نوشته : غ. جانباز
نگاه فشرده به بازی جدید