۳
د کوچنیانو ادبیات، تاریخي پس منظر، اوسنی حالت
دوه ویشتمه برخه
کله چې د کوچنیانو له پاره د محمود مرهون د نویو کتابونو د چاپ خبر میډیا ته راووت، ورسره د محمود مرهون ځینو دوستانو او د کوچنیانو د ادبیاتو او نوي نسل د روزلو په ارزښت باندې آګاه خلکو خپل عکس العملونه او نظرونه څرګند کړل چې زه يې دلته د بیلګې په توګه څو نمونې را اخلم:
ښاغلي مطیع الله روهیال د دوه زره پنځه لسم کال د دسمبر په څلورمه نیټه داسې ولیکل:
«زما ګران مرهونه دوا دي سه!
د پښتني ټولني ډېري ميندي او پلرونه د کابل پوهنتون د ځوان استاد ښاغلي محمود مرهون د کار او زيار پوروړي دي. زما دغه ګران ځوان او پرکاره ليکوال په ځوانه ځواني د هغوى لوڼو او زامنو ته تر پنځوسو زيات کتابونه ترجمه کړي او ليکلي دي. د دغه ځوان د هڅو قدر وکئ او په درنه سترګه ورته وګورئ، زه باوري يم، چي د پښتني کهول د کوچنيانو له پاره د کتابونو لويه تشه به د دغه ځوان د قلم او ګوتو په زور ډکه سي!
زما ګرانه!
پر قلم، هڅو او زيار دي برکت، خداى او خندا دي ملګري اوسه!»
https://www.facebook.com/matiullah.rohyal?ref=ts&fref=ts
ښاغلي خالد هادي د ۲۰۱۵ کال د دسمبر په ۶مه نیټه د مرهون د همدې فعالیتونو په باب داسې ولیکل:
« ښائې دا به په پښتو کي لومړنۍ هڅه وي :
چي یوځوان راولاړیږي او دافغان ماشوم راتلونکي په اړه دونه ستر فکر او خدمت ته ملاتړي .
زموږ د تنکي نسلونو لویه ستونزه داده چي ماشوم مو په مورنۍ ژبه د فکري تکامل لپاره د بنسټزو مواد بې برخي پاته وي . ترڅو چي دماشومانو ادبیات ته کار ونسي ترهغو به د یو سالم او با احساسه نوي نسل د رامنځه کیدو ټولي هڅي بی معنا وي .
زه په خپل وار د کابل پوهنتون د استاد پوهنیار محمود مرهون دغه چاره ستایم چي په مورنۍ ژبه ئې په لومړي ځل د ماشوم د ادبیاتو ۴۵ بیلابیل کتابونه لیکلي او راټول کړي دي چي زیات شمیر ئې چاپ سوي هم دي .
اوس نو دا په پلرونو او مېندو پوري تړلې ده چي ماشوم له کتاب سره اشنا ساتل غواړي او که له پلاستکي ټوپک او توپنچو سره ؟
په دې هیله چي تر شعرونو او کیسو مو لیکوال د ماشوم د ادبیاتو دغه لويي تشي ته متوجه وواوسي او خپله انرژي په دې لاره کي وکاروي .
مرهون دي خدای ژوندی لري چي داسي نور سترخدمتونه ټولني ته وړاندي کړي.»
https://www.facebook.com/anzorgar?fref=nf
یو چیرې مې د مرهون د دې بیسارو هڅو په باب په یوار په دریو ژبو یو نظر ولوست، تاسو یې سره یې هم شریکوم:
«كتاب ! نه تفنگ !
براى اولين بار پس از ٢٣ سال در افغانستان كتاب قصه براى كودكان توسط يك استاد پوهنتون كابل به نام محمود مرهون به چاپ رسيد .
اين كتاب ها كه ترجمه افسانه هاى مشهور دنيا براى كودكان به زبان پشتو است به زودترين فرصت به تمام ولايات افغانستان توزيع خواهد شد .
شخص خودم ادمين ٢ به چنين افراد افتخار ميكنم smile-humørikon
په افغانستان کي د لومړي ځل له پاره يوه ځوان پر يوه ځاى د کوچنيانو له پاره پنځه څلوېښت کتابونه چاپ کړي دي، دا ځوان محمود مرهون نوميږي د کابل پوهنتون استاد دى، دى وايي چي دا ټول پنځه څلوېښت زره جلده کتابونه به د افغانستان په ټولو ولايتونو کي وويشي.
