو سیوری پروت دی، نو ځکه ټول د لنډو کیسو غوندې لنډ وي.
د دې خبرې په لوستلو سره ما زموږ د ادبیاتو په ډېرو ژانرونو کې فکر وکړ، دې پایلې ته ورسېدم، چې موږ د هر ژانر په خلاصون کې بېړه کوو او له لنډون څخه په کې کار اخلو؛ همدا لامل دی چې تر اوسه مو په ادبیاتو کې نه سینوهه او نه د جګړې او سولې غوندې کوم لوی تخلیقي اثر پیدا کړ.
په شعر کې مو هم نه د دري ادبیاتو غوندې قصیده هغسې چې باید وي وپاله او نه هم مثنوي. زموږ د دې ګاونډۍ ژبې په ادبیاتو کې د مثنوي او قصیدې پر ژانرونو ډېرلوی لوی اثار تخلیق شوي دي؛ د فردوسي شاهنامه او د مولانا جلال الدین بلخی مثنوی معنوی یې ښکاره بېلګې دي.
په غزل کې هم موږ تر ډېره کوښښ کوو، چې غزل مو تر پنځو بیتونو ډېر نه شي؛ حتی زموږ د لوی او نوموتي شاعر دروېش دراني نیږدې ټول غزلونه پنځه بیتیز او شپږ بیتیز دي. دی خپله هم په دې اړه قناعت کوي او دلیل دا راوړي، چې که چېرته مې غزل ښه نه وي، نو ولې یې اوږد کړم، چې د لوستونکي وخت ونیسي. خو دا خبره پر دې د تأمل وړ ده، چې د ډیری شاعرانو د غزلونو ټول بیتونه عالي نه وي؛ بلکې کله کله خو ډېری خلک وایي، چې په غزل کې یوازې یو بیت پاچا وي. ممکن د غزل دا پاچا بیت وروسته د پنځو بیتونو نه را پیدا شي. نو بیا ولې موږ اړ یو چې یوازې پنځه بیتونه د دې په خاطر باندې ولیکو، چې د لوستونکي وخت ضایع نه شي!؟
موږ د دې پرته هم نورې د وخت ضایع کولو ډېرې وسیلې لرو، کاشکي د وخت ضایع کولو دا ټولې وسیلې مو د مطالعې غوندې وسیلې وای، نو بیا به ولې موږ دومره خوار او زار ګرځېدو!!؟؟
نو خبره دا ده چې په هر څه کې باید له بیړې څخه کار وانه خیستل شي، بیا په تېره د ادبیاتو تخلیقول او پنځول خو د سیاست غوندې د سړه سینې کار دی، ادبیات دي د وخت تېرولو او ساعترۍ لپاره. لیکوال یې هم چې پنځوي ورباندې خپل ساعت تېروي او لوستونکی یې هم چې لولي ورباندې خپل ساعت تېروي.
هغه د استاد داوود وفاه خبره ادبیات د مړې ګېډې پاړسي ده. څوک چې وږی وي، هغه د ساعت تېرۍ وسیلو ته اړتیا نه لري؛ بلکې د خپلې ګېډې د مړولو لارې چارې مومي. نو ادبیات هم زیاتره هغه خلک لولي، چې د ژوند نورې اړتیاوې یې پوره وي. د داسې چا وخت چې په ادبیاتو او مطالعه تېر شي، تر دې نو ښه خبره چېرې ده!!؟؟