په وردگو كې د واده هره روځ، هر ساعت، هره شېبه، هر دود او هره خبره خپلې – خپلې ځانگړې بدلې لري چې دلته به يې په ترتيب سره راوړو:
د (دعا( يا (هو) يا (هوكړې) لمانځنه:
كله چې يوه ځوان ته د يوې پېغلې د وركولو (دعا) وشوه، د ځوان په كور كې ښځې بدلې بولي او خپله نوې خيښي يا خوشالي په دې بدلو كې ستايي:
د كوچيانو بدلې:
د دوو ډولو غږ سو سريندي سولې
د (…) د ښادۍ غږ سو د دوښمنو ناخوني سولې
*
په جگو غرو كې دې جاى جوړ كه بارانونه دي
ښادي مې د (…) واى د موږ سيلونه دي
*
لوړ چنارونه لوړ دې برجونه
ښدي مې د (…) ده د موږ سيلونه
*
څره يخه شپه ده شباده[357] ورسره
ښادي مې د (…) ده (…) جوړه ورسره
ګل او ريمال:
دا هغه بدلې دي چې ښځې يې ريمال او ستنې يا ځونډي د وړلو په بېلابېلو وختونو كې بولي. لكه د ګل يا ستنې يا ځونډي غوښتل، د چا په اوږو يا شمله باندې د هغه تومبل، د لارې په سر د خپل ګل يا ستنې ستايل او خپل كور ته د هغه رارسول او داسې نور وختونه
جوړ كړئ ريمال جوړ كړئ، ريمال موږ راسره وړو
نور كارم[358] برابر دى (…) نه ماتلوو[359]
*
سرې اسپې ياغي شوې په ځنګلو كې
يا: سرې اسپې مې وركې په ځنگلو كې
موږ به ريمال يوسو په منګولو كې
يا: اوس به ريمال وړم په سرو منگولو كې
يا: موږ ته سور گل راكئ په منگولو كې
*
تورې ګورګرې[360] د غره لمنې
يا: او پورې گورگرې سرې دې لمنې
يا: گورگورې تورې سرې يې لمنې
ريمال يې راووړ د څڼيورې
يا: ريمال يې راووړ د پېغلې نجلۍ
په غره كې د ټوپكو تور گرد ونه دي
په سر د (… جان) سره ريمالونه دي
*
اسپه چې خوله ټېټه كا[361] لونگ اخلي
موږه دسې[362] ريمال راوړ د زړو زنګ اخلي
*
سكاڼي [363] پښې تر نوكو سرې دي
د پلانى ريمال يې را ووړ په دښمن يې سرې لمبې دي
*
موږه دسې ستن راوړې
چا په خوب نه ده ليدلې
*
ريمال يې راوړ څنډي پې[364] پورې
يا: دسمال يې راوړ، گلان پې پورې
يا: ريمال يې راوړ، ځونډې پې پورې
يا: دسمال يې راوړ، لونگ پې پورې
يا: ريمال يې راوړ، گونگړي پې پورې
په بوره مه شې د (پلاني) مورې
يا: ستړې مه شې د (…) مورې
*
گورگورې تورې سرې يې لمنې
ريمال يې راووړ د پېغلې نجلۍ
(كوچيانۍ پانگه….ص 144)
*
په غره كې ټكهار دى ژڼيو ښكار ويشتلى دى
ټول عالم خبر دى موږ ريمال راوړى دى
*
د پاسه باغدادي [365] كوترې راغلې د كاريزه په سپرغو[366]
د (پلاني) ريمال يې راووړ د (پلاني) په وليو
*
شنې كوترې راغلې د كارېزو په سپرغو
د (…) ريمال يې راوړ د (… خان) په مټو
*
څه عجب خبر دې بيه[367] راوړ ريماله[368]
لاس په لاس دې ګرزوم د ډېره خياله
*
د كابل د مړو[369] بوى راوړ شماله
د (پلاني) د سمال خو تا ديه[370] راوړي(….ځانه)[371]
*
په لويو غرو بران[372] دى ژڼيو ښكار ويشتلى دى
خلكو دغه وينئ موږه گل راوړى دى[373]
*
په غره كې د ټوپكو تور گردونه شول
ته مله د (… خان) ښه ريمالونه شول[374]
*
كليه موږه څو[375]) خداى پماني[376] غاړو[377]
د موږه د ريمال مباركي غاړو
*
د لويو غرو كوتره به شم اوال[378]به راوړم
د (….) ته مخ به شم ريمال به راوړم
*
كوترې راغلې د كاريزو په غاړه
ريمال يې راوړ د (… جان) په غاړه
*
تور ټوپك زيړه كنداغه
د (…) ريمال يې راووړ د (…) په زېړه غاړه
*
نمر[379]راوخاته د توتو په شاخونه
په دې غرمه مو راوړل د (…) سره ريمالونه
*
ريماله په جوپو – جوپو مې يوړې
ريماله په خيالي ليورو مې يوړې
*
ريماله په جوپو – جوپو دې وړمه
ريماله د لوټو په زور دې وړمه
*
ريماله په جوپو جوپو مې راوړې
ريماله د تربرو په زور مې راوې
*
لوى دسمال دې ستر يې سور[380] دى
د (…) په سر يې راوړ چې ته مله[381] پورې يې خور[382] دي
*
پورې د لوړ غره لمنې سرې دي
موږ دسې ريمال راوړ د سرو زرو يې كوبې دي
*
نننيو ژڼيو ښكار ويشتلى دى
[357] شباده- شو باد- شب باد- د شپې بادونه
[358] كارم – كار مو.