For the first time in Afghanistan, a young professor has published 45,000 children’s books (45 different stories) in Pashto language. Professor Mahmood Marhoon, who is teaching at the Faculty of Languages and Literature of Kabul University, says the books will be distributed allover Afghanistan very soon.«
ادمين ٢ WH»
https://www.facebook.com/Ariyana.Afghanistan/
محمود مرهون له ځوان وجود سره ځوان او تاند فکر هم لري، د زدکړو، پوهې او عملي کار ډیرو برخو ته لاس اچولی دی؛ او زه یې چې جدیت، هوډ او کار ته ګورم، هیله لرم چې بریالی ور نه راووزي، خو له ځینو عکس العملونو نه یې داسې ښکاري چې کارونه یې دومره نه په عذابوي، بلکې د ده د ځینو قلموالو دوستانو نه همکاري یې ستړی کوي. د همدې تر بحث لاندې کتابونو لیکل، ژباړل، برابرول، چاپول او … هر څه ته ده یوازې اوږه ورکړې ده، خو د تصحیح له پاره د یو ځل لوستلو اوږه چا نه ده ور کړې، نو دی هم حق لري چې یو ځل شکایت ډوله داسې ولیکي:
«زموږ خلګو ته يوازي انتقاد ور رسېدلى دى!
له سهاره مي يولسو کسو ته ويلي دي چي د کوچنيانو د کتابونو په تصحيح کي مرسته را سره و کړئ ټولو يې په يوه او بله بهانه ځان کښلئ دئ او دوئ ټوله هغه کسان دي چي زما د کتابونو له چاپ وروسته تر ټولو ډېر انتفاد دوئ راباندي کړئ دي چي ولي دي په کتابونو کي املايي تيروتني موجودي وي. د کتاب چاپوني يو اصل دا دى چي خپل کتاب به خپله نه تصحيح کوې ځکه ستا ليکلى متن ستا په مغز کي ليکل سوى دى تې د املايي تيروتني تصور ځکه نه سې کولاى چي تې له خپله مغزه وايې نه له کاغذه، خو عصاب مي ځکه خراب دي چي خبري مو ډيري دي عمل مو لږ خاص مخاطب ډېر لرم.»
https://www.facebook.com/mahmood.marhon?ref=ts&fref=ts
تر هغه ځایه چې زه مرهون پیژنم دی ډیر مصروف سړی دی. که یې د کارونو لست ته څوک په ځیر سره وګوري، نو حیران پاتې کیږي چې دی څنګه دومره پیل کړو کارونو او پروژو ته رسیدګي کولای شي.
ــ په ادبیاتو پوهنځي کې تدریس کوي،
ــ په ادبیاتو پوهنځي کې د ماسترۍ پروګرام تعقیبوي،
ــ د یوه ژورنالست په توګه عملآ کارکوي (د »سراج الملت« په نامه اخبار مسول چلونکی دی)،
ــ مولف دی، کتابونه تالیفوي،
ــ مترجم دی، ژباړل شوي کتابونه یې چاپ شوي دي،
ــ په پراخې حوصلې سره د «راځئ چې پښتو زده کړو، بیاید پښتو بیاموزیم» د تدریس کار په ژوندۍ ویدیویي بڼه په خپل مخکتاب کې پر مخ بیايي،
ــ د کاینات د نشراتي مرکز مشري کوي،
او …
دا هم د یادولو وړ ده چې ښاغلي مرهون آزادۍ او مشال رادیو سره د مرکې په ترڅ کې ویلي دي چې د دې کتابونو له خپریدو وروسته په نظر کې لري چې د کوچنیانو له پاره شپږ ټوکه دایرت المعارف هم ولیکي او خپاره یې کړي چې اوس یې کار روان دی.
زه د ۲۰۱۵ کال په اپریل ــ می کې کابل ته تلل وم، ورسره مې مخامخ ولیدل، یو بل سره معرفي شوو او وغږیدو. ما ته یې د کوچنیانو له پاره خپل لس چاپ کړي کتابونه را وسپارل چې ما (مرهون او د کوچنیانو ادب، ۱) تر عنوان لاندې مقاله ور ته ولیکله او د ۲۰۱۵ کال د جولای په یو ویشتمه نیټه مې خپره کړه:
http://www.afghan-german.net/upload/Tahlilha_PDF/bahand_a_kochonian16.pdf
http://www.nahimi.dk/web/index.php/ps/2012-08-11-17-36-49/13259-2015-07-21-16-14-07
http://tolafghan.com/posts/31388
https://www.taand.com/pal/archives/1951
د همدې لیدنې په ترڅ کې یې چې کتابونه راکول، زما او د ده تر منځ ډیرې خبرې تبادله شوې چې کوچنیانو ته یې د چاپ شوو او نا چاپ کتابونو په برخه څرګندونې ډیرې د پام وړ وې.
