تاند (چهارشنبه، د سلواغې/ دلوې ۱۷ مه) د کډوالو د حقونو یوې ادارې ویلي، په ایران، ترکیه، او تاجکستان کې مېشت افغانان لا هم د نیولو او شړلو له زیاتېدونکي ګواښ سره مخامخ دي، او په دې کار کې د دغو هیوادونو د دولتي چارواکو له خوا د تاوتریخوالي راپورونه هم ورکړل شوي.
مکسډ مایګریشن مرکز (MMC) په خپل تازه راپور کې، چې د چهارشنبې په ورځ خپور شو، ویلي چې افغانان په ګاونډیو هېوادونو—لکه ایران، پاکستان، تاجکستان، او ترکیه کې خورا سخت شرایط، نیونې، او محدودیتونه او راز راز فشارونه تجربه کوي، چې دا په سیمه کې د دوی زیاتېدونکي زیانمننې ته اشاره کوي.
راپور وایي:
“د ترکیې د جبري ایستلو تګلارې، چې یوه برخه یې د اروپایي اتحادیې د بهرنۍ پالیسۍ له لارې تمویلېږي، تر انتقاد لاندې راغلي، ځکه چې د مهاجرینو د جبري ستنولو ته لاره هواروي، چې دا په خپله هغوی د سوریې او افغانستان په شان ناامنو ځایونو ته بېرته استوي.”
MMC دا هم ویلي، چې په ترکیه کې مهاجر تر سختو شرایطو لاندې د توقیف په مرکزونو کې ساتل کېږي، او له لازمي قانوني بهیر پرته ایستل کېږي، چې د دوی د ژوند تهدیدونکي خطرونه له پامه غورځوي.
راپور زیاتوي:
“منتقدان ادعا کوي چې اروپایي اتحادیه ترکیې ته مالي ملاتړ ورکړی، چې دا کار په ځانګړي ډول د “نان ریفولمونټ” (نه شړلو) اصل د نړیوالو اصولو سرغړونه ده. د نړیوالو قوانینو له مخې، کډوال داسې ځای ته نه شي بېرته لېږل کېدای چېرې چې له ځورونې سره مخامخ وي.”
په ایران کې د تاوتریخوالي راپورونه:
د راپور له مخې، د ایران-افغانستان پوله د زیاتېدونکي تاوتریخوالي شاهده ده. د اکتوبر په میاشت کې، ایراني سرحدي ساتونکو پر ۳۰۰ افغان کډوالو ډزې وکړې، چې ایران ته د داخلېدو هڅه یې کوله، چې له امله یې تر ۲۶۰ کسانو پورې وژل شوي یا ټپیان شوي.
ایراني چارواکو دا ادعاوې رد کړي، خو MMC وایي چې دا راپورونه په ګاونډیو هېوادونو کې د افغانانو د خوندیتوب له سختو ګواښونو پرده پورته کوي.
د ډلهيیزو شړنو زیاتوالی:
همداراز، ایران د افغانانو ډلهيیز شړل ډېر کړي، زرګونه افغانان یې بېرته داسې هېواد ته استولي، چې لا هم له ناامنۍ او اقتصادي بحران سره لاساوګریوان دی.
په تاجکستان کې، راپور ښيي چې د افغان کډوالو کمیټه، چې د کډوالو او سیمهییزو چارواکو ترمنځ د منځګړي حیثیت لري، له حکومت څخه غوښتنه کړې چې د افغان کډوالو شړل ودروي.
خو سره له دې، نیونې او جبري ستنونې لا هم دوام لري، چې دا د تاجکستان له خوا د نړیوالو کډوالو د ساتنې اصولو ته د نه ژمنتیا په اړه اندېښنې راپورته کوي.
په سیمه کې د افغان کډوالو پر وړاندې محدودیتونه ډېر شوي، او د بشري حقونو سازمانونه خبرداری ورکوي، چې دا اقدامات بشري بحران لا پسې ژوروي، زرګونه کسان په خطرناک حالت کې اچوي، او هغوی بېرته د طالبانو تر واک لاندې افغانستان ته ستنوي.