۲
د ماشومانو او کوچنیانو له پاره نوې ډیوه
د کوچنیانو ادبیات تاریخي پس منظر، اوسنی حالت
پنځه دیرشمه برخه
د «ټال» په باب لومړنۍ لیکنه په خپله د «ټال» د مسؤلینو له لوري د آنلاین له پاره ولیږل شوه. که څه هم د ټال په باب په یاده لیکنه او رپوټ کې د پام وړ مالومات و، خو زه ور باندې قانع نه شوم، نو مې د «ټال» له مسول ښاغلي پاڅون ته د ۲۰۱۶ کال د نومبر د میاشتې په یو ویشتمه (۲۱) نیټه د ټال په باب د مالوماتو د بشپړلو په نیت دا متن ور ولیږه:
ښاغلی پاڅون ته!
ښاغلی پاڅون سلامونه او درناوی مې ومنه!
زما نوم آصف بهاند دی، پخوا مې د کابل پوهنتون د ژبو او ادبیاتو پوهنځي کې تدریس کاوه، اوس د اروپا په ډنمارک نومي هیواد کې ژوند کوم، خو له خپل قلم، خپل فرهنګ، چیناي لپټاپ او وطني مینې سره.
د نورو فرهنګي هڅو تر څنګ څه د پاسه دیرش کاله کیږي چې د ماشومانو، کوچنیانو او نوي نسل د روزنې په موخه د کوچنیانو د ژوند او ادبیاتو په باب څیړنیزې مقالې لیکم او کله، کله د کوچنیانو له پاره ژباړې هم کوم. د همدې مینې له مخې مې غوښتل د «ټال» په باب هم یو څه ولیکم.
د «ټال» د خپریدو مبارکي زما له لوري ومنه. د افغانستان د خزان وهلي بڼ په دې حالت کې د ماشومانو او کوچنیانو له پاره د بلخ د شرایطو په چوکاټ کې، د «ټال» خپرول په رښتیا سره د ستاینې وړ دي.
د دې له پاره چې د «ټال» د شکل او محتوا په باب په مستند ډول څه ولیکم، باید یو وار «ټال» له نظره تیر کړم، نو:
ــ څنګه کولای شم «ټال» تر لاسه کړم؟
که یې pdf یا word بڼه زما په پته را ولیږئ، مهرباني به مو وي،
ــ له څه وخت نه را په دې خوا د ماشومانو، کوچنیانو او نوي نسل د روزنې په موخه لیکنې او خپرونې کوئ، که مو په دې برخه کې تخلیقي یا تحقیقي کوم څه خپاره شوي وي، پته یې راکړئ،
ــ په بلخ یا ټول شمال کې پرته له تاسو نه کوم فرهنګي دوستان د ماشومانو او کوچنیانو له پاره لیکنې کوي، که یې کوي څوک دي او په کوم آدرس خپلې لیکنې خپروي؟
د افغان جرمن آنلاین پښتو مقالې اکثراً د اصلاح له پاره ما ته را لیږل کیږي، ډ ټال په باب ستاسو مقاله مې چې پرانسته له بده مرغه چې د «ټال» عکس نه و ور سره مل، ما له فیسبوک نه د «ټال» یو عکس تر لاسه کړ، له بده مرغه دا عکس ما نه شي قانع کولای، نو مهرباني وکړئ، د ټال څو عکسونه په خپل موبایل سره واخلئ او ما ته یې زما د نوې مقالې د لا رنګینۍ په پار را ولیږئ.
د اوس له پاره همدومره
ښاغلي پاڅون د نومبر میاشتې په ۲۲ مه نیټه د ټال له څلورو تور و سپین عکسونو سره، دا ایمل را ولیږه:
«سلامونه او مینه مې ومنئ ښاغلی قدرمن بهاند صیب په دې هیله، چې صحت مو روغ وي، ډېر خوشاله شوم، چې د تاسو قدرمن ایمیل مې ترلاسه کړ لوی خدای مو راته تل خوشاله او سوکاله لره . اوس لپاره به زه تاسو ته د (ټال) لومړۍ ګڼه، چې څو ورځې مخکې چاپ شوه درته واستوم، نور معلومات به په دې لنډو ورځو کې درته ایمیل کړم هیله ده خپه نشئ.
مینه او درنښت
نجیب الله پاڅون ـ بلخ مزارشریف»
وروسته له دې نه یې نور مالومات هم را ولیږه. په نویو مالوماتو کې یې د ماشومانو او کوچنیانو په باب د خپل فعالیت په هکله او د ماشومانو او کوچنیانو د ادبیاتو په برخه کې د نورو هغو قلموالو په باب لنډ مالومات لیکلی چې د افغانستان په شمال کې یې څه لیکلي او خپاره کړي دي. ښاغلي پاڅون دا مالومات د ۲۰۱۶ کال د نومبر په دوه ویشتمه(۲۲) نیټه رالیږلی دی چې بشپړ متن وړاندې کوم:
«زه په خپله له ۱۳۹۰ کال نه را په دې خوا د ماشومانو د ښوونې او روزنې په برخه کې کار کوم، تر اوسه پورې مو د بلخ په لرې پرتو ولسوالیو لکه چهاربولک، چمتال، دولت آباد او شولګرې ولسوالیو کې د کوچنیانو لپاره روزنیز کورسونه او پروګرامونه جوړ کړي، چې تر اوسه دوام لري.
همداراز ما په ۱۳۹۲ کال کې یوه پښتو اونیزه د(خبره) په نوم په لومړي ځل له بلخ ولایت څخه خپره کړه، چې د دغې خپرونې مدیر مسؤول هم زه یم په دغه خپرونه کې مو هم د ماشومانو لپاره یوه ځانګړې برخې ته ځای ورکړ او د کوچنیانو لپاره مو لیکنې په کې خپرولې، چې اوس هم دغه خپرونه په میاشت کې دوه ځله چاپ کېږي.
د دې تر څنګ ما په خپله د بلخ او په شمالي ولایاتو کې د ماشومانو ستونزو په اړه څو څېړنیز رپوټونه لیکلي، چې په بلخ کې د سماء ټي وي لخوا هم خپاره شوي، اوس محال په شمالي ولایاتو کې د ماشومانو د فولکوریکو سندرو او لوبو په ټولولو بوخت یم، چې په نږدې وخت کې به انشاءالله دغه کار هم ترسره شي.
په بلخ کې ذبیح الله احساس د ماشومانو لپاره څو لیکنې کړي، چې یو دوه لیکنې یې د ده د مقالو په کتاب کې هم چاپ شوي.
په کندز ولایت کې د پسرلي کلتوري ټولني غړي له هغې جملې څخه عزت الله پامیر د ماشومانو لپاره څه ناڅه کیسې او مطالب لیکلي، چې د هېواد په ویب پاڼو کې خپرې شوې.
په سرپل ولایت کې هم د ګوتو په شمېر یو څو ښوونکي شته، چې کله ناکله لیکنې کوي،
نور فکر نه کوم، چې څوګ دې په ځانګړې توګه د ماشومانو ادبیاتو ته کار وکړي.
ځکه دلته اکثره لیکوالان په خپلو دندو بوخت دي او که لیکل هم کوي هغه به ضرور سیاسي او یا هم د شعراوشاعرۍ په اړه وي.
په دري ژبه کې د ماشومانو لپاره په بلخ کې ډېر کار کېږي، او تر اوسه څو ټولنې د دوئ لپاره په وړیا ډول خدمات ترسره کوي. زه د دوئ په اړه ډېر معلومات نه لرم، که چېرته ضرورت شول دا به هم درته واستوم.
ټال لومړی ځل په څلورو مخونو کې خپوره شو، په نږدې وخت کې به یې د مخونو شمېر اته ۸ ته ورسېږي او سایز به یې A4 وي. دغه خپرونه به له دې وروسته هره میاشت خپرېږي، د ټال د چاپ لګښت په خپله او د ځینو ملګرو په مرسته برابرېږي.
دغه خپرونه د مزارشریف ښار په شمول د بلخ په لرې پرتو ولسوالیو کې او همداراز د بغلان، کندز، تخار، سرپل او جوزجان ځینو سیمو کې هم ویشل کېږي.
د دغې خپرونې د چاپ شمېر ۲۰۰۰ دوه زره ټوکه دی.
مینه او درنښت.»
د پنځه دیرشمې برخې پای