کله یې چې کتابونه راکړل، ما ور ته و ویل:
مبارک دې شه، په ځوانۍ دې برکت شه چې تا دومره کار کړی دی، هغه هم د کوچنیانو له پاره چې د ډیرو هیر، خو ستا په یاد دي.
د اوږدې مرکې په پای کې یې بیا را ته و ویل:
« دې ته ورته نور کتابونه مې هم تر کار لاندې دي، که ژوند باقي و، نو بشپړ به یې کړم.»
https://www.taand.com/pal/archives/1951
او دا دی اوس یې هغه وعده پوره کړه، کتابونه يې چاپ او خپاره کړل، او د دې وعدې په پوره کولو سره یې دا ثابته کړه چې دی د هغې ډلې خلکو پر لار نه دی روان چې «پر یخ یې لیکي او لمر ته یې ږدي»، محمود مرهون پر ډبره ولیکل او په خپل کار او زیار سره یې د عمل جامې ور واغوستې.
ما د کوچنیانو له پاره د ده د لومړیو کتابونو تجربې ته په کتو سره، د تر کار کتابونو د چاپ له پاره داسې مشوره ورکړې وه:
« نور ۴۰ ټوکه دې چې چاپ ته لیږل، زما مصلحت دا دی چې ټاکلې منبع(مآخذ) یې ور سره ولیکه چې ستا مسولیت هم تر سره شي او په راتلونکو کې څیړونکي هم له ستونزو خلاص وي. په هر څه کې مآخذ، سر چینه، ریفرینس، لینک او آدرس ښودل ډیره اړینه موضوع ده، بیا تا غوندې یو شخص ته چې استاد او څیړونکی یې.»
http://tolafghan.com/posts/31388
کله مې چې د ده پر لسو لومړنیو کتابونو مقاله ولیکله، هلته مې ورته داسې وړاندیز کړی و چې که دا کتابونه په خپلو آدرسونو کې انلاین شي، ښه به وي:
« که ښاغلی مرهون له ځینو داسې ویبپاڼو سره چې دا کتابونه انلاین کوالی شي، په تماس کې شي، ډیره به موثره وي. هغه څو پاڼې دا دي:
ــ کتابتون دات کام (ketabton.com)،
ــ کتابتون دات کام (kitabtoon.com)،
ــ پل دات، تاند دات کام (pal.taand.com).
دوه لومړني یې جلا جلا ویبپاڼې دي چې دواړه په خپل کتابتون کې د کوچنیانو د ادب او ماشومانو او کوچنیانو کتابونو له پاره جلا برخې او ځایونه لري. او دریمه ویبپاڼه (پل) د ماشومانو، کوچنیانو او د هغوی د کورنیو له پاره ځانګړې ویبپاڼه ده، که دا او دې ته ورته کتابونه په خپله لمن کې ولري، ډیر په ځای او مناسب کار به وي.»
http://www.afghan-german.net/upload/Tahlilha_PDF/bahand_a_kochonian16.pdf
خو تر نن پورې یاد کتابونه، یا نه دي انلاین شوي او یا به زما تقصیر وي چې ما به نه وي لیدلي او د دې څلویښتو کتابونو په برخه کې یې بیا په تکرار سره وایم چې که غواړئ چې دا کتابونه تر خپلو لوستونکو پورې ورسیږي، یا یې په همدغو پتو یا نورو آدرسونو چې تاسې ته مالومې وي، انلاین کړئ او یا يې د ویش له پاره نور زحمت هم پر ځان وګالئ.
د کوچنیانو او ماشومانو له پاره د محمود مرهون د دغو نوو چاپ شوو او خپاره شوو کتابونو د چاپ او خپریدو په خاطر، زه له خپله آدرسه او د نوي نسل د روزلو د پلویانو له آدرسه، لومړی ده ته مبارکي وایم، بیا مننه ور نه کوم چې ده زموږ د ټولنې د یوه هیر شوي قشر له پاره خپل مادي او معنوي امکانات وقف کړي دي. هیله مې دا ده چې خپل ټول مثبت کارونونه پسې وغځوي په تیره د کوچنیانو او ماشومانو د کتابونو د تآلیف، ترجمې او ویشلو لړۍ خو دې بیخي نه هیروي.
نور بیا
