قبل از انکه در مورد نظام فدرالی تبصره کوتاه و عملی داشته باشم٬ میخواهم عرض کنم که:
هر نشست و هر تصمیم سیاسي و نظامی مربوط به سرنوشت مردم افغانستان و ساختار و نظام سیاسي آن٬ ولو تحت لوای سازمان ملل متحد٬ ناتو٬ اتحادیه اروپا و یا هم کشورهای اسلامی٬ اگر در غیاب یکی از طرف های مورد مناقشه و دارای طرح ولو حلقه کوچک هم باشد٬ به خصوص دولت بر سر اقتدار و مردم افغانستان و در بیرون از افغانستان طرحه و گرفته شود٬
ولو که توافقات و تصمیم ها از تاثیر و نفوذ جامعه جهانی هم برخاسته باشد٬
معاضل٬ بحران و بې ثباتی افغانستان را سخت تر و بیشتر میسازد٬ نه کمتر٬ و نه هم حل میکند٬
توافقات نه به صلح می انجامد و نه هم به اشتي٬ بلکه تقابل و رویارویی ها را هم در بعد داخلی و هم در بعد خارجی بیشتر شدت میبخشد.
نتایج تلخ مزاکرات و توافقات ژینو٬ بن اول و دوحه را که خون٬ دود٬ اتش٬ جنگ های داخلی و بربادی افغانستان را رقم زدند٬ با گوشت و پوست خود لمس کردیم و انرا دیدیم و میبینیم که افغانستان را به کدام طرف تیله کرد .؟!
گپ دوم:
همانگونه که در پرنسپ مخالفت با سیستم و یا نظام فدرالی لجاجت٬ کوتاه فکری٬ کج اندیشي و دیوانگی است٬اگر روند انکشافات حوادث را در افغانستان بعد از کودتای سردار محمد داود خان٬ تا امروز با دقت خانه سازی و معماری کنیم٬ موافقت و پافشاری روی فدرالی ساختن افغانستان هم جز لجاجت٬ سر تنبگی٬ کوتاه فکری٬ کج اندیشي و دیوانگی چیزی دیگر بوده نمیتواند.
در نیم قرن گذشته تجربه کردیم٬ که افغانستان نه روسیه است و نه هم امریکا و اروپا و نه هم مانند کشور های همسایه.
سیستم فدرال را هم در دو فصل٬ فصل جهاد و فصل بیست سال دوران طلایی جمهوریت در قالب ها و اشکال مختلف٬ تا سر حد چاپ چندین بانک نوت٬ بانکنوت های ملا ربانی٬ دوستمی و حاجی عبدالقدیر و در ساختار حکومت دوسره تجربه کردیم و در عمل مشاهده کردیم که٬ تنش ها و اختلافات قومی٬ زبانی٬ سمتی و مذهبی را نه تنها که حل و کم نکرد٬ بلکه آن را چاقتر٬ چقر تر٬ بزرگتر و خونی تر ساخت٬ زمینه را برای مداخلات مستقیم کشور های مختلف به خصوص همسایه ها تا سرحد دیکته کردن خواسته های شان بالای ارگ و مردم افغانستان از طریق شبکه های نیابتی هموار٬افغانستان را چند پارچه و زیر نام افغان و غیر افغان وارد کشمکش جدید کرد.
این مافیای قومی جنایی و جنگی و تفنگ سالاران بودند٬ که هم در دوران جهاد و هم در دوران بیست سال جمهوریت سهامی از نام٬ قوم و زبان و سمت٬ نام ریاستی و فدرالی استفاده ابزاری کردند٬ غصب کردند٬ فساد کردند بیت المال را چور کردند و صاحب قصر ها و بانک ها شدند.
سرور خان دانش٬ والی٬ وزیر عدلیه و بعدآ معاون دوم ریاست جمهوري زمانیکه اختیار دار و در مسند قدرت قرار داشت٬ فدرالیزم را محکوم و فدرال خواهان را وطن فروش و خاین خطاب می کرد٬ لاکن حالا فدرالیزم را در خارج نشخوار می کند٬ که این صدا جز فتنه به گونه دیگر ترجمه شده نمیتواند.
