هیواد غورځنګ
اجازه راکړئ چې د يوی پخوانۍ مشهورې جملې څخه پیل کړم
وايي چه !آزموده را آزمودن خطا است.
د یو ریښتیني ملګري او دښمن ترمنځ توپیر کولو لپاره، د دوامداره مهربانۍ، درناوي او اعتبار په لټه کې شئ.
ریښتیني ملګري لکه هندوستان په شان ملګرتیا ته لومړیتوب ورکړي،ځکه ریښتیني ملاتړ وړاندې کوي، او د باور وړ دي، حتی کله چې دا ستونزمن هم وي.
له بلې خوا،پاکستان، دښمنان ممکن ډیر سیالي کونکي، حسد کوونکي، یا لاسوهونکي وي، په بالقوه توګه د خپلو ګټو لپاره اړیکه کاروي.
“ځینې وختونه هغه څوک چې تاسو به دهغوی لپاره هره ډوله قرباني ورکوله هغه ستاد تباهۍ لپاره د ټوپک تر شا وو.” –
دا اقتباس د هغه چا لخوا د خیانت کولو حیرانتیا او مایوسي ټینګار کوي چې يوه ورځ تاسو پرې باور لرود.
“جعلي ملګري:يادُدوست په جامه کی دشمن یوځل چې دوی له تاسو سره خبرې کول بند کړي، دوی ستاسو په خلاف خبرې پیل کړي.” – دا اقتباس د هغو کسانو منافقت په ګوته کوي چې د دُدی پرځای چې په ښکاره ډول ستاسو سره د خپلو مسلو سره مخامخ شي.منافقت کوي او ستاسو په اړه منفي اوازې خپروي تاسی بايد شف شف پريږدۍ اوجدي شئ
تاسوبايد دُداسی خلکو ليری والی غوره کړئ تاسونه بايد واقعي اومخلص دوستان له لاسه ورکړئ، .” –
دا اقتباس وړاندیز کوي چې شانه چاقو وهل د یو قوم د عاداتونو نښه ده نه یوازې د ملګرتیا ناکامي.
د یو ریښتیني ملګري کلیدي ځانګړتیاوې:هـندوستان
تړاو: یو ریښتینی ملګری به ستاسو سره وي، په ځانګړې توګه د مشکلاتو په وختونو کې.
وفاداري: دوی به ستاسو تر څنګ ودریږي، حتی که دا د نورو په وړاندې د ودریدلو معنی ولري.
اعتبار: دوی به ستاسو باور وساتي او د باور وړ وي.
درناوی: دوی به ستاسو نظرونو ته درناوی وکړي، حتی که دوی ورسره موافق نه وي.
خواخوږي: دوی به ستاسو احساسات درک کړي او شریک کړي، حتی که دوی ورته شیان تجربه نه کړي.
مثبت ملاتړ: دوی به ستاسو بریالیتوبونه ولمانځي او د ناکامیو په جریان کې به ملاتړ وکړي.
صداقت او خلاصون: دوی به صادق وي او د خپلو فکرونو او احساساتو شریکولو ته لیواله وي.
د دښمن نښې:
سیالي او حسد: دښمنان ممکن ستاسو د لاسته راوړنو یا اړیکو څخه ډیر سیالي کونکي یا حسد وي.
بې باوري: دوی ممکن اوازې خپرې کړي یا ستاسو شهرت ستاسو تر شا زیانمن کړي.
لاسوهنه: دوی ممکن تاسو د خپلو ګټو لپاره وکاروي یا ستاسو احساسات اداره کړي.
د خواخوږۍ نشتوالی: دوی ممکن ستاسو احساسات ونه پوهیږي یا شریک نه کړي او حتی رد یا قضاوت کونکي وي.
ستاسو د بریا لمانځلو توان نلري: دوی ممکن ستاسو د بریاو لمانځلو لپاره مبارزه وکړي یا حتی ستاسو د لاسته راوړنو څخه زیانمن احساس کړي.
