خبریاله: عاقله اسد(دوشنبه، د سرطان ۲۳) د نړۍ د کاتولیکانو مشر پاپ فرانسس وايي، د ترکیې له خوا له موزیم څخه پر جومات د استانبول د ایاصوفیې ودانۍ د بدلولو په پریکړه سخت خوابدی شوی دی.
پاپ فرانسس دا څرګندونې د یکشنبې په ورځ (د جولای په ۱۲ مه) په واتیکان کې د عبادت د مراسمو پر مهال وکړې.
د ترکیې سترې محکمې تیره اوونۍ پریکړه وکړه چې د ایاصوفیه موزیم باید په جومات بدل شي، او ولسمشر اردوغان وویل چې د جمعې لمونځ به د جولای په ۲۴ نیټه په دغه جومات کې ترسره شي.
د کلیساګانو نړیوالې شورا په ولسمشر اردوغان غږ وکړ چې له دې پرېکړې لاس واخلي.
په استانبول کې د مسیحیانو مشر بارت هولمیو هم د اردوغان پر پریکړې ژوره خواشیني څرګنده کړې ده.
دا تاریخي ودانۍ له نن څخه ۱۴۸۸ کاله وړاندې د رومي امپراتور لومړي ژوستینین د مېرمن په امر د کلیسا لپاره جوړه شوې ده.
د دې ودانۍ پر جوړولو ۱۰۰ معمارانو او ۱۰ زره کارګرو ۵ کاله کار کړی دی.
د ایا صوفیې ګومبزه ۵۵ متره لوړه ده او قُطر یې ۳۱ متره دی.
عثماني امپراتور دوهم سلطان محمد په ۱۴۵۳ میلادي کال قسطنطنیه د بیزانس له کلیسا څخه ونیوله او ایاصوقیه یې په جومات بدله کړه.
بالاخره په ترکیه کې د اتاتورک له لوري د نوې ترکیې د جمهوري نظام له واک ته رسېدو او د کمال اتاترک له ولسمشر کېدو وروسته په ۱۹۳۴ م کال دا تاریخي ودانۍ په موزیم بدله شوه.
ولسمشر اردوغان ویلي دي چې دا ودانۍ به د مسلمانانو او عیسویانو لپاره یو شان خلاصه وي، خو هغه دا هم وویل چې ترکیې په دې ملي پریکړې خپل ملي حاکمیت پلي کړ.
د ملګرو ملتونو یونیسکو دا ودانۍ چې هم د مسلمانانو او هم عیسویانو لپاره سپېڅلې ده، د نړۍ د لرغوني میراث په لیست کې شامله کړه.
له موزیم څخه پر جومات د دې ودانۍ د اړولو پرېکړه ترکیې ته ښايي ډېر اقتصادي تاوان هم واړوي ځکه چې دا ودانۍ د بهرنیو سیلانیانو د سیل یو مهم ځای ګڼل کېږي. یوازې تېر کال ۳ میلیونه او ۷ لکه سیلانیان د ایا صوفیې لیدلو ته ورغلي وو.