[359] ماتل – معطل
[360] گورگرې: يوه غرنۍ ميوه ده چې ونې يې د پكتيا او پكتيكا په غرونو كې زياتې دي. دا ميوه سركيو (الوبالو) ته ورته ده او تازه او يا وچه خوړل كېږي. د رحمن بابا يو بيت دى:
چې مېوې يې د كابل خوړلې نه وي
د هغو ترفهم وڅكې دي گورگرې
[361] – كا – كړي يا كاندي
[362] – دسې – داسې
[363] – سكاڼ- يو ډول اس
[364] پى – پرې
[365] – باغدادي – بغدادي
[366] سپرغه – په وردگو كې پخوا خلكو د اوبو د كاريزونو د ويستلو له پاره، له اوارو سيمو څخه د غرو د لمنو په لور په يوه ليكه كې كوهيان كيندل او د دې كوهيانو لاندنۍ برخه يې د يوه تونل په واسطه سره نښلوله. دا تونلونه به دومره ارت او جگ وو، چې كوهي كيندونكي كسانو په كې تگ راتگ كولاى شوى. دغه تونل ته وردگ سپرغه وايي. د سپرغو جوړول د لسگونو كوهيانو اوبه يو ځاى كوي چې په اواره سيمه كې له وروستني كوهي څخه د كاريز په شكل رابهېږي او زمكې خړوبوي.
[367] بيه – بيا
[368] په دې بيت كې ريمال د يوه مثبت خبر رسونكي يا ښه قاصد په توګه ياد او ستايل شوي دي؛ ځكه همدې ريمال له ځانه سره د دوستۍ او د يوې خوږې خېښۍ د پيل زېرى راوړي وي.
[369] مړه ( د م په فتحه) مڼه.
[370] ديه – دي.
[371] د كوچيانو بدل:
د كابل د مڼو بوى راغى شماله
زه دې جار شم د (…) د كور دوسماله
[372] بران – باران.
[373] د منگلو بدل:
په زاړه انگړ كې اور- اور دى لگېدلى
د نصرالله په وليو گل- گل دى غوړېدلى
[374] په دغه بيت كې د يوه شخص د نامه پر ځاى د يوه كلي يا يوه قوم نوم هم اخستل كېږي.
[375] څو – ځو.
[376] خداى پمانى – خدا پامانى، د خداى په امان.
[377] غاړو- غواړو
[378] اوال – احوال.
[379] نمر – لمر.
[380] سور- بر، دا د (سور) تورى په پښتو كې ډېرې ماناوې لري لكه لمر ډېر سور دى (تود)، هغه گل سور دى (رنگ)، د هغه زمكې سور ډېر كم دى(بر)، ډېر سور- سور مه كېږه(قهر او غوسه)، په آس سور شه (سپور) او داسې نورې.
[381] ته مله – تر ملا
[382].خور – خپور.
[383] د غزني او كلات د سيمو بدلې:
كاغۍ مشوكه كښته كي لونگ اخلي
زما د جان دسمال مو راوړ له زړو زنگ اخلي
*
خور ښادي راغله پر غولي
پر غولي راخپره سوه، د نغري تر كونجو پورې
*
خېښې جوړ كړه مشدي سره دسمالونه
زما د جان تربرونه ډېر دي را به شينه
*
سكاڼه لم وهي ميدان يې ښكلى ده
ميدان خو زما د جان سپرو نيولى ده
(د پښتنو دودونه، ص 11-12)