د اړیکو وچول: دوی ممکن تاسو د دوی سره د وخت تیرولو وروسته ستړي یا ستړي احساس کړي.
څنګه د دښمن سره چلند وکړئ:
اړیکه ونیسئ:
که تاسو د دښمن شک لرئ، د خپلو احساساتو او اندیښنو په اړه صادقانه خبرې وکړئ.
حدود وټاکئ:
د هغه څه په اړه روښانه اوسئ چې تاسو یې یاست او په ملګرتیا کې زغملو ته لیواله نه یاست.
ریښتینو ملګرو ته لومړیتوب ورکړئ:
د هغو خلکو سره ډیر وخت تیر کړئ چې تاسو ته ښه احساس درکوي او ستاسو هوساینې ملاتړ کوي.
که اړتیا وي دمنافقينو سره اړیکې پرې کړئ:
که د دښمن چلند په دوامداره توګه زیانمنونکی یا ورنونکی وي، نو دا سمه ده چې ارتباطاط غوڅ کړۍ او پرمخه لاړ شئ او په ډیرو ملاتړ کونکو اړیکو تمرکز وکړئ.
د پاکستان د ملي عوایدو فدرالي ادارې د کراچۍ بندر له لارې افغانستان ته په ټولو صادراتو ۱۰ سلنه تعرفه لوړه کړه.
وایي، د کراچۍ له لارې افغانستان ته په انتقالیدونکو توکو ځکه تعرفه لوړه شوې چې د قاچاق مخه ونیسو
اجازه راکړئ چې د یوې داسې وینا سره پیل وکړم چې وايي:
“زما د دښمن دښمن زما ملګری دی” (هند ته اشاره کوي)
یو عام متل چې وايي چې یو ګډ دښمن کولی شي د هغو خلکو ترمنځ یو ناڅاپي اتحاد یا ملګرتیا رامینځته کړي چې ممکن په بل ډول متحد نه وي. دا وینا وړاندیز کوي چې د یو ګډ دښمن سره په مخالفت کولو سره، دوه ملکونه ممکن ګډ ځای ومومي او یوځای کار وکړي، حتی که دوی معمولا ملګري هم نه وي.
ګډ دښمن:
اساسي مفکوره دا ده چې یو ګډ دښمن کولی شي د دوو خلکو یا ملتونو ترمنځ لنډمهاله یا حتی ډیر دوامداره اړیکه رامینځته کړي چې ممکن په بل ډول نږدې نه وي.
ستراتیژیک اتحاد:دا اقتباس اکثرا په سیاسي یا ستراتیژیک شرایطو کې کارول کیږي، چیرې چې اتحادونه د ډیر پیاوړي مخالف سره د مقابلې لپاره جوړیږي. د مثال په توګه، افغانستان او هند،
که څه هم تل د باور وړ نه وي:خودا مهمه ده چې په یاد ولرئ چې یو ګډ دښمن د قوي یا تلپاتې ملګرتیا تضمین نه کوي. باور او ګډ ارزښتونه لاهم د بریالي او تلپاتې اړیکو لپاره خورا مهم دي.
مثلاُ:په گیم اف ترونز کې، سانسا سټارک او آریا سټارک کرکټرونه، چې په پیل کې مختلف اهداف لري او ممکن تل موافق نه وي، ځانونه د خپل ګډ دښمن، لینسټرانو، او هغه ګواښ په وړاندې متحد ومومي چې دوی یې د دوی کورنۍ او سلطنت ته رامینځته کوي.
