لوشانګ (سمندر)

.1 مسلکي پېژندنه

(1) اساسي معلومات

چين له ۱۹۵۷ کال راهيسي د افغانستان کابل پوهنتون ته د پښتو، دري او د افغانستان د ادبياتو د زده کړي لپاره محصلين استولي دي. پروفيسور چي هونګ چایاو پروفيسور ژانګ مين چي د “پښتو چينايي قاموس” او “پشتو کورس” يي تاليف کړي، د هغو استازو لومړۍ ډله وه چي افغانستان ته د مطالعې لپاره ليږلي شوی وو. په 2019 کي، د يونن ميزو پوهنتون د پښتو څانګي استاد لوشويانګ لومړنی چينايي استاد شو چي د افغانستان کابل پوهنتون ته د پښتو ژبي او ادبياتو په برخه کي د ماسټرۍ د زده کړي لپاره لاړ.

د افغانستان د رسمي ژبو په توګه يوازي په چين کې له سلو څخه زيات کسان پښتو زده کوي. په اوس وخت کي په چين کي دوه پوهنتونونه شته چي پښتو څانګې ولري، يو د چين د رسنيو پوهنتون او بل يې د يونن ميزو پوهتون دی. د چين د رسنيو پوهنتون په چين کي لومړنی پوهنتون دی چي پښتو څانګه یې پرانيسته، د رسنيو پوهنتون د چين په پلازمينه بيجينګ کي موقعيت لري. د چين د رسنيو پوهنتون په 1963 کي پښتو څانګه پرانيسته. چين په ۱۹۶۳، ۱۹۶۴، ۲۰۰۰، ۲۰۰۴، ۲۰۱۳ او ۲۰۱۷ کلونو کي د پښتو ژبي زده کوونکي واخيستل، نو د چين د رسنيو پوهنتون په چين کي د پښتو ژبي په علمي ډګر کي مخکښ مقام لري. په داسي حال کي چي محصلينو ته د ژبي د تدريس په ترڅ کي ژورناليزم، مخابرات او نړيوالې اړيکې هم تدريس کوي ،نو د دې پوهنتون فارغان د پښتو ژبي يو پياوړي مسلکي بنسټ او نسبتا پراخه علمي او کلتوري پوهه لري، او هم په قوي نوښتګره روحیه او وړتيا سره کار کوي. په کلتوري او ديپلوماتيکو څانګو کې. اصلي کورسونه دا دي: اساسي پښتو، پرمختللې پښتو، غږيزه بصري پښتو، شفاهي پښتو، د پښتو ژباړې تيوري او عمل، د پښتو عملي ليکنه، د پښتو خبرونو لوستل، د افغان کلتور پيژندنه، او داسي نور.

دوهم پوهنتون چي  پښتو څانګه یې پرانسته د يونن ميزو پوهتون دی چي د چين په سويل لويديځ کي د يون نان ولايت په کنمينګ ښار کې موقعيت لري. د ۲۰۱۷ کال په مې مياشت کې د يونن ميزو پوهتون د پښتو څانګې د چين د لوړو زده کړو وزارت له خوا راجستر شو او د ۲۰۱۷ کال په سپټمبر کي د لومړي ځل لپاره ۸ تنه محصلين پکي شامل شول. په 2021 کي، 8 تنه زده کونکي بيا شامل شول، او په 2022 کي 16 تنه زده کوونکي شامل شول. دا تخصص په نوي عصر کې د هيواد د ټولنيز او اقتصادي پرمختګ اړتياوي پوره کوي، قوي نوښتګره روحيه او عملي وړتيا لري، د پښتو او ژبي د پلي کولو لپاره قوي مسلکي بنسټيزه پوهه لري. او د نورو لويو بنسټونو اساسي پوهه هم پکي شامليږي .ضمناً، دوی د انګليسي ژبې د بيان قوي مهارتونه، نړيواله نظريه او د څو اړخیزو کلتوري روابطو مهارتونه لري، او هغه کولی شي د بين المللي او بين الانضباطي کار او څيړنو سره تطابق وکړي. هغوی په ډيپلوماسۍ، بهرنۍ سوداګرۍ، نړيوالو کلتوري تبادلو، د بهرنيو اړيکو مديريت، ژورناليزم، د بهرنيو ژبو تدريس، او ساينسي څيړنو کې بوخت وي. اصلي کورسونه يې دا دي:

بنسټيزيا اساسي پښتو، د پښتو غږيز، پښتو زباني، پښتو ګرامر، د سويلي آسيا عمومي کتنه، پښتو تفسير، د پښتو خبرونو لوستل، د افغانستان تاريخ او داسي نور.

