ذبیح الله خورشیدي
د اسلامي خوځښتونو په سیاسي ډګر کې، سراج الدین حقاني او احمد الشرع دوه داسې څېرې دي چې د جګړې له لارو راوتلي، خو د بیلابیلو لارو روان شوي دي. دواړه د خپل نفوذ، مبارزې او فکري انګیزو له مخې مهم شخصیتونه ګڼل کېږي، خو د دوی ترمنځ ژور توپیرونه شته—داسې توپیرونه چې نه یوازې د دوی سیاسي تګلاره بېلوي، بلکې د سیمې راتلونکی هم پرې اغېزمن کېږي.
سراج الدین حقاني: د جګړې د سیوري څخه د سیاست تر پیچومو
سراج الدین حقاني، چې د طالبانو د حقاني شبکې مشر پاتې شوی، د جګړې په ډګر کې د سخت دریځۍ یو سمبول و. هغه د افغان جګړې یوه محوري څېره وه، چې د وسلهوالو عملیاتو له لارې یې شهرت وموند. د طالبانو د واک ته رسېدو وروسته، نوموړي هڅه وکړه چې خپل جنګي شهرت د سیاسي تفکر په چوکاټ کې وړاندې کړي. د کورنیو او نړیوالو اړیکو د پیاوړتیا لپاره یې ګامونه واخیستل، خو لا هم د شکونو او اندېښنو سیوری ورسره و.
د هغه تر ټولو ستر چیلنج دا و:
څنګه کولای شي د سخت دریځو د ملاتړ له لاسه ورکولو پرته، د نړۍ مشروعیت تر لاسه کړي؟
څنګه خپل دریځ نرم کړي، خو په عین حال کې د طالبانو د سخت دریځې اډانې ملاتړ وساتي؟
د ده د سیاست پایله دا شوه چې د طالبانو داخلي اختلافونه راڅرګند شول، او نړیوالو لا هم د دوی پر نیتونو باور ونه کړ.
احمد الشرع: د ملي یووالي پر لور یو نوی لیدلوری
په مقابل کې، احمد الشرع د یو بل فکري جریان استازیتوب کوي. که څه هم نوموړی د وسلهوالې مبارزې له لارې راڅرګند شو، خو د قدرت تر لاسه کولو سره یې د سیاست نوی مسیر غوره کړ. هغه د یوې ډلې مشر نه، بلکې د یو ملت استازی شو. د سوریې ملي بیرغ ته یې وفاداري اعلان کړه، او هڅه یې وکړه چې د مذهبي سخت دریځۍ پر ځای، د ملي یووالي یو نوی تعریف وړاندې کړي.
احمد الشرع درې مهم بدلونونه راووستل:
1. د مذهبي ایدیولوژۍ پر ځای ملي هویت ته ترجیح – هغه د سوریې ملي بیرغ ته غېږ ورکړه، او هڅه یې وکړه چې ملت متحد کړي.
2. د نړیوالو سره د رغنده اړیکو جوړول – هغه د یو منزوي رهبر پر ځای، د سیاست نړیوال ډګر ته راووته.
3. د جګړې پر ځای د سولې لاره – د جګړې د دوام پر ځای، هغه هڅه وکړه چې یو سیاسي ثبات رامنځته کړي.
پایله: څوک به راتلونکی جوړ کړي؟
سراج الدین حقاني لا هم د داخلي ستونزو او نړیوالو فشارونو تر منځ راګیر دی، چې نه نړیوال مشروعیت لري او نه یې ټول ځواک په لاس کې ده.
هغه خپل مشر قانع نه شوای کړای چې د انجونو او ښځو پر وړاندې له خپل سخت دریځ په شا شي او داسې سیاسي چوکاټ ترسیم کړي چې ټول افغانان په کې خوشحاله اوسي.
په مقابل کې، احمد الشرع د ملي یووالي، سوله ییز سیاست او نړیوال تعامل له لارې یو نوی فرصت پیدا کړی. که څه هم دواړه د جنګ له خاورو را پورته شوي، خو د دوی لاره بېله ده—یو یې لا هم د تېرې مبارزې بار وړي، بل یې د راتلونکي د جوړولو خوب ویني.
تاریخ به پرېکړه وکړي چې څوک به بریالی وي، خو تر دې دمه، احمد الشرع د نوي دور استازی ښکاري.
تر څو پوری موږ د نړیوال امپریالیزم – صهیونیزم ژئوپولیتیک ماهیت نه وی پیژندلی نو تحلیلونه به مو همداسی سطحی او پڅ وی.
سلام
پڅتوب په دې کې دی چې دنړیوال امپریالیزم، صهیونیزم او جیو پولیتیک ماحول اوسیالی کې به دا دوه مثاله څنګه جایګاه ولری چې په خپله لارې ورته پرانیزی!