دیگرانش هم مثل دانش اند.
چقدر مضحک و مسخره است و درست فهمیده نمیشود ٬ که برای این اقایان کې ها این حق را داده و میدهد و از کی ها و از کدام ادرس ها دستور و فرمان میگیرند٬ که در غیاب مردم افغانستان حتا در غیاب اقوام خود شان نه از میان مردم بلکه در خارج حرف میزنند٬ ساختار و نظام میسازند و فدرال میخواهند.!
یکی از ده ها دلایل که توافقات ژینو٬ بن اول و دوحه ناکام شد٬ این بود که تصامیم و فیصله ها در غیاب مردم٬ در بیرون گرفته شده بود.
به همین ترتیب سطح و میزان اقتصادی٬ فرهنگی٬ تعلیمی و اگاهی سیاسی مردم افغانستان٬ موقعیت خاص جغرافیای افغانستان٬ بافت پیچیده و سخت قومی و دینی مردم افغانستان و مهمتر از همه روان مسلط مردم هم منحیث یک مانع کلان در این راستا قرار دارد .
اگر ممکن و ساده میبود٬ این کار را روس ها در زمان حضورشان و امریکایی ها قبل از فرارشان میکرد.
تلاش کردند٬ لاکن با مخالفت جدی مردم افغانستان٬ با پاسخ نه و گمشو مقابل شدند.
سخن اخر اینکه:
طرح فدرالیزم در شرایط که افغانستان نو از جنگ داخلی فارغ شده٬ یک پروژه و نسخه بیرونی٬ به منظور تداوم جنگ و حفظ جنگ در جغرافیای بنام افغانستان میباشد.
افغان ها نباید اجازه بدهند که بار دیگر سر زمین شان به تنور داغ جنگ داخلی که افغان ها هیزومش شوند٬ مبدل و بار٬ بار بیگانگان سر سرنوشت شان مطابق منافع خود تصمیم بگیرند.
حال که در سراسر افغانستان امنیت وجود دارد٬ وخت آن است تا به این غایله و فتنه( فدرالیزم) و فدرال خواهان از طریق یک نظر سنجی یا رفراندم عمومی نقطه پایان گذاشته شود.
طالب ها هم به خاطر رسیدگی و حل مشکلات کلان کشور٬ برای بقای خود٬ برای استحکام افغانستان و اتحاد مردم افغانستان به رای و مشوره مردم نیاز دارند٬ که به ارای مردم مراجعه نمایند٬ لویه جرگه را دعوت نمایند و این مساله یک فرصت و چانس خوبی را برای طالب ها فراهم نموده تا به این اهم و مساله اموزش دختران هم رسیدگی نمایند.
ښاغلی انجنیر صیب د فدرال په باره کی مو د افغانستان د ګټو لپاره غوره لیکنه کړیده.
د ښاغلی محقیق ویدو چه د اشرف غنی په وخت کی یی د فدرال په مخالفت خبری کړی ما خپله واوریدله:
شاغلی محقیق په خپلو خبرو کی وای، چه مونږ (محقیق او دانش) ښاغلی اشرف غنی ته وویل چه مونږ هزاره ګان د افغانستان په مینځ کی راګیر یاستو ځمونږ لپاره فدرالی نظام ګټه نلری.
محقیق په خپلو خبرو کی وای چه هرات، مزار، قندهار او جلال اباد ګمرکونه او عایدات لری، ځمونږ هزاره جات څه لری.
دا چه اوس ښاغلی محقیق او دانش بیا د فدرالی نظام غوښتونکی دی، یا روانی تکلیف لری او یا د کوم خارجی بادار لخوا ورته ویل شویدی.
یوه نړۍ مننه کوم، له خورا اړين او تکمیلونکي تبصرې څخه مو.