(۲) د پښتو څانګي د ښوونکو قوت

اوس مهال، د چين د رسنيو پوهنتون د پښتو ژبي لپاره دوه زاړه استادان شته چي دواړه يې ماسټري لري. د دې ترڅنګ د چين د رسنيو په پوهنتون کې دوه پخواني استادان هم شته: ژانګ مين او چي هونګ چای، جانګ مين او چي هونګ چاي په ۱۹۵۹ کال کې د افغانستان کابل پوهنتون ته د پښتو ژبي د زده کولو لپاره تللی وو او د ۱۹۶۳ کال په جنورۍ کې فارغ شول. په ۱۹۷۸ کال کې يې د پښتو چينايي قاموس د جوړولو دنده پر غاړه واخیسته. دا قاموس په ۲۰۱۵ کال کې په رسمي ډول خپور شو چي ۳۷ کاله يي دوام وکړ.

 د يونن ميزو پوهتون پښتو څانګه دوه استادان لري، دواړو ماسټري کړې. دوی په ترتيب سره لو شوينګ او ينګ ژاو هوي دي، د ۲۰۱۹ کال په سپټمبر کې لو شوينګ د کابل پوهنتون د ژبو او ادبياتو پوهنځي په پښتو څانګه کې د پښتو زده کولو لپاره افغانستان ته تللی و او د پښتو ژبې او کلتور په برخه کې يې د ماسترۍ سند ترلاسه کړ. تر 2023 پوري، د چين د رسنيو په پوهنتون کې 15 محصلين او د يونن ميزو په پوهنتون کې د پښتو ژبي 24 محصلين په زده کړو بوخت دي.

2. په وروستيو کلونو کي د پښتو څانګې د پرمختګ لاسته راوړني ثمري

(1) د چين د رسنيو پوهنتون لاسته راوړني ثمري

د چين د رسنيو پوهنتون د پښتو ژبي لوی پوهنتون دی چې په چين کې د پښتو ژبې د وړاندي کولو تر ټولو اوږده تاريخي سابقه لري، د ديې لوي پوهنتون له جوړيدو راهيسي چې شپيته کاله وړاندي تاسيس شوی، د چين لپاره يې د پښتو ژبي لوی استعدادونه روزلي دي. پوهاند جانګ مين او چي هونګ چای له ۳۶ کلونو راهيسي په خپل وخت کې د نړۍ تر ټولو لوی «پښتو چينايي قاموس» تاليف کړی دی، د ده دغه کار د چين خلک هڅولي او ګڼ شمير خلک يې د پښتو ژبې زده کړي ته لېواله کړي دي. له ۶۰ کلونو راهيسي د چين د مخابراتو له پوهنتون څخه د پښتو ژبي فارغان د چينايانو او افغانانو ترمنځ د دوستۍ د پراختيا لپاره زيات کار کوي. پروفيسور ژانګ مين چي عمر يې له ۷۰ کالو څخه اوښتی په ۲۰۱۶ کال کې د چين د رسنيو پوهنتون د پښتو ژبې مسلکي استاد او دري تنه محصلين د يوې درې ورځنۍ تبادلي په موخه د افغانستان پلازمينې کابل ته ولاړل. د دغه سفر په ترڅ کي پروفيسور جانګ مين په افغانستان کې د سولې او د جګړې پر مهال د ديپلوماتيکو کارونو د ترسره کولو لپاره څو ځلي افغانستان ته د تګ تجربې ته کتنه وکړه. هغه وويل چي د چين او عربي هيوادونو اړيکې له څو کلونو راهيسي په پرله پسي توګه د پرمختګ په حال کي دي او هيله يې څرګنده کړه چې هغه کسان چې له افغانستان سره په کار بوخت دي، د چين او عربي هيوادونو د دوستۍ د لا پرمختګ لپاره لا زيات کار وکړي.

