آشنایی ما (افغانان) با تاریخ، معرفت با نسخه ای ست که بیشترینه برای درمان آلام عقب مانده گی، تجویز روانی داده اند. از زمان شناخت تاریخ- از اوایل مکتب تا پایان ضمایمی که بدون نیاز حتی در زمان تحصیل در رشته ی تخصصی در پوهنتون ها تدریس می کنند، تاریخ، وسیله ای ست که گذشته گان ما درنوردیده گان جغرافیا هایند و در فرصت های تنفس این عبور، اگر شانس یافتند مناره و آبده می سازند و اگر ضعف فرهنگی داشتند، مجموعه ای از ظرفیت های زیر صفر گذشته که کُل باسوادان چند سده ی گذشته می شوند، مداحی کرده اند تا امروزه، جمعی از ناقضان حقوق بشر، یادمان های بشوند که سوی جنایات دوسیه ی آنان، همواره از ارقام محاکمه ی تاریخی خالی می ماند. هرچند سطور قلم رفته ی بالا، جانب آن نمایی را نخواسته است که حالا با مثنوی هفتاد من کاغذ «تاریخی»، چند طبقه ی رشته ی تحصیل تاریخ برای افتخار را می سازد، اما ابراز اعتراض بر جفایی که «رنج های بشری» را از تاریخ بشریت حاشیه وی می کند، بر این اهم توجه می دهد که خالی ماندن نقد افتخار تاریخی، محلی ست که برای تعصبات کنونی، فضا ساخته ایم و در انحصار و محدوده ی آن، انواع ناسیونالیسم کنونی، خط سرخ می شوند و بر اساس مکتب های ایسم بدخیم سیاسی، روا می دارند تا پس از گذار از گذر جغرافیای سیاسی، هرچند همنوع، اما دشمن شود.

کتاب «رنج های بشری»، اثری که حاشیه های عمد شده را در متن می آورد، در شمار آن منابع زبان دری در صف انتظار نشر ماند که رخ دیگر تاریخ را نیز برجسته می کند؛ سیمایی که در عبور تاریخی نیاکان قرائت خوش تاریخی کشتند، بُردند، ویران کردند و بدون حرمت به رای دیگران، سرنوشت آنان را در پستی و برده گی یادگاری کرده اند.

این که روشنگری های چند سال اخیر، ماهیت چند ایسم عقب مانده (فارسیسم، آریاییسم و آرکاییسم) را برملا ساخت، در حدی نیست که معنای آن، تعمیم یافته باشد، چه در بخشی از جغرافیای عقب مانده گی جهان سوم (کشور ما) تاریخ فتوحات و یادمان های مناره ها و فرهنگ ادبیات مداحی، تجویز ادویه ای ست که با عادت فرار از واقعیت، فرهنگی بسازند تا سیمای حقایق،«وارونه خوش» باشد، نمی توان به داد مردمانی رفت که هنوز خیال می کنند تخیل، تلقین شفا بخشی ست که در دریای آن، نوع دیگری از مخدر بروز می کند که اگر رقم معتادان به مواد مخدر افغانستان را از مرز یک میلیون و نیم، جلو می اندازند، معتادان مواد فرهنگ تخیل نیز در حدی ست که با کمال افزایش آن، در بستری از ابتکار عمل باز مانیم- که فرصت های دست بالای آن فقط بر اساس تاثیر ملموس اثر است.

 کتاب «رنج های بشری»، به زودی با متقلب و انحصارگر گذشته (تاریخ دلخواه عبوری= فتوحات) خلع فعالیت می شود و در حالی از مجوز نشر محروم شد که نمایشگاه های کتاب در ایران، تا رقم بیش از چند هزار عنوان کتاب در سال، خروار های کاغذ را سیاه می کنند و در مسیر تاریخ، در مسیری می روند که دیگر در عوالم جنیات و فرشته گان، ماورای حس بشوند.

کتاب «رنج های بشری»، اثری از استاد پوهنتون و فرهیخته ای از تبار فرهنگیان همسایه ی ماست که آشنایان نیک اند و اما دکتور رضا مرادی «غیاث آّبادی» در همین جا خاتمه نمی یابد. بهتر است استاد غیاث آبادی را با مجموعه ی آثار او در حالی بشناسیم که از شناخت تاریخ قرائت دلخواه، به خیالپردازنی شبیه شده ایم که «پُل می زنند» تا بی خیال زمین زیر پای، هوایی برویم.

بخشی ازفهرست مندرجان کتاب «رنج های بشری»:

• نابودی تمدن های بشری
• سخت گیری های مذهبی
• شکنجه، قتل عام و به آتش کشیدن
• برده گی و بهره کشی
• رنج های زنان
• نژاد پرستی و ناسیونالیسم
• کوروش پرستی، دروغ پردازی و جعل منابع
• رنج های واقع نگری
• نژاد آریایی: بررسی چه گونه گی پیدایش و گسترش یک نظریه ی نژاد پرستانه
• اردشیر و شاپور ریپورتر: عاملان سلطه بریتانیا در ایران
• بریتانیا و جعل کتیبه های باستانی