سرطان د ماشومانو او ځوانانو لپاره د مړینې یو لوی لامل دی.
هرکال، نږدې 400000 ماشومان او د 0-19 کلنۍ ځوانان چی په سرطان اخته شوی وی تشخیص کیږي.
د ماشومتوب سرطانونو خورا عام ډولونه کې لیوکیمیا، د مغز سرطان، لیمفوماګانی او جامد تومورونه شامل دي، لکه نیوروبلاسټوما اوWilms تومورونه
په لوړ عاید لرونکي هیوادونو کې، چیرې چې پراخه خدمات عموما د لاسرسي وړ وي، له %80 څخه ډیر ماشومان د سرطان په وړاندیدرملنه کیږي.
په ټیټ او متوسط عاید لرونکي هیوادونو (LMICs) کې، اټکل شوي چی د 15-%45 ناروغانو درملنه کیږي.
د ماشومتوب سرطان عموما د سکرینینګ له لارې مخنیوی یا پیژندل کیدی نشي.
د ماشومتوب ډیری سرطانونه د عمومي درملو او درملنې نورو ډولونو سره درملنه کیدی شي، پشمول جراحي او راډیوتراپي.
په ماشومانو کې د سرطان لامل څه شی دی؟
سرطان د هر عمر خلکو کې پیښیږي او د بدن هرې برخې باندې اغیزه کولی شي. دا په حجرو کې د جنیټیک بدلون سره پیل کیږي، چېبیا په کتله (یا تومور) کې وده کوي.
د بدن نورو برخو باندې برید کوي او که درملنه یې ونشي زیان او د مرګ لامل کیږي.
د ماشومتوب سرطان اکثریت پیژندل شوی لامل نلري.
ډیری مطالعاتو د ماشومتوب سرطان لاملونو پیژندلو هڅه کړې.
مګر په ماشومانو کې خورا لږ سرطانونه د چاپیریال څرګندیدو یا د ژوند کولو فاکتورونو له امله رامینځته کیږي.
ځینې اوږدمهاله انتانات، لکه HIV، ایپسټین-بار ویروس او ملاریا، د ماشومتوب سرطان لپاره د خطر عوامل ګڼل کیږې.
دغه عوامل په ځانګړي ډول په ټیټ عاید لرونکی هیوادونو اړوند دي.
نور انتانات کولی شي د سرطان د رامینځته کیدو خطر ماشوم کی ډیر کړي.
نو دا مهمه ده چې ماشوم (د هیپاټایټس B) واکسین واخلی تر څو د ځګر د سرطان پر وړاندې مخنیوي کې مرسته وکړي،
دغه راس د HPV واکسین چی د رحم د سرطان پروړاندې مخنیوي کې مرسته وکړي)
دغه راس دهغه اوږدمهاله انتاناتو ژر پیژندل او درملنه کول چی په راتلونکی کی د سرطان لامل کیدای شی.
اوسني معلومات وړاندیز کوي چې په سرطان د اخته ټولو ماشومانو نږدې %10 د جنیټیک عواملو له امله په سرطان اخته شوې.
ابتدايي تشخیص
کله چې سرطان په ابتدائي توګه وپیژندل شي ډیر احتمال لري چی مؤثره درملنې ته خه ځواب ووایی.
لږ تکلیف، ډیری وختونه لږ ګران او جدی درملنه او په پایله کې د ژوندي پاتې ګیدو ډیر احتمال.
د سرطان په ابتدائی ډول تشخیص او پاملرنې کې ځنډ څخه مخنیوي د سرطان سره د ماشومانو ژوند کې د پام وړ پرمختګونه کیدی شي.
د سرطان سره د ماشومانو درملنې لپاره سم تشخیص اړین دی ځکه چې هر سرطان د درملنې ځانګړي رژیم ته اړتیا لري چې پکېجراحي، راډیوتراپي، او کیموتراپي شامل وي.
درملنه
دقیق تشخیص اړین دی چې د ناروغۍ ډول او حد لپاره مناسب درملنه وړاندیز کړي. معیاري درملنې کې کیموتراپي ، جراحي او/یاراډیوتراپي شامل دي. ماشومان د دوی دوامداره فزیکي او ادراکي ودې او تغذیې وضعیت ته هم ځانګړې پاملرنې ته اړتیا لري، کوم چېیو وقف شوي، څو انضباطي ټیم ته اړتیا لري. مؤثره تشخیص ته لاسرسی، لازمي درمل، رنځپوهنه، د وینې محصولات، د وړانګودرملنه، ټیکنالوژي او رواني ټولنیز او ملاتړ کونکي پاملرنې په ټوله نړۍ کې متغیر او نابرابر دي.
په هرصورت ،په هغو هیوادونو کی چی خلک ئی د سرطان د درملنی خدمات ته لاسرسی ولری تقریبا د % 80 څخه زیاتو ماشومانو لپارهدرملنه ممکنه ده ،
د درملو درملنه ، د مثال په توګه، ارزانه عام درمل پکې شامل دي چې د ماشومانو لپاره د WHO لازمي درملو لیست کې شامل دي.
(27cytotoxic agents, 5 targeted therapies and 4 hormone treatments for childhood cancer) هغه ماشومان چې درملنهبشپړوي دوامداره پاملرنې ته اړتیا لري ترڅو د سرطان تکرار وڅاري او درملنې هر ډول احتمالي اوږدې مودې اغیزې اداره کړي.
