پوهندوی آصف بهاند
«LalloLallo»
(د ماشومانو له پاره ځانګړې کیسې)
لومړۍ کلیزه
په بي بي سي پښتو کې د ماشومانو او کوچنیانو له پاره د کیسو ځانګړې خپرونه «للو، للو» که یو ماشوم وگڼو، نو دا دی یو کلن شو. په دې یوه کال کې یې له خاپوړو نه په مینې سره لاس ونیول شو، پر پښو ودرید، قدم یې واخیست او د لیمې په بې پایه هڅو او خواریو سره (په ځانكړي سبک لیکلو او په یو استـثـنايي ستایل لوستلو) یې د څو کلونو مزل، په یوه کال کې وواهه او د دې یو کال په اوږدو کې یې بیشمیره ملگري، دوستان او خواخوږي پیدا کړل.
ما آصف بهاند د نوي نسل د روزلو د یو پلوي په توگه او د کوچنیانو د ادبیاتو د یو خدمتگار په ډول یو کال مخکې د «للو، للو» خپرونې په هماغه پیل کې، د دې پروگرام د مهم والي او په ځانگړي ډول د لیکنې او بیا د کیسو د ویلو او وړاندې کولو د ستایل په باب یوه اوږده مقاله ولیکله چې په دریو:
ــ لومړۍ،
ــ دویمه،
ــ دریمه.
برخو کې مې خپره کړه.
ما لا په هماغه پیل کې د کیسو پر مهموالي باندې او تر ماشومانو او کوچنیانو پورې یې د رسولو پر موضوع ټینگار کړی و. اوس چې د «للو، للو» د کیسو د لیکلو، وړاندې کولو او تر ماشومانو او کوچنیانو پورې یې د رسولو یو کال پوره شو او لړۍ یې په لا بریالي ډول روانه ده؛ زما له پاره ډېر د خوښۍ او ویاړ ځای دی چې، په نوې بڼه د ماشومانو او کوچنیانو د روزلو له پاره یو شمیر خلک په ټینگار سره ولاړ دي.
زه د بي بي سي له ټولو هغو کارکونو مننه کوم چې دا لړۍ یې پیل او تر دې ځایه پورې را ورسوله. زما هیله دا ده چې دا نیک کار به نور هم وغځوي، له لیمې نه بیا ـ بیا مننه کوم چې په پراخې حوصلې سره د دې کیسو لیکلو باندې او موضوعاتو یې په نوې بڼه فکر کوي او په ځانگړي ډول یې وړاندې کوي.
د «للو، للو» د لومړۍ کلیزې په درناوي ثنا ساپۍ له لېمې سره غږېدلې ده. ثنا جانې په فیسبوک پاڼه کې داسې لیکلې دي:
«د ماشومانو لپاره د للو للو کیسو د خپرولو يو کال پوره کېږي. دا کیسې نجیبه لېمې لیکلې نن مو فېسبوک لایف کې مېلمنه ده. پوښتنې راسره شریکې کړئ.»
یاده انتریو ما په ویدیویي بڼه ولیدله، بیا مې مهم ټکې ورنه را یادداشت او ټیپ کړل، لنډیز یې دا دی:«
ثنا: د کیسو په باب غبرگونونه څنگه وو؟
لیمه: ما ته تر ټولو ښه غبرگون د ماشومانو و.
د یو ماشوم خور خط را استولی و او ویلي یې و چې زه په اسمان کې پر ټولو فرشتو گران یم، د یوې نوم لیمه دی او هغه ما ته هر جمعه کیسې وايي،
ما ته ډېره مهمه ده چې کیسه ماشوم ته ورسېږي او ماشوم یې واوري،
یو چا راته وویل چې کله بیا ځلې خپلو کوچنیانو ته دا کیسې کوو، کوچنیان وايي چې داسې یې ووایه لکه لیمه یې چې وايي.
ثنا: تاسو تقریبا شل کاله مخکې د «خړکۍ» په نامه یو پروگرام پرمخ بیوه، آیا دا اوسنۍ کیسې د «خړکۍ» ادامه ده، که څنگه؟
لیمه: د اوسنیو کیسو په پیل کې د پروگرام پرودیوسر مانه هیله وکړه چې د کوچنیاو له پاره د تیر په څیر کیسې ولیکم، ما ورته وویل چې هغه وختونه بیل وو، د دې کیسو او د هغو کیسو توپیر په دې کې دی چې هغه کیسې ما لس کلنو ته لیکلې او دا کیسې پنځه کلنو ته په نظر کې نیول شوي دي. دا هیجان نه راولي، دا د شپې کیسې دي، دا باید ماشوم ته ارامتیا ورکړي، ځکه چې د خوب د وخت له پاره دي، په لنډه ډول ویلی شم چې دا کیسې تقریبآ د هغو کیسو دوام دی.
ثنا: په کیسو کې څه ډول مسایل یادوئ؟
لیمه: څلور موضوعگانو ته ما پاملرنه کړې ده:
۱ ــ روغتیا،
۲ ــ د ځینو اړینو قوانینو یادونه لکه: ترافیکي قوانین،
۳ ــ د تعلیم مسآله،
۴ ــ اخلاقي مسایل لکه: پر خوار باندې مه خانده، له خلکو سره مرسته کوه او…
ثنا: دا کیسې د کومو عمرونو له پاره دي؟
لیمه: خپرونه خو د پنځه کلنو له پاره په پام کې نیول شوې ده، خو کوم نظرونه چې ما ته راغلي له هغو نه پوه شوم چې حتی لس کلن یې هم اوري. د هغه له پاره هڅه کوم چې تر پنځه کلن د لوړ عمر کوچنیان هم په پارم کې ولرم.
ثنا: کوم چا پوښتنه را لیـږلې وه چې: ایا کیسې مو خپلې دي که یې له کوم کتاب څخه را اخلئ؟
لیمه: کیسې مې خپلې دي.
ثنا: تر اوسه مو څو کیسې لیکلې دي؟
لیمه: تر اوسه مې شپـیته کیسې لیکلې دي چې دري پنځوس یې خپرې شوې دي.
ثنا: آیا دا کیسې د کتاب په بڼه هم لیکئ؟
لیمه: هو د کتاب په بڼه یې هم برابروم او کار مې پیل کړی دی.
ثنا: ایا په راتلونکې کې تاسو پلان لرئ چې ځینې تاریخي مسایل کیسو ته ور داخل کړئ لکه د میوندي ملالې کیسه، د نازو انا کیسه؟
لیمه: هو، دا کار کوم، خو زما هیله دا ده چې که وکولای شم یو وخت پښتو کارتوني فلمونه جوړ کړو ځکه چې کله چې د نورو کارتوني فلمونه پښتو ته راژباړل کېـږي، هغه بل محیط دی، ستا د پښتو محیط نه دی، ماشوم یې سم نه شي درک کولای.
او…»
دا کیسې مې لکه یو ماشوم، له پیل نه تر اوسه ــ هغسې چې په تانده ځوانۍ کې مې له رادیو افغانستان څخه د ستاره امیني له خولې د ماشومانو کیسې اورېدلې ــ نه یوازې اورېدلې او لیدلې دي، بلکې له پیل نه تر اوسه مې د هرې کیسې سرلیک او لینک د خپلو راتلونکو څېړنو له پاره په جلا ځای کې خوندي کړي دی.
د ټولو کیسو منځپانگه زموږ د ټولنې د غوښتنو له مخې پر هغو مسایلو راڅرځي چې ورځنۍ اړتیا ده، لکه: تعلیم، اخلاق، روزنیز مسایل او…
زه د نوي نسل د روزلو د نهضت د یو ټینگ پلوي او د ماشومانو او کوچنیانو د ادبیاتو د خدمتگار په حیث د ځان له لوري، د خپلې کورنۍ او ټولو هغو قلموالو چې د ماشومانو او کوچنیانو له پاره عملاً فعال دي په استازولۍ لیمې جانې او همگارانو ته یې، د دې بریالي انساني مسؤلیت د تر سره کولو په پار مبارکي وایم او د لا بریالیتوبونو هیله ورته کوم. په دې زیري باندې زښت ډیر خوشاله شوم چې دا کیسې نورې هم غځېـږي او هیله مې پیدا شوه چې پښتنو ماشومانو او کوچنیانو ته د دوی په ژبې او د دوی له روان سره برابر، د کیسې ویلو یو ادرس شته.
دا هم د «للو، للو» په یوې کیسې کې د ماشومانو او کوچنیانو په روحیې او ذوق برابر یو شعر:
بـیـبـو، بـیـبـو ښـایـستـه ده
دا د مــور د زړه ټــوټـه ده
خـپـل غـاښــونــه بــرسوي
غاښ لـه درده، ځـان ساتي
بـیـبـوگـکـه اوس بـیـدیـږي
سبـا گـل غونـدې ویښیـږي
لـــــلـــو،لـــــلــو، لـــــــلــو
خوب دې درسي پـه لــیمـو
د «للو، للو» لومړۍ کلیزه دې بختوره وي!
د دې کیسو د لا غوړېدو او غځېدو په هیله!
