تاند ۰ له نن څخه درې کاله پخوا د ۲۰۲۱ د اګست په پنځلسمه / د اسد ۲۴ مه طالب ځواکونه کابل ته ننوتل او جمهوري نظام، چې د ۲۰۰۱ په وروستیو کې د امریکا په مشرۍ د نړیوال ايتلاف په ملاتړ او د طالبانو د رژیم له پرزېدو وروسته رامنځته شوی و، وپرزېد.

په تېرو دوو کلونو کې د اکثرو افغانانو، په تېره بیا د ښځو ژوند خورا بدل شوی دی.

اقتصادي ستونزې زیاتې شوي، مدني ازادۍ محدودې شوي، له هیواده د تعلیم یافته ځوانانو او همداراز کدرونو وتل زیات شوي او د ټولنې نیمايي وګړي یعني ښځې له زده کړو او کاره محرومې شوي دي.

په همدې موده کې د افغانانو مرګ ژوبلې د پخوا پرتله خورا کمې شوي، بمي او انتحاري بریدونه او هوايي حملې زښتې کمې شوي دي.

د ملګروملتو د مرستندوی ماموریت پر اساس یوازې له ۲۰۰۹ څخه تر ۲۰۲۰ پورې په وسله والو نښتو کې نژدې ۳۸ زره ملکي افغانان وژل شوي او تر ۷۰ زره ډېر نور ژوبل شوي دي، خو د طالبانو په تېره دوه کلنه واکمنۍ کې ښايي څو سوه تنه د داعش په انتحاري بریدونو کې وژل شوي وي.

همداراز طالبان توانېدلي چې تر ډیره حده د کوکنارو د کښت مخه ونیسي خو له دې دواړو بریاوو سره سره دوی نه دي توانېدلي چې یو داسې مشروع حکومت جوړ کړي چې په نړۍ کې منل شوي اصول رعایت کړي او نړیوال یې په رسمیت وپېژني.

د طالبانو له لوري د ښځو خلاف پر له پسې اقدامات د دې سبب شوي چې نه یوازې د دوی په اړه په نړۍ کې منفي تصویر لا زیات خپور شي بلکې د اسلام په اړه اسلام دښمنو ته پلمه په لاس ورشي چې ګنې اسلام وروسته پاتې او د ښځو د حقونو مخالف دین دی.

سره له دې چې طالبان پر ټول افغانستان حاکمیت لري او هیڅ پوځي مزاحمت یې په وړاندې نه شته خو هیڅ هیواد د دوی حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی ځکه چې طالبانو په تېرو درو کلونو کې نه یوازې د ښځو او نجونو د حقونو په برخه کې د نړیوالو غوښتنې ونه منلې بلکې ورځ تر بلې یې محدودیتونه زیات کړي او افراط ته یې زور ورکړی دی.

هغه هیوادونه چې نژدې درې کاله پخوا یې په دې فکر کاوه چې د طالبانو حکومت به په رسمیت پېژني، اوس په دې اړه فکر هم نه کوي.