خبردرگذشت پوهاندمیرحسین شاه ،سابق استاد ورئیس پوهنځی ادبیات وعلوم اجتماعی پوهنتون کابل ،نه تنها خانواده آن دانشی مرد را غرق ماتم کرد، بلکه تمام دوستان وشاگردان وارادتمندان آن دانشمند را قلباً متاثر ساخت. برای این شخصیت نیکوسرشت جنت فردوس وبرای خانواده وارادتمندانش صبر جمیل از خداوند تمنا دارم.

درشرح  اوصاف این دانشمند ارجمند افغانستان، بخشی از پیام خود را می آورم که پنج سال قبل برای سیمنار بزرگداشت از 90سالگی استاد میرحسین شاه درکابل فرستاده بودم.

فرهنگیان عزیز و دانشمندان گرامی !

تجلیل وقدردانی از شخصیت های اجتماعی،علمی  و هنری وادبی وفرهنگی یک جامعه در حیات شان، کار درخور ستایش فراوان است، زیرا این قدرشناسی درزندگی یک شخصیت علمی، به مراتب بهتر و شایسته تر از آن قدر شناسی ای است که بعد از درگذشت آن شخصیت صورت بگیرد، زیرا درصورت اولی قلب یک شخصیت علمی شادمان ومملو از سرور وخوشحالی میشود، و او را در انجام کارهای بهتر و بیشترانرژی می بخشد ، مگردر صورت دومی، فقط بازماندگان شخصیت متوفی را خوشحال خواهد نمود و به حال خودش هیچ تاثیری نخواهد داشت.

علاوتاً قدر شناسی  و تقدیر از خدمات وکارکردهای علمی وفرهنگی دانشمندان، استادان و آموزگاران ومحققان و مؤلفان کشور، بدون تردید درس های سودمندی اند تا نسل های جوان ما از روش وکارکردهای بزرگان عرصه های دانش وفرهنگ و نهضت های اجتماعی وطن خود بیاموزند و شخصیت خود را تکامل ببخشند.

این کارازاین جهت نیز با اهمیت است که می باید احساس قدرشناسی وتقدیر ازبزرگان عرصه های علم و ادب وهنر وقلم وتحقیق را در نسل های کنونی، پویاتر ازگذشته،تقویت کنیم  وآنرا به یک فرهنگ پسندیده مبدل سازیم.  جای خوشحالی است که امروز هم در داخل و هم درخارج از کشور جوانان هوشیار وبا درکی وجود دارند که خدمتگزاران صدیق و آینده سازان نیک نام وطن را تشخیص میدهند و از آنها با تدویرکنفرانس های علمی وسیمنارهای بحث انگیز یاد میکنند  و کارنامه های علمی و فرهنگی و اجتماعی شان را برمی شمارند و به نسل های بعد از خود انتقال میدهند. تاثیر آنی این گونه محافل برای فرزندان ونسل های جوان ما اینست تا از فضایل اجتماعی وفرهنگی این شخصیت ها بیاموزند و با تاًسی از آنها، شخصیت خود را کامل تر کنند و به مدارج بهتر وعالی تر گام نهند.

وجناب پوهاندصاحب میرحسین شاه، پژوهشگر، مترجم واستاد تاریخ افغانستان درپوهنځی ادبیات وعلوم بشری پوهنتون کابل،  نیز یکی از آن شخصیت های والای فرهنگی  وعلمی کشورماست که بهترین ایام عمر خود را در راه تعلیم و تربیت نسل جوان کشور صرف کرده و هزاران شاگرد با استعداد ودانش دوست را برای خدمتگزاری به افغانستان تقدیم کرده اند.

خوشبختانه اینجانب نیز افتخار شاگردی  پروفیسر میرحسین شاه را دارم و خود را همواره مدیون راهنمائی های بزرگوارانۀ ایشان در عرصۀ پژوهش های تاریخی و جغرافیای تاریخی میدانم .

از دوران تحصیل  و دوران کار در اکادمی علوم افغانستان، اینقدر دریافته ام که استاد میر حسین شاه در سال 1303 خورشیدی در شهرقندهار دریک خانوادۀ منور روحانی  متولد شده است و بعد از فراگیری  دروس ابتدائی وثانوی درقندهار، فاکولتۀ ادبیات را در کابل تمام نموده وسپس برای تحصیلات عالی عازم کشور هندوستان شده ودردانشگاه لکنهو تحصیل کرده است. بعد به افغانستان بازگشته و بیشتر از سی سال درفاکولته ادبیات وعلوم اجتماعی کابل بحیث استاد تاریخ افغانستان ومدتی را بحیث رئیس آن فاکولته خدمت کرده است.