(2) د يونن ميزو پوهتون لاسته راوړني ثمري

هغه څه چې بايد يادونه یې وشي دا ده چي د يونن ميزو پوهتون د پښتو څانګه يوازي د پنځو کلونو لپاره جوړه شوې، که څه هم ډير وخت یې نه دی پاتي، خو د وياړ وړ پايلې يې هم تر لاسه کړي دي: په چين کې د يونن ميزو پوهتون يوازينی پوهنتون دی چې په افغانستان کې له کابل پوهنتون سره یې يو اوږد مهاله تړون لاسليک کړی دی. له هغه وخته چې د يونن ميزو پوهتون پښتو څانګي په ۲۰۱۷ کال کي د افغانستان له کابل پوهنتون سره د اوږدمهاله همکاريو تړون لاسليک کړی، نو د يونن ميزو پوهتون د عملي روزنيزو بستونو په برخه کي ځيني ګټي لري. په 2023 کي به د لو شو ينګ لخوا تدوين شوي “د پښتو د لوړو زده کړو چيپټر” په رسمي ډول خپر شوی دی. دا هم په تيرو کلونو کي د چينايي پښتو ژبو لپاره يو له څو خپرو شويو درسي کتابونو څخه دي، د دې تر څانګ د پښتو ژبي د ادبياتو تاريخ لومړني چمتووالي بشپړ کړي او د خپريدو په تمه دي.

.3 د مسلکي د جوړولو مخ ته  ستونزي

اوس مهال په چين کې د  پښتو ژبې د پرمختللو له ډيرو ستونزو سره مخ دی، چي تر ټولو مهم يي د مسلکي استادانو ټيټ علمي وړتيا، د تدريس لپاره د کورنيو اړوندو مسلکي وړتياو نشتوالي او په لنډه موده کي د وړ استعدادونو د رامنځته کيدو نه شتون دي. . لکه څنګه چي پورته يادونه وشوه، د پښتو مسلکونو کمښت شتون لري، او يوازي دوه استادان يي له 70 کالو څخه زيات عمر لري، که موږ د نورو پوهنتونونو څخه د استادانو د معرفي کولو هيله وکړو، نو دا په مختلفو ځايونو کي د پوهنتونونو د محدودو پاليسيو له امله نشي ترسره کيدي. ښوونکي لومړۍ خو تر ټولو سخته ستونزه ده چي د حل وړ ده، د ښوونکو د کمښت له امله، دا ډير عمومي  ده چي په يو  يوې پښتو  څانګې ګې يوازې يو کس استاد دی ، ښوونکي اړتيا لري چي د کورس په چمتو کولو او تدريس کي ډيره وختونه مصرف کړي، د درسي موادو په تاليف کي. او تازه کولو کې  ځوان ښوونکي هم ډيري عملي ستونزي لري لکه د ساينسي څيړنو د ارزوني لوي فشار، د کورسونو ناکافي شمير، د ټولګي ناکافي وخت، او د معاشونو کموالي او داسې نور . په عين وخت کي، موږ بايد د مسلکي پرمختګ هدفي قوانينو سره مخ شو، د نويو لويو شرکتونو پراختيا يو ټاکلي وخت ته اړتيا لري. ځانګړي ستونزه په لاندي ډول ده:

