غوث جانباز
گفتگو با میخائیل دیلیاگین، اقتصاد دان مشهور و وکیل پارلمان روسیه
خبرنگار :
آیا طرح به نام “توران کبیر” در بطن خود پیام دوستانه دارد؟
میخائیل دیلیاگین:
این یگانه طرحی در حال تطبیق در سراسر دنیاست که هدف اضمحلال فدراسیون روسیه را دنبال می نماید. این طرح در کل مرکب از اقوام ترک است : تاتارها، یاقوت ها، قالمق ها، باشقر ها… اگر نام کدام قوم فراموشم شده باشد عفو کنید.
در این جا می توان از تاتارهای سائیبیریا و سایر اشاعیر ترک یاد آوری نمود که عملا در تمام سائیبیریا به سر می برند. در یک کلام، “توران کبیر” یگانه طرحی است که بر مبنای اصل امحای روسیه استوار است.
خبرنگار :
یعنی چطور ؟
میخائیل دیلیاگین :
چون، هرگاه مردم ترک تبار که در اراضی فدراسیون روسیه زیست دارند، شامل طرح “توران کبیر” گردند، در این صورت دیگر کدام روسیه ای از منظر اقتصادی، سیاسی، جغرافیائی، خلاصه به هیچ ترتیبی وجود نخواهد داشت.
طرح های فراگیر دیگری هم که برای ما بسیار ناخوشایند است وجود دارد، لیکن آنها هدف امحای روسیه را دنبال نمی کنند، بلکه با وجود تضاد ها حضور و ابقای روسیه را مدنظر می گیرند، احتمالا این طرح ها آنگونه که ما آرزو داریم نباشند، اما در پي از بین بردن ما [روسیه] نیستند.
“توران کبیر” – طرح و نظریه ایست برخاسته از کشور ترکیه که با تصدی انگلستان پیش برده می شود. البته که در مورد ترکیه اصطلاح “کشور پروکسی” صدق نمی کند، زیرا این کشور نسبتا مستقل است، لیکن با این همه روابط نهایت نزدیک با انگلستان دارد، و طرح ” توران کبیر” بخشی از طرح فراجهانی انگلیس است.
اردوغان با نبوغی که دارد تلاش های چین را برای به توافق رسیدن با کشور های مقتدر غربی زیر نظر داشته و برای حل این مسئله راه حل موثری یافته است : او ترکیه را به حیث مسکن و همکار، هم برای چین و هم برای انگلستان پیشکش نموده است. ترکیه به چین و انگلستان زمینه های آنرا فراهم می سازد که مناسبات متقابل تنگاتنگ داشته باشند، بدون آنکه هیچ کدام شان دعوای برتری نمایند.
خبرنگار :
آیا اردوغان این طرح [توران کبیر] را به طور رسمی پیش می برد ؟
میخائیل دیلیاگین :
اینگونه طرح ها پیوسته تعیین می شوند. به طور مثال، اگر شما در کشور ملداویا از کسی بپرسید: “کدام مکاتب در وطن شما بهتر اند؟” در جواب خواهید شنید: “مکاتب / لیسه های ترکی”.
اینک ده – پانزده سال است که حال و اوضاع به همین منوال پیش می رود. هرگاه شما در آسیای مرکزی نیز سوال بهترین بودن مکاتب را مطرح سازید، همان جواب را در خواهید یافت، به شما تذکر خواهند داد : “مکاتب /لیسه های ترکی بهتر استند. سوال دیگر : “در تألیف کتب درسی شما کیها اشتراک داشته اند؟” خواهید شنید : ” متخصصین و مربی های عالی ما که در ترکیه آموزش یافته اند.”
خبرنگار :
آیا ترکیه و شخص اردوغان در مورد شبهه جزیره کریمیا علاقمندی دارد؟
میخائیل دیلیاگین :
واضح است. در کریمیا تاتارهای کریمیا به سر می برند. البته، مبرهن است که اردوغان در کریمیا پول هزینه نمی کند.
خبرنگار :
یعنی؟
میخائیل دیلیاگین :
اردوغان با رضایت تمام به لفاظی ادامه داده و خواهد گفت که وضعیت تاتارها چندان خوب نیست، به آنان کمک گسیل خواهد نمود، آنها [⁴تاتارها] را به حیث ریزرف نگه خواهد داشت، لیکن از آنجائیکه موقف کریمیا در حال حاضر روشن است و برای اردوغان نیز روشن است که کریمیا از ما [روسیه] ست. علیرغم آنکه اردوغان احتمالا این واقعیت را هیچگاه نپذیرد، لیکن او درک می کند که توازن قوا امروز همین طور است، پس تا زمانیکه توازن قوا برهم نخورد، اوضاع در کل آرام و مسکوت باقی خواهد ماند، و آنرا “غرض” نخواهد گرفت. اما به مجرد آنکه اوضاع تغییر یابد، او [اردوغان] این قطعه را به کار خواهد انداخت.
واقعیت این است که اوکرائین** به تاتارهای کریمیا هیچگونه حقوقی اعاده ننمود، و اردوغان در این باره هیچگاه ابراز نگرانی نمی کرد. اردوغان با اوکرائین معاملات دیگری داشت، او می خواست حوزه صنعتی “زاپاروژیا” را به دست آرد، چون ترکیه به صنایع و ظرفیت های آن نیاز داشت، لیکن ترکیه به علت پاره ی از عوامل به این هدف نرسید.
در حال حاضر، کریمیا از ما [روسیه] است** و ما به تاتارهای کریمیا موقع دادیم که از لسان ملی خود استفاده کنند و سایر حقوق را برای شان تأمین نمودیم. یعنی، هرگاه شما از دیدگاه منافع تاتارهای کریمیا و از زاویه عینی به اوضاع بنگرید، در این صورت درمیابید که تمام چیز ها در سطح عالی قرار داشته و باید بروید دست رئیس جمهور ما [روسیه] را بفشارید و از او مشکور باشید.
از دید منافع ترکیه، روسیه در کریمیا نقاط ضعف داشته و ترکیه در پی آن است تا در فرصت های مناسب از آن به سود خود بهره برداری نماید. اما منابع و ظرفیت های ترکیه برای انجام اینگونه اقدام بسنده نیست، حتی ظرفیت ها و امکانات انگلستان نیز نمی توانند در این راستا موثر باشند، چون منابع و ظرفیت های آن در جهان در حال رکود و پاشیدن است.
اما، منطقه دیگری نیز وجود دارد، و آن عبارت از آسیای مرکزی است. در این منطقه از یک طرف ما [روسیه] حضور داریم، با آنکه فعلا عده ای به طرف ما، با بی پروائی می نگرند، و ما [روسیه] فعلا مجال آنرا نداریم که در برابر آن عکس العمل نشان دهیم. از جانب دیگر، در منطقه آسیای مرکزی چین نیز حضور دارد. چین به باشندگان آسیایرمرکزی می گوید : “دوستان، من تا ابد همراه تان استم. بیائید همکاری نمائیم.” نخبه های کشور های آسیای مرکزی آماده اند هر سو بروند.”
* شبهه جزیره کریمیا قبل از سال ۲۰۱۴ در ترکیب اوکرائین قرار داشت.
** شبهه جزیره کریمیا در سال ۲۰۱۴ به روسیه پیوست.