لیکنه: نګین کرګر
د مور شیدو کې هغه انتي باډې موجود دي چې ماشوم ته د ویروس باکتریا په مقابل کې مقاومت ورکوي. د ماشوم مقاومت د ځینو مرضونو په وړاندې لکه ساه ډوبي، حساسیت او یا د جلدي مرضونو په وړاندې تقویه کوي، او هغه ماشومان چې د مور شیدې روي، د ژوند په لومړیو شپږو میاشتو کې ډیر لږ ناروغېږي. مثلاً دوی اسهال کیږي نه، د غوږونو مکروب نه لري او همدا راز د تنفسي سیستم د امراضو نه بچ وي.
د مور شیدې ټول غذایي مواد، چې ماشوم لپاره اړین دي لري . د مور شیدې د کوچني وزن نورمال ساتي ، دماغي وده یې د نورو په پرتله پیاوړې کوي او همدغه شان ددې سبب ګرځي چې مور خپل عادي وزن بیرته تر لاسه کړي، او د امیدواریۍ په مهال چې یې وزن زیات شوی وي په کمه موده کې کم شي. د مور شیدې د رحم تقلصات زیاتوي او د مور رحم بیرته خپل نورمال حالت ته په طبیعی ډول ستنیږي.
شیدی یوه میتابولیک پروسه ده چې کله د مور تی ستیمیولیت یا تحریک شې رحم کې تقلصات زیاتیږې چې هورمون د تولید سبب ګرځې همدا دی چې د ماشوم په پیدا کیدو سره اکثراً میندی شیدی لری او یا چې ډیر سترس ولری یا مشکل ولادت دوه دری ورځې وروسته شیدی پیدا کیږې، شیدی ورکول لویه حوصله او وخت غواړی .
ځینې مېندې بچیو ته قصداً شیدې نه ورکوي، فکر کوي چې د دوی ښکلا ورسره کمېږي او وجود یې شړتېږي مګر داسې نه ده. ښځه که ددې تشویش لري، پس د ماشوم د زیږیدو نه دې لږ سپورتي تمرینات وکړي. د مور شیدې طبیعي پروسه ده. کله چې ماشوم د مور رحم کې قرار ونیسي ورسره سم د مور وجود کې شیدې جوړولو هورمون فعالیت کوي. او د ماشوم د رودلو سره نورې شیدې تولیدېږي. پرولکتین هارمون د مور شیدې تولیدوي،په لومړیو ورځو کې شیدیې د ډیرو انتي بادي او پرولکتین هورمون درلودونکې وي چې ماشوم ته ډیره ګټه رسوي. همدا رنګه د تایروید هورمون او د حجراتو د لویدو هورمون چې ایپیدرمل ګروتفکتور نومیږي د مور په شیدو کې موجود ددي، کوم چې د ماشوم په هاضمه سیستم کې ډیر فعال وي او په وینه کې هم پیدا کیږي.
د ماشوم له زېږولو سره د ښځې وجود هورمونونه غیر نورمال کېږي. د ماشوم تی رودل بېرته د هورمونونو بیلانس برابروي او د مور د وجود پړسوب ، سترس او نورې نیمګړتیاوې ورو ورو ختمېږي. د مور او ماشوم اړیکه ډیره پیاوړې کیږې، ځکه د زیږیدو نه وروسته دا مهمه ده چې ماشوم د مور سره پوستکې بدني تماس ولري. ځکه د مور تودوخه ماشوم ته ډیر سکون ورکوي او ماشوم مینه ناکه وې. پوډري شیدو څیړنه ډیره اوږد مهاله ده او عین د مور شیدو فارمول دی خو د نورو ګټو لپاره ښه ده چې د مور شیدې وڅکي ځکه دمور شید پاکې هم وي. بوتلي شیدو لپاره باید ډېر نظافت مراعات شي، ددې په خاطر چې شیدی خپله یو ډیر مناسب محیط دی چې مکروب پکې وده وکړي.
عجبه دا ده چې ساینس اوس دا خبرې ثابتوي مکر قران کابو څوارلس سوه کاله مخکې مېندو ته امر کړی چې تر دوه کلونو دې اولاد ته شیدې ورکړي چې دغه دوه کلنه دوره کې د ښځې وجود بېخي نورمال کېږي. ددې تر څنګ ماشوم ته شیدې ورکول مور ته سکون وربخښي. کله چې مور ماشوم غېږ پورې نیسي د ماشوم اروایي حالت کافي ګټه رسېږي. د مور شیدې یواځې ګټې لري ، ځکه پاک وي او د ټولو ویټامینونو درلودونکې وي، ځینې میرمنې په لومړیو درېیو ورځوکې شیدې نلري یا د عملیات له کبله یا د سترس له کبله خو کله چې ماشوم د مور د تي په رودلو شروع وکړي ، د مور د وجو هورمونو تحریکېږي او د شیدو تولید سبب ګرځي. مهمه ده چې مور مایع لرونکي خوراک وکړي، او د چای څکلو نه ډډه وکړي، ماشوم ته هم تور یا شین چای ورنکړي، ځکه چاې کې هغه کیمیاوي مواد دي چې د ماشوم نمو کموي او بیخوبه کوي یې. کفیین داسې ماده ده په چای کې، چې خواص یی د نیکوتین یا د سګرتو پشان وي او ماشوم پرې روږدی کیږي. که په ګرمو ځایو کې اوسیږئ کولای شئ ماشوم ته لږ وخت وروسته پاکې اوبه ورکړئ.
د پوډري شیدو احتمالي خطرات:
که څه هم اوس تکنالوجي ډیره پرمختللې ده او د مور شیدو او د فارمولا شیدو فرق دومره نشته خو بیا هم هغه ماشوم چې پوډري شیدي اخلي د هغه احتمال زیات وي چې چاغ اوسي ، ذهن یی ډیر کنجکاوه نه وي، او د میتابولیکو مرضونو په وړاندې لکه شکر ساه لنډې او جلدی امراضو په وړاندی لږ ضعیفه وي، د نس باد او درد لري ، د جلد وچیدل او د غوږونو مکروب یې زر نیسي. مور هم ورسره زر خپل وزن له لاسه نه ورکوي، د ډیپریشن یا پوست نیتل ديپریشن احتمال مور ته زیات وي، کیدای شي ژر حامله شي، او د تخمدان او یا د تي د سرطان سره مخ شي.
د مور د شیدو په هکله په قران کې په سوره بقره کې راغلي چې حتی که مور او پلار جلا شي یا طلاق واخلي نو ماشوم باید تر هغه مور سره اوسي تر څو چې شیدې څکي او پلار دې یې ورته نفقه برابره کړي.
همدارنګه په سوره لقمان کې هم د مور د شیدو اهمیت بیان شوی دی. تی ورکوونکې مور یاید روژه ونه نیسي، د شیدو خور او ورور هم یوه مهمه اسلامي رشته ده ځکه حضرت محمد ص هم په ماشومتوب کې د خپل مور او د بي بي حلیمې څخه پاملرنه ترلاسه کړې وه. نو څرنګه چې ساینس د مور په شیدو ټینګار کوي هماغسی زمونږ اسلامی دین هم ورته ډیر لوی اهمیت ورکوي.