(۱)د پښتو مسلکي جوړښت ترتيب واحد دي

د لوړو زده کړو پوهنتونونو لپاره، ميجرونه مسلک د روزني اصلي اساس دي، او ايا مسلکي جوړښت مناسب دي يا نه په لويه کچه د وړتياوو کيفيت ټاکي. د پښتو ژبي په مسلکي جوړښت کي اوسنۍ ستونزي په لاندي ډول دي: لومړي، مسلکي ترتيب واحد دي. د “واحد” معني دا ده چي د پښتو ژبي د مسلکو شمير لاهم دد اصلي اړتياو په پرتله کافي نه دي. لکه څنګه چي ، د چين او افغانستان تر منځ تبادله ورځ تر بلي نږدي کيږي او د هغو استعدادونو چي په پښتو پوهيږي اړتيا هم زياتيږي. په دي وخت کي که اوس هم په چين کي يوازي يو څو لوړ زده کړو پوهنتونونه د پښتو ژبي درسونه وړاندي کوي، نو دچين او افغانستاند  “کلتوري ارتباط” او “خلکو تر مينځ اړيکه” څنګه ترلاسه کول يوه عملي ستونزه ده او د لويو ژبو يوازيتوب به ښکاره شي.

(2) زده کونکي د خپلواک زده کړي لپاره ليواله نه دي

په چين کي د پښتو ژبي د تدريس په تاريخي بهير کي د استعداد د کيفيت د مفکوري تر لارښووني لاندي د استعدادونو د روزني موډل جوړ شو چي د بيلا بيلو عواملو لکه ټولنيزو اړتياوو، د ښوونځيو د چلولو افکارو او د ښوونکو د عملي افکارو له امله ژوره اغيزه درلوده. يوازي د استعداد روزني ماډل چي د يوي ځانګړي تاريخي مرحلي ټولنيز پرمختګ سره مطابقت لري کولي شي د غير معمولي ژبو استعدادونو په وده کي مثبت رول ولوبوي. د استعداد د روزني ماډل کي د برخه اخيستونکو له نظره ، ښوونکي او زده کونکي نه يوازي د دي فعاليت اصلي مضمونونه دي ، بلکه د دي عملي فعاليت لوبغاړي هم دي. په څرګنده توګه، د جوړښت

په دي کي د ښوونځي مشرتابه، د زده کونکو والدين او ټولنه او نور هم شامل دي، مګر ښوونکي او زده کونکي اصلي موضوع دي، ځکه چي د تحليلي فلسفي په نظر کي، د دي لپاره حتمي اساس دي چي آيا يو عملي فعاليت په معني سره ترسره کيدي شي. لاره پدي کي ده چي ايا برخه اخيستونکي موضوعات د مساوي ډيالوګ اړيکي رامينځته کوي ، دا په دي برخه کي

ايا په ډومين کي موضوعات کولي شي د خبرو اترو او اړيکو په بڼه يو بل سره يوځاي او نفوذ وکړي. په هرصورت، تر هغه ځايه چي د ښوونځي په کچه واقعيت پوري اړه لري، د استعداد روزني ماډل په لويه کچه د ښوونځي د مشرانو او ښوونکو لخوا جوړ شوي، او د زده کونکو ګډون خورا محدود دي. په ځانګړي توګه، په کورس کي زده کونکي

ترتيب د ګډون حق او د پوهيدو حق نلري؛ د کورس پلي کولو ارزونه يوازي رسمي بڼه ده (لکه د ښوونکو د درجي جدول په خپله خوښه ډکول)؛ زده کونکي کافي حق نلري چي د تدريس په جوړښت کي برخه واخلي. سيسټم او مديريت د استعداد روزني اوسني ماډل کي کار کوي. برسيره پردي، د غير معمولي ژبو استعدادونو د روزني په عمل کي، تدريس او نور فعاليتونه د ښوونځي د تاسيس شوي روزنيز ماډل د مخکينيو ګامونو او عملي اصولو سره سم په کلکه ترسره کيږي، کوم چي د دي وړتيا د روزني اهدافو ته د رسيدو ډاډ ورکوي. تر کومه حده، خو دلته په بهير کي د زده کوونکو د ودي حقيقي اړتياوي، د ښوونکو د مسلکي ودي او د وړتيا د لوړولو حقيقي اړتياوي، او دا چي آيا موډل کولي شي د هر زده کونکي له پرمختګ سره تطابق وکړي او په مصنوعي توګه له پامه غورځول کيږي، نو ستونزي به وي. د روزني ماډل نشي کولي د وړتياوو د ودي مخه ونيسي. د پايلي منفي اغيزي په عمده توګه په دي کي منعکس کيږي: له يوي خوا، دا ستونزمنه ده چي د مختلفو اکادميک کچو د زده کونکو د مسلکي ودي اړتياوو ته پاملرنه وشي، او ممکن د لږ شمير زده کونکو د پرمختګ قرباني کولو تمايل شتون ولري. د ډيري زده کونکو د ودي لګښت؛ له بلي خوا، د دي وړتيا روزني ماډل هدف ته د رسيدو لپاره به ستونزي لکه د نصاب ترتيب، د تدريس طريقي او د نصاب پلي کول، د زده کونکو لپاره د انتخاب نشتوالي او داسي نور وي. ، او دا نشي کولي د زده کونکو انفرادي وده او د زده کړي ځانګړي اړتياوي په پام کي ونيسي.

