تاند (شنبه، د کب/ حوت ۱۱ مه) د مهاجرت نړیوال سازمان یا (آی او ایم) وايي، په افغانستان کې د اقلیمي بدلون له امله نژدې ۳ میلیونه خلک بېځایه شوي، او ۱۱ میلیونه نور له جدي خطر سره مخامخ دي.
د دې سازمان (IOM) د معلوماتو له مخې، په تېرو ۱۲ میاشتو کې نژدې ۹ میلیونه افغانان د اقلیمي ناورینونو له امله اغېزمن شوي. د سیلونو، وچکالۍ، او نورو طبیعي پېښو له امله تر ۵۰۰,۰۰۰ زیات کسان بېځایه شوي دي.
د مهاجرت نړیوال سازمان د پنجشنبې په ورځ، د فبرورۍ په ۲۷مه اعلان وکړ چې یوازې په تېرو ۱۲ میاشتو کې، ۹ میلیونه افغانان د اقلیمي ناورینونو له امله زیانمن شوي دي.
له ۲۰۲۱ څخه تر ۲۰۲۴ پورې ۳ میلیونه بېځایه شوي کسان
د IOM د راپور له مخې، د ۲۰۲۱ او ۲۰۲۴ کلونو ترمنځ، نژدې ۳ میلیونه افغانان د اقلیمي ناورینونو له امله بېځایه شوي دي، چې یوازې په ۲۰۲۴ کال کې ۹۸۸,۰۰۰ کسان د لنډې مهال لپاره له بېځایېدو سره مخامخ شوي.
- په دې موده کې ۴۰۰,۰۰۰ کورونه زیانمن شوي یا لهمنځه تللي دي.
- د طبیعي ناورینونو له امله ۱۴,۰۰۰ کسان ټپیان یا مړه شوي دي.
۱۱ میلیونه کسان لا هم د اقلیمي ناورینونو له جدي خطر سره مخامخ دي
د مهاجرت نړیوال سازمان خبرداری ورکړی چې ۱۱ میلیونه افغانان د سختو اقلیمي ناورینونو له خطر سره مخامخ دي، په ځانګړي ډول په غور، جوزجان، او خوست ولایتونو کې له دې پېښو تر ټولو زیات اغېزمن شوي دي.
په افغانستان کې د بیړنيو خدماتو او روغتیايي اسانتیاوو کمښت
د IOM د موندنو له مخې:
- ۹۲٪ کلي بیړنیو خدماتو ته محدود لاسرسی لري.
- ۴۶٪ خلک د روغتیايي خدماتو په ترلاسه کولو کې له ستونزو سره مخامخ دي.
- د انتقالي زیربناوو کمزورتیا د ناورینونو پر وړاندې د چمتووالي، غبرګون، او بیارغونې وړتیا کمزورې کړې ده.
افغانستان، د اقلیمي بدلون تر ټولو زیانمن هیواد
د مهاجرت نړیوال سازمان د افغانستان مشر مېهیونګ پارک ویلي:
“سره له دې چې افغانستان په نړۍ کې کاربون ګازونو په تولید کې ډېر کم رول لري، خو بیا هم دا هېواد د اقلیمي بدلونونو له پلوه د نړۍ د۱۰ تر ټولو زیانمنو هېوادونو په لیست کې دی.”
په فراه او کندهار کې د وروستیو سیلونو مرګ ژوبلې
- د فراه ولایت د قلعهکاه ولسوالۍ په غرنیو سیمو کې درې ورځې وړاندې د درنو بارانونو او سیلونو له امله ۲۱ کسان مړه او ۴ نور ټپیان شوي دي.
- همداراز، په کندهار ولایت کې د سختو بارانونو له امله ۸ کسانو خپل ژوند بایللی دی.
د نړیوال ملاتړ اړتیا
اقلیمي بدلون د افغانستان د میلیونونو خلکو کړاوونه زیات کړي. سیلابونه، وچکالي، او نور طبیعي ناورینونه د خلکو د پراخې بې ځایه کېدا او د خلکو د ژوند د امکاناتو د له منځه تلو سبب شوي دي.
- د دې ناورینونو د مخنیوي لپاره، د نړیوالې ټولنې جدي ملاتړ ته اړتیا ده.
- د اقلیمي بدلون پر وړاندې چمتووالی، مرستې، او د مقاومت وړتیا باید لا پیاوړې شي.
که چیرې د اقلیمي ناورینونو شدت او تکرار زیات شي، نو د ملي او نړیوالو ادارو ګډ اقدامات اړین دي، څو د دې اغېزو پر وړاندې مؤثر تدابیر ونیول شي.