تاند (شنبه، د غبرګولي/ جوزا ۲۴ مه) د ملګرو ملتونو د کډوالو لویه کمیشنري (UNHCR) وايي، په نړۍ کې د جګړو او ځورونې له امله د کډوالو شویو انسانانو شمېر ۱۲۲ میلیونو ته رسېدلی او په دې منځ کې تر ۱۰ میلیونه زیات افغانان بېځایه شوي.
د ملګرو ملتونو د کډوالو لویې کمیشنرۍ ویلي چې په ټوله نړۍ کې د جګړې، تاوتریخوالي او ځورونې له امله د بېځایه شويو کسانو شمېر تر ۱۲۲ میلیونو اوښتی دی.
دا شمېر چې د دې ادارې په کلني راپور کې د پنجشنبې په ورځ خپور شو، د تېر کال په پرتله ۲ میلیونه زیاتوالی ښيي او دا شمېر په تېرو لسو کلونو کې نژدې دوه برابره شوی دی.
د راپور له مخې، له ۱۰ میلیونو څخه زیات افغانان جبراً بېځایه شوي دي، چې افغانستان یې د نړۍ له هغو درېیو هېوادونو څخه یو ګرځولی چې تر ټولو ډېر کډوال او داخلي بېځایه شوي خلک لري. په افغانستان کې وضعیت لا هم خراب دی، ځکه چې هلته اقتصادي بېثباتي او طبیعي پېښې لکه وچکالي دوام لري.
دا مهال سوډان تر ټولو زیات بېځایه شوي خلک لري، چې شمېر یې تر ۱۴ میلیونو اوښتی. ورپسې سوریه له ۱۳.۵ میلیونو، افغانستان له ۱۰.۳ میلیونو، او اوکراین له شاوخوا ۸.۸ میلیونو بېځایه شوو خلکو سره په ترتیب راځي، چې دا د اوږدمهالو کړکېچونو او جګړو له امله د ملکیانو روان کړاو ښيي.
راپور دا هم وايي چې د کورنیو بېځایه شوو کسانو (IDPs) شمېر ۹ سلنه زیات شوی او اوس یې شمېر په نړیواله کچه له ۷۳ میلیونو پورته شوی دی. دا کسان که څه هم د خپل هېواد دننه پاتې دي، خو له خپلو اصلي کورونو څخه د امنیتي ګواښونو او چاپېریالي ستونزو له امله تېښتې ته اړ شوي دي.
افغانستان په تېرو څلوېښتو کلونو کې د شوروي یرغل، کورنیو جګړو، د امریکا لاسوهنې او بیا د طالبانو بېرته راتګ شاهد و. دې جګړو میلیونونه افغانان د خپلو کورونو پرېښودو ته اړ کړي، چې ډېری یې ایران، پاکستان او د اروپا یو شمېر هېوادونو ته تللي دي.
د کډوالو لویې کمیشنرۍ خبرداری ورکړی چې له ایران او پاکستانه په خطرناکو شرایطو کې افغانان په زوره ایستل کېږي. هره ورځ زرګونه افغانان بېرته استول کېږي، سره له دې چې په هېواد کې سیاسي بېثباتي ده او د هغوی د بېرته ادغام لپاره کافي بنسټونه نه شته.
د لومړنیو خدماتو، سرپناه او کار ته د محدود لاسرسي له امله بېرته ستانه شوي افغانان له سختو خطرونو سره مخامخ دي. نړیواله ټولنه هڅول شوې چې د بېځایه کېدو اساسي لاملونه حل کړي او هم د بېځایه شوو خلکو او هم د هغوی د کوربه هېوادونو لپاره کافي مرسته برابره کړي.