استاد میرحسین شاه، شخصیت دانشمند، فاضل، مهربان وخوش برخورد وخوش صحبت بودند و پیش آمد متواضعانه وشریفانۀ او با مردم  و بخصوص شاگردانش، وهمچنان تسلط واحاطۀ اش  بر تاریخ عمومی و مخصوصاً تاریخ قرون وسطای افغانستان ومنطقه، او را در نظر شاگردانش چنان بزرگ و با عظمت ساخته بود که من در دوران تحصیلم با خود فکر میکردم اگر همه مردم ما و بخصوص استادان ومعلمان کشورچون  او صاحب دانش وفضیلت و اخلاق و بزرگ منشی  می بودند، بدون تردید  جامعه خوشبختی می داشتیم.

استاد میرحسین شاه همواره برای من، هم از لحاظ کرکتر و شخصیت متواضع خود وهم از جهت شیوۀ تحقیقات تاریخی خویش، الگویی قابل تقلید بوده وهست، وهمواره سعی کرده ام حتی الامکان راه او را دنبال نمایم. اما رسیدن به مقام فضل وتواضع  ودانش استاد میرحسین شاه، استعداد ولیاقت میخواهد که من یکی، عاری از هردوی آنم. در اینجا من بحیث یک شاگرد مخلص شان، جزاینکه سرتعظیم در برابرعظمت استاد خم کنم، شرمنده ام که خدمت دیگری کرده نمیتوانم وحتی کلماتی که بتواند حق این انسان بزرگ و استاد برحق را ادا کند، در ذهنم خطورنمیکند تا نثار قدمهای این شخصیت والای فرهنگی وعلمی کشورنمایم.

ابراز نظر پیرامون شخصیت علمی و کارنامه های فرهنگی وآموزشی استاد میرحسین شاه ، برای من درعالم هجرت کارآسانی نیست. استاد میرحسین شاه، از جمله معدود استادانی است که به منظور تربیت و تقویت شعورعلمی  شاگران خود، خواب خوش و راحت جان را برخود حرام ساخته و تا نیمه های شب برای تهیۀ متن های دقیق درسی و نوشتن مقاله ها و رساله های علمی- تحقیقی، بیدار مانده اند  و مسئولیت خود را به حیث یک استاد دانشمند ودلسوز وطن، نه تنها از طریق تدریس بلکه از راه تحقیق وتألیف و ترجمۀ  کتابهای سودمند در عرصه های تاریخ و جغرافیای تاریخی ودیگرمسائل اجتماعی کشور بدرستی ایفا کرده اند. بدون شک تاریخ نام چنین استادان دانشمند و زحمتکش و پرکار را با خطوط زرین ثبت  اوراق خود خواهد کرد.

پروفیسر میر حسین شاه ازچهره های اکادمیک افغانستان است که در ده ها سیمنار وکنفرانس  علمی وتاریخی افغانستان و کشورهای منطقه وحتی اروپا وامریکا،اشتراک نموده و در عرصۀ تاریخ و جغرافیای تاریخی شهرهای افغانستان مقالات ارزشمندی خوانده است و از این طریق با اکثر دانشمندان شرق شناس و افغانستان شناسان خارجی آشنائی  حاصل کرده است. مقالات پوهاند میرحسین شاه درمجلات معتبر داخلی مثل: آریانا،  مجلۀ افغانستان،مجلۀ کابل و غیره به نشر رسیده و برخی از  مقالاتش در مجلات معتبر خارج از کشور، در هندوستان و روسیه و انگستان وایتالیا وغیره  کشورها نیز به چاپ رسیده اند.

از آثار مهم استاد میرحسین شاه ترجمه کتاب گرانسنگ حدود العالم من المشرق ال المغرب،از متن انگلیسی تهیه شده توسط مینورسکی است، احوال و آثار امیر علی شیر نوائی، تاریخ افغانستان در عصر مغول و افغانستان و انگلستان  وتاریخ هند در قرون وسطی، و صد ها مقالۀ تحقیقی وعلمی  دیگر می باشد.

پوهاند میرحسین شاه افزون برتألیف و ترجمۀ کتب معتبر، قبل از مهاجرت، بحیث استاد رهنما، بسیاری از استادان تاریخ پوهنتون  کابل واکادمی علوم افغانستان را در پیشبرد تحقیقات علمی شان ، رهنمائی نموده وآنها را برای ترفیعات علمی  آماده کرده اند. استاد در سال 1988 مجبور شد کشور را ترک کنند وبه امریکا  مهاجرت نمایند وحالا مقیم شهر سانفرانسیسکوی امریکا استند. »

امروز 26 ماه می 2020 ، بنابر خبری که از طرف پوهاند رسول باوری معین وزارت اطلاعات وکلتوراز طریق فیسبوکش منتشر شد، استاد میرحسین شاه به عمر ۹۵ سالگی چشم از جهان فروبست.

درگذشت پوهاند میرحسین شاه را به تمام وابستگانش وپسرشان سید طیب جواد که مثل پدرخویش  دانشمند بزرگی اند تسلیت میگویم .

پایان26/ 5/ 2020

در باره نویسنده: کانديدای اکادميسين اعظم سیستاني