(۳) د استعداد د روزني مفهوم شاته پاتی دي

د استعداد روزني مفهوم په کالجونو او پوهنتونونو کي د استعداد روزني په تمرين کي يو اصلي لارښود او نورم رول لوبوي، او د کالجونو او پوهنتونونو د تعليمي اهدافو او د استعداد روزني اهدافو پلي کولو کي کليدي ده. د تعليمي ارواپوهني او ژبپوهني د اړوندو تيوريو له مخي، د پرسونل د روزني علمي او معقول مفهوم بايد نه يوازي د انسان د فزيکي او ذهني پرمختګ له قوانينو او ځانګړتياوو سره سمون ولري، بلکي د ټولنيزي او اقتصادي ودي بنسټيزي اړتياوي هم پوره کړي. د پښتو ژبي د استعدادونو د روزلو د مفکوري لپاره، د پورتنيو دوو اړخونو د اړتياوو په نظر کي نيولو سره، يو دا چي په نوي عصر کي د افغاني ملي کلتور او ژوندانه دودونو ته د نويو بدلونونو او پراختيا او د اوسنۍ پښتو ژبي لپاره. مسلکي کسان تر کومه ځايه چي د روزنيزي مفکوري خبره ده، نيمګړتياوي په عمده توګه په دي حقيقت کي رابرسيره کيږي چي پوهنتونونه د پښتو مسلکي استعدادونو روزنيز مفهوم ته پوره پاملرنه نه کوي.

(۴)د پښتو ژبي ښوونکي کمزوري دي

پښتو ژبه نه يوازي دا چي د زده کونکو د لږ شمير له امله، بلکي د ښوونکو کمبود هم دي، د بيلګي په توګه، د چين په ټولو پوهنتونونو کي چي پښتو ژبه وړاندي کوي، اوس مهال يوازي 4 تنه په کار کي استادان شتون لري، چي د ښوونکو کمبود دي. په کالجونو او پوهنتونونو کي د پښتو ژبي د تدريسي او څيړنيزو څانګو د استادانو کچه چي پښتو وړاندي کوي په ټوليزه توګه کمه ده، د استعدادونو د راټولولو ځواک کمزوري دي او د بشپړ تدريسي کارکوونکو جوړول ناشوني دي. د ورته لوي ښوونکي دوه اړخيزه اړيکه او د زده کړي پليټ فارم نلري، او دوي نشي کولي د يو بل سره اغيزمن نظارت او وده وکړي. د پښتو مسلکي کورسونو په طرحه کي استادان لومړي اړ دي چي د درسي موادو له ستونزي څخه ځان خلاص کړي، چي له امله يي دوي له زياتو ستونزو سره مخ دي. د تدريس کارمندان د کمبود هم د کورس د ناپوخ ډيزاين يو لامل دي.

لومړي، د اکادميک جوړښت او مسلکي جوړښت د اصلاح ته اړتيا لري. د ښووني او روزني د جوړښت په برخه کي، سره له دي چي مختلفو پوهنځيو او پوهنتونونو د خپلو زده کړو د دوام لپاره د ښوونکو تنظيم، د غوره استعدادونو معرفي کول، او بهر ته د زده کړي لپاره د ښوونکو ليږلو په څير فعال ګامونه اخيستي ترڅو د غير معمولي ژبو ښوونکو د اکادميک وړتيا لوړولو لپاره، د ښوونکو شمير، د فراغت او ماسټرۍ سندونه کال په کال زياتيږي.مګر د دوکتورا او استادانو شمير لاهم محدود دي. په هرصورت، څرنګه چي ځوان ښوونکي د تدريسي تجربو او ساينسي څيړنو د لاسته راوړنو په برخه کي ښکاره ګټي نه لري، د همکار پروفيسورانو او پروفيسورانو

شمير نسبتا لږ دي. د بيلګي په توګه، د يونن ميزو په پوهنتون کي دوه استادان دواړه د تدريس مرستيالان دي او د چين د رسنيو په پوهنتون کي پروفيسورانو استادان دواړه تقاعد شوي دي، دوه ځوانې استادان د دوکتورا نه نه دي.

 دوهم، د ښوونکو مسلکي کچه بايد لوړ شي. دا په عمده توګه د کراس کلتوري پوهي، د کراس کلتوري اړيکو لېږد را ليږد ، د کراس کلتوري پوهاوي ښووني او څو اړخيزي پوهي په برخه کي د غير ژبني ښوونکو ښکاره نيمګړتياو ته اشاره کوي. په ځانګړي توګه د کراس کلتوري اړيکو وړتيا او د کراس کلتوري پوهاوي په برخه کي، ډيري ښوونکي د نورو کلتورونو د تبادله توان نه لري.

دريم، “مرکب ښوونکي “په کافي اندازه  دي. د ژبو ښوونکو لپاره، د لويي ژبي د ماسټرۍ سربيره، دوي په مسلکي برخه کي د کار مهارتونو ته هم اړتيا لري، لکه د زده کونکو د لارښووني مهارتونه په عمل کي، او عملي مهارتونه چي زده کونکي بهر ته د زده کړي لارښوونه کوي. اړيکه په هرصورت، د اوسني غير معمولي ژبو ښوونکو حقيقي وضعيت ته په کتو سره، د “مرکب” ښوونکو کمښت هم تر ډيره حده د دوي د وړتيا روزني اهدافو پلي کول اغيزمن کړي دي.

.4 په چين کي د پښتو ژبي د مسلکي ودي په برخه کي د ستونزو د حل لپاره ځيني حل لاري:

څرنګه چي د افغانستان کورني حالت ورځ تر بلي د ثبات په حال کي دي، د چين او افغانستان ترمنځ د تبادلي فرصتونه زياتيږي. چينايي استادان او زده کوونکي چي په پښتو ژبه بوخت دي بايد د چين او افغانستان ترمنځ د دوستۍ د ټينګښت لپاره سختي زده کړي وکړي. پر دي سربيره افغانستان د چين د « د لرغوني ورېښمو لارې » په جوړولو کي مهم شريک دي او په راتلونکي کي به د دواړو هيوادونو ترمنځ د همکارۍ لپاره لا زياتو استعدادونو ته اړتيا وي. په دي برخه کي، په چين کې د پښتو ژبي زده کوونکي نه يوازي د افغاني کلتوري پوهي د لا زياتي زده کړي اړتيا لري، بلکي بايد نړيوال نظريه هم ولري. د مرکب ژبي مهارتونوپه ژبي  پوري محدود نه دي، دا په داخلي توګه د ژبي او کلتور سره ټينګه اړيکه لري. له همدي امله، دا په ښکاره ډول نامناسب دي چي د استعداد روزني موجوده طريقي او مفکوري ته ودرول شي او په فعاله توګه د انعطاف وړ او متنوع استعدادونو روزني لاري وپلټئ چي پخپله د کالجونو او پوهنتونونو لپاره د چين او افغانستان ترمنځ د دوستانه تبادلو د رامينځته کولو لپاره غوره لاره شي. له همدي امله د چين او افغانستان ترمنځ د علمي همکاريو د پياوړتيا لپاره لا زياتي اړتياوي شته. دقيقي وړانديزونه په لاندي دي:

（1）د چين —افغان د لوړ زده کړو پوهنتون د پښتو پراختيا کميټه جوړه کړه

هيله ده چي د يون نان پوهنتون، د چين د مخابراتو پوهنتون او د افغانستان د پښتو مسلکي ساختماني او پرمختيايي ټيم د کابل پوهنتون، کندهار پوهنتون او ننګرهار پوهنتون په ګډون د چين د پښتو ژبي د مسلکي جوړوني په برخه کي همکاري وکړي.

(2) د پانګي اچوني زياتوالي

دا د پښتو چارو د مسلکي ودي لپاره د اړونده ملاتړي ساختماني مالتړ لپاره کارول کيږي. د بيلګي په توګه، موږ د پښتو د ډيرو درسي موادو په خپرولو سبسايډي کوو، د ګڼ شمير پښتو کتابونو پيرودلو، د پرمختللو تدريسي رسنيو وسايل معرفي کوو او داسي نور. دا اړخونه ډيري مالي ملاتړ ته اړتيا لري. د چين او افغانستان حکومتونه بايد د چين د پښتو ژبي د پرمختيا صندوق په جوړولو کي همکاري وکړي تر څو هر کال يو شمير چينايي زده کوونکي افغانستان ته د پښتو ژبي د زده کړي لپاره لاړ شي. په ورته وخت کي افغان حکومت بايد چينايي پښتو زده کوونکو ته د پښتو ژبي د زده کړي د پام وړ بورسونه هم ورکړي.

(3) د پښتو ژبي د استادانو د ودانولو چاري پياوړي کړي

هڅه وکړئ چي په لنډ وخت کي لاسته راوړئد هر پوهنتون د پښتو ژبي څانګه له 5 څخه تر 10 چينايي استادان او له 2 څخه تر 3 پوري دافغاني استادان لري. د استادانو د شمير تر څنګ د استادانو د کچي د لوړولو لپاره هم اړينه ده او هڅه وکړي چي د ماسټرۍ تر بشپړولو وروسته په ۳ تر ۵ کلونو کي د چينايي استادانو لپاره د پښتو ژبي او ادبياتو په برخه کي دوکتورا ترلاسه کړي. د بيلګي په توګه، د هر پوهنتون پښتو څانګه بايد لږ تر لږه دوه پښتو پروفيسورونه ولري. د پښتو ژبي لوړ استعدادي افغانيان راولی، لکه له افغانستان څخه د پښتو ژبي د نورو استادانو معرفي کول. په چين کي د پښتو ژبي د لوړ استعدادونو کمښت شتون لري، يوازي دوه استادان چي عمرونه يي له ۷۰ کالو څخه زيات دي او روغتيا يي هم ښه نه ده.

(4) د پښتو ژبي د کورسونو د جوړولو پياوړتيا

د پښتو نوي کورسونه هم بايد تازه شي، د بيلګي په توګه په راتلونکو دريو کلونو کي به د “افغان کلتور” او “اساسي پښتو” په نړيوال کچه د کيفيت لرونکي کورسونه جوړ شي. په ورته وخت کي، دا هم پلان شوي چي د “پښتو پيژندني” په وړيا آنلاين کورس کي جوړ کړي، ترڅو نور چينايان د انټرنيټ له لاري په وړيا توګه پښتو زده کړي. په همدي توګه، د چين د مين زو پوهنتون د قومونو او مخابراتو پوهنتون بايد د تدريسي محتوياتو، د تدريسي ميتودونو او د تدريسي موادو د ښه والي لپاره هڅي زياتي کړي چي له دي جملي څخه د تدريسي کارکوونکو جوړول تر ټولو مهم لومړيتوب دي.

（5）د پښتو د تدريسي موادو د جوړولو چاري

د پښتو کورسونو د جوړولو د ځنډ له امله، انداذه يې هم  کوچنيې ده، نو په ځانګړي توګه د پښتو ژبود  تدريسي موادو بشپړولو ته اړتيا ده. په مسلکي جوړولو کي د تدريسي موادو تاليف بايد د نوي عصر د بدليدونکو اړتياو پراساس وي او د پرسونل روزني اړتياو سره يوځاي شي ترڅو يو منظم، معقول او بشپړ تدريسي مادي سيسټم رامينځته کړي. د درسي موادو د ليکلو پر مهال  ښوونکي بايد د زده کوونکو د کاروني د فيډبک معلوماتو ته پام وکړي او د تدريس مواد يا د تدريس بڼه په خبل وخت سره سمه کړي. په تدريسي موادو پانګونه بايد د پښتو مسلکي کورسونو په جوړولو کي لومړي ځای ولري، لومړي تاسيس او بيا ماتول، موږ بايد د ستونزو د ماتولو جرئت وکړو، د نويو تدريسي موادو په تاليف کي په زړورتيا سره پيل وکړو او د ثبوت په لټه کي شو. اوس مهال د چين د پښتو ژبو استادانو د “د پښتو د لوړو زده کړو چيپټر” بشپړ کړي، چي په رسمي توګه به د ۲۰۲۳ کال په اپريل کي خپور شي.

（6）د انټرنيټ له لاري د پښتو زده کوونکو کچه/اندازه  پراخه کړئ

د درسي ټولګي دوديزه طريقه دا ده چي ښوونکي په ټولګي کي د زده کونکو سره مخامخ درس ورکوي، په داسي حال کي چي MOOC د انټرنيټ تدريس يو نوي ډول دي چي آنلاين تدريس کاروي. او په ورته وخت کي د زده کونکي حوالي لپاره کورس ويئر اپلوډ کړئ. د آنلاين تدريس ګټه دا ده چي ليدونکي يي محدود ندي او په ورته وخت کي دا کولي شي په پراخه کچه آنلاين تدريس ملاتړ وکړي او ښوونکي او زده کونکي کولي شي متقابل اړيکه ترلاسه کړي.د آنلاين تدريس دا نوي ماډل په ځينو ملي ژبو کي عملي شوي. د پښتو ژبي د کورسونو جوړول بايد په فعاله توګه د آنلاين تدريس ميتودونه وپلټي چي د دوي د مسلکي ودي ځانګړتياوي پوره کړي، ليدونکي پراخ کړي، د کورس ډيزاين فيډبيک پروسه پياوړي کړي، او د انلاين تدريس نوي ميتودونه لکه انټرنيټ په اغيزمنه توګه د تدريس او سمبالولو لپاره وکاروي. فيډبيک. په ورته وخت کي، ښوونکي اړين دي چي په دوامداره توګه د تدريس مهارتونه تازه کړي، او د انټرنيټ پوهه ماسټر کول او د انټرنيټ پوهاوي لوړول د دوي د مسلکي پرمختګ يوه مهمه برخه ګڼي.

（7）د ښوونکو ترمنځ د همکارۍ پياوړتيا او په پوهنتونونو کي د ښوونکو ترمنځ د تبادلي او همکارۍ وده

د تدريسي کارکوونکو جوړول د مسلکي جوړوني اساس او بنسټ دي او د ښوونکو د تدريس د کيفيت په لوړولو کي خورا مهم رول لوبوي. د مسلکي تدريسي کارکوونکو د جوړولو د ودي لپاره بايد ښوونکي وهڅول شي چي د ښوونکو د تبادلي او همکارۍ په پروژو کي برخه واخلي. سربيره پردي، ځوان ښوونکي بايد په بيلابيلو روزنيزو فعاليتونو کي په فعاله توګه برخه واخلي ترڅو د دوي علمي څيړنو او تدريسي کچي ته وده ورکړي. د تدريسي کارکوونکو جوړښت په عمده توګه د ملا د استادانو پر بنسټ ولاړ دي، کالجونه او پوهنتونونه بايد د ملا د استادانو په روزلو تمرکز وکړي، ښوونکو ته څو اړخيز ملاتړ ورکړي، او د ورته ملا د ښوونکو د روزني سيسټمونه جوړ کړي. د چين او افغانستان پوهنتونونو په ګډه د “کلاؤډ دفتر” تنظيم کړي، په منظمه توګه د پښتو سيمينارونه جوړ کړي، د “کلاؤډ” ګډ چمتووالي کورسونو د احساس کولو لپاره انټرنيټ کاروي، او د پښتو مسلکي کورسونو د جوړولو او څيړني لارښوونه کوي.