د چین د بیلټ اینډ روډ نوښت (BRI) تر شا اصلي اوپټه اجنډا څه ده؟
د دې لپاره چې افغانان د دې جدي مسلې اهمیت په ژوره توګه درک کړي، دوی اړتیا لري چې په ډیر واقعیت سره فکر وکړي او د چین د بیلټ اینډ روډ نوښت او د هغې د نوي استعماري ارمانونو تحلیل سره، چین غواړي څو کلیدي اهداف ترلاسه کړي: د نړیوال اتصال لوړول، په نړیوالو چارو کې د چین نفوذ زیاتول، او په ګډون کونکو هیوادونو کې اقتصادي وده (د دوی طبیعي سرچینې لوټ کول) ته وده ورکول. دا د لویو زیربنایی پانګونو، سوداګرۍ او پانګونې تړونونو، او کلتوري تبادلو له لارې ترلاسه کیږي.
ایا چین د افغانستان سره صادق دی؟ کله چې چین د بلوچستان او خیبر پښتونخوا د قتل عام او د بلوچو او پښتنو د وینې څخه د ګټې اخیستنې په وړاندې د پاکستان ملاتړ کوي او د پاکستان د ځمکنۍ بشپړتیا څخه په کلکه ملاتړ کوي، دا پدې مانا ده چې
چین زموږ د ځمکنۍ بشپړتیا درناوی نه کوي،
د لاندې ټکو پر بنسټ، چین ثابته کړې چې هیڅکله د افغانستان دوست نه شي کیدی.
چین په څرګنده توګه د پاکستان ځمکنۍ بشپړتیا په رسمیت پیژندلې ده. دا د پاکستان لپاره د ملاتړ د پراخې پالیسۍ یوه برخه ده چې پکې د هغې د حاکمیت او ملي خپلواکۍ ملاتړ شامل دی. چین په مکړ ډول په مختلفو شرایطو کې د پاکستان لپاره خپل ملاتړ تایید کړی، په شمول د هند سره د کړکیچ په وخت کې او په نړیوالو فورمونو کې.
دلته یو نږدې نظر دی:سیاسي ملاتړ:چین په مکړ ډول ویلي چې دا د پاکستان د حاکمیت، ځمکنۍ بشپړتیا او د ځان ارادې حق ملاتړ کوي. پدې کې د کشمیر د شخړې د حل لپاره د پاکستان هڅې شاملې دي، کوم چې چین د یوې داسې مسلې په توګه ګوري چې باید د خبرو اترو له لارې او د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د پریکړو سره سم حل شي.
دوه اړخیزه همکاري: د پښتنو او بلوچانو د ځپلو لپاره،
دواړه هیوادونه قوي دوه اړخیزه نظامي اړیکې لري، په شمول د چین-پاکستان اقتصادي دهلیز (CPEC) او نورو اقتصادي او سوداګریزو نوښتونو کې د پام وړ همکاري.
چین او پاکستان ګډې ګټې: د سیمه ایز ثبات او امنیت ساتلو کې ګډې ګټې لري، په ځانګړې توګه د بهرنیو فشارونو او سیمه ایزو ڼګونو په وړاندې.په خیبر پښتونخوا او بلوچستان کې،
نړیوال فورمونه:چین په دوامداره توګه په نړیوالو فورمونو کې، په شمول د ملګرو ملتونو، د پاکستان حاکمیت، ځمکنۍ بشپړتیا او ملي ګټو پورې اړوند مسلو په اړه د پاکستان دریځونو ملاتړ کړی دی.
د بلوچانو او پښتنو، سنديانو او کشمیري بیلتون غوښتونکو په وړاندې مخالفت کی،
“په ټولو شرایطو کې د همکارۍ لپاره ستراتیژیک ملګري دي”:
چین او پاکستان د ملګرتیا او همکارۍ اوږد تاریخ لري، چین لومړنی هیواد دی چې د پاکستان خپلواکي یې په رسمیت پیژندلې او د ډیپلوماتیکو اړیکو د رامینځته کولو لپاره لومړی هیواد دی. دا نږدې اړیکه د چین او پاکستان په تشریح کې منعکس کیږي چې “په ټولو شرایطو کې دافغانانو په خلاف همکارۍ لپاره ستراتیژیک ملګري” دي.