نوشته : غوث جانباز

گزارش مختصر اجلاس سالانه سران کشورهای ” مستقل و مشترک المنافع” CIS (Commonwealth of Independent States در آستانه، قزاقستان و همچنان اجلاس نوبتی فارمت “روسیه – آسیای مرکزی”

اتحادیه کشورهای مستقل و مشترک المنافع CIS به تاریخ ۸ دسمبر ۱۹۹۱ در شهرک “ویسکولی” جمهوری بیلاروس ایجاد گردیده است.

در حال حاضر، در ترکیب CIS کشورهای روسیه، قزاقستان، آذربایجان، اوکرائین، ازبیکستان، بیلاروس، ملداویا، ترکمنستان، قرغزستان، ارمنستان و تاجکستان عضویت دارند. کشور اوکرائین بنابر علل مشهود در اجلاس کنونی اشتراک نداشت. امسال ریاست این اتحادیه را قاسم ژومارت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان به عهده دارد.

یک روز پس از تدویر اجلاس نوبتی ” تدابیر برای اعتماد سازی در آسیا” که به تاریخ ۱۳ اکتوبر در شهر آستانه، پایتخت قزاقستان برگزار گردیده بود، همانجا دو اجلاس دیگر : ملاقات سران “کشورهای مستقل و مشترک المنافع” (که عمدتا مرکب از کشورهای اتحادیه شوروی سابق می باشد) و همچنان جلسه فارمت “روسیه – آسیای مرکزی نیز برگزار گردیدند.

در ذیل گزارش فشرده از سخنرانی های عده ای از سران دولت های مستقل و مشترک المنافع را که راجع به اوضاع افغانستان می باشد، ارائه می نمایم:

شوکت میرضیائیف، رئیس جمهور ازبیکستان :

نهایت مهم است تا دهلیزهای جدید لوژیستیکی، به شمول راه آهن “ترانس – افغانستان – ترمز- مزار شریف- کابل- پیشاور” و همچنان خط آهن “چین – قرغزستان- ازبیکستان” مشترکا توسعه یابند.

پروژه های متذکره زمینه تبدیلی اتحادیه ” کشورهای مستقل و مشترک المنافع” را به مهره کلیدی فرا قاره ی برای انتقالات ترانسپورتی فراهم می سازد.
پیشنهاد می گردد تا به نماینده های خاص کشور های ما برای افغانستان وظیفه سپرده شود تا در جریان یک ماه مشترکا پیشنهادات هماهنگ یافته را در رابطه به اتخاذ تدابیر برای دفع چلنج ها و بذل کمک ها به افغانها، ارائه نمایند.

امام علی رحمان، رئیس جمهور تاجکستان :

تمرکز جنگجویان در ولایات همجوار افغانسنان، و همچنان ایجاد قطعه انتحاریون در شمال- شرق این کشور باعث نگرانی می گردد. در امتداد تمام سرحد تشکیلات برای تشدید ایدئولوژی افراطی به میان می‌آید. کشور های آسیای مرکزی باید با فدراسیون روسیه کار نمایند تا از نفوذ عامل افغانستان بالای اوضاع در منطقه جلوگیری شود. تاجکستان آماده است زیربناه ها و ظرفیت های لوژیستیکی خویش را برای انتقال کمک های بشر دوستانه در اختیار قرار دهد.

سردار بیردی محمدوف، رئیس جمهور ترکمنستان :

مهمترین مسئله ای انتیگریشن (ادغام) افغانستان در مواصلات ترانسپورتی منطقه ئی و بین المللی می باشد. در این راستا، ابتکارات ترکمنستان از قبیل پروژه “تاپی”، اعمار راه آهن، ایجاد و انتقال انرژی برق، بدون شک ممد واقع می شوند. از برکت این پروژه ها افغانستان دورنمای ستراتیژیک توسعه اجتماعی – اقتصادی را به دست می‌آورد و می تواند از برتری های جغرافیائی خویش استفاده اعظمی نماید.
ترکمنستان از مساعی فدراسیون روسیه چین، ایران و سازمان ملل متحد برای حل و فصل معضله افغانستان حمایت می نماید.

فشرده اعلامیه مشترک اجلاس کشور های مستقل المنافع :

… مهم است تا از منزوی شدن افغانستان جلوگیری شود. باید کمک های بشر دوستانه بیشتر به افغانستان گسیل گردد تا وخامت بیشتر وضعیت بشری در اینکشور بروز ننماید. اوضاع جاری در افغانستان مستلزم هماهنگ ساختن اقدامات و تدابیر برای مبارزه با گروه های بین المللی تروریستی، افراطی و فاعلین جرایم مواد مخدر را یک بار دیگر مطرح می سازد.

صلح پایدار در افغانستان صرف در صورت ایجاد حکومت واقعا فراگیر به اشتراک نیرو های مطرح قومی و سیاسی امکان پذیر بوده می تواند.

فشرده از سخنرانی های سران فارمت “روسیه – آسیای مرکزی” (۶+۱)

ولادیمیر پوتین:

رکود اقتصادی که طالبان در حال حاضر با آن روبرو می باشد، این گروه را وادار ساخته به یک سلسله فعالیت ها، به شمول عرضه مواد مخدر، که غالبا برای افغانستان محتوای عنعنوی دارد، رو آورده، و از این طریق امرار معیشیت می نمایند. این فعالیت ها از کسی پنهان نیست. طالبان در اثر فشار شبکه های استخباراتی کشور های دیگر از ظهور سنگر های سازمان های تروریستی در شمال افغانستان چشم پوشی می نمایند. ارتباطات فرامرزی جهادیست ها تهدیدیست برای همه ما. البته ما باید با حاکمیت موجود در افغانستان کار کنیم و شما در این زمینه از موقف من آگاهی دارید.

سادر ژاپاروف، رئیس جمهور قرغزستان :

علیرغم تغییر موقتی در تمرکز آجندا و اوضاع بین المللی، مسئله افغانستان ثابت مانده و در سطح منطقه و فرامنطقه مطرح می باشد.

افغانستان در حال حاضر با بحران عمیق اجتماعی – اقتصادی و بشری روبروست. امروز تمام جامعه بین المللی وظیفه دارد تا از تجارب تلخ گذشته جلوگیری نماید و برای منازعه طولانی و خونین اینکشور نقطه پایانی بگذارد. دولت قرغزستان که به طور عنعنوی دوست افغانستان بوده، با رعایت اصل عدم مداخله در امور داخلی کشورها، در موجودیت یک افغانستان با ثبات و روبه توسعه ذینفع می باشد. ما همواره پافشاری داشته این، و اکنون نیز بر تامین صلح در این کشور تاکید می نمائیم.

به نظر ما، در حال حاضر برای جامعه بین المللی مهم است تا اقتصاد افغانستان احیا و تحکیم یابد. با این کشور همکاری صورت بگیرد تا داخل پروسه های توسعه اقتصادی در سطح منطقه، از قبیل پروژه انرژی کازا- ۱۰۰۰، تاپی، برنامه های رشد اجتماعی و زیربنائی، اعمار دهلیز های ترانسپورتی گردد.

طوریکه در جریانید، اخیرا، رئس جمهور اسبق قرغزستان،خانم روزه اتومبایووا به حیث نماینده خاص سرمنشی سازمان ملل برای افغانسنان و آمر دفتر کمک های ملل متحد در افغانستان تعیین گردیده است. خانم اتومبایووا از تجارب وسیع در عرصه اداره دولتی برخور دار بوده، در کرسی های بلند دیپلوماتیک ایفای وظیفه نموده و از اعتبار و اعتماد در جامعه بین المللی برخور دار است. همه را فرامی خوانم تا به خانم روزه اتومبایووا در اجرای وظایف و مسوولیت های شان کمک و همکاری مبذول بدارند. ما باور داریم که تقرر ایشان در این کرسی مهم نتایج مثمر برای پروسه تامین صلح و ثبات در افغانستان و تحکیم مناسبات این کشور با دولت های ما در پی خواهد داشت.

فریاد امام علی، رئیس جمهور تاجکستان :

رحمان در حاشیه ملاقات فارمت “روسیه – آسیای مرکزی” یا (۶+۱) خطاب به ولادیمیر پوتین با آواز درشت گفت :
“ما می خواهیم احترام شویم. ما فقیر نیستیم. ما کشور غنی استیم. ذخایر منرالها در خاک مابیشتر از “جدول عناصر متناوب مندلیف” است. ما همیشه احترام نموده ایم، و حالا هم به منافع همکار اساسی و ستراتیژیک خویش ( هدف رحمان، روسیه است – غ. ج.) احترام داریم، لیکن ما نیز انتظار داریم تا مثل بعضی کشور های افریقای و دیگر کشور ها با ما نیز برخورد مساویانه و احترام آمیز شود. یعنی چه؟ مگر آیا ما بیگانه و اجنبی هستیم!؟”

رحمان، یک روز قبل از اظهارات فوق، به وساطت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور فدراسیون روسیه با سادر ژاپاروف، همتای قرغزی خود ملاقات نمود. سطح تشنج و عدم تحمل میان روسای جمهور تاجکستان و قرغزستان در حال حاضر به حد بالاست که سادر ژاپاروف (رئیس جمهور قرغزستان)حین ملاقات سه جانبه، از فشردن دست رحمان ابا ورزید.

تاجکستانی ها ودقرغزها یک دیگر را به تعرضات نظامی و اشغال اراضی متهم می سازند. قابل یاداوریست که مشکل تعیین حدود مرزها بین دو کشور و علامه گزاری بالای آن حل نگردیده، و دو کشور علیه یک دیگر مطالبات ارضی دارند. وضعیت به وجود آمده باعث می گردد تا طرفین پیوسته به تبادله شدید آتش متوسل شوند، که در نتیجه آن هزاران باشنده مناطق سرحدی دو کشور کشته، زخمی و بی سرپناه گردیده و مجبور به ترک مناطق زیست دائمی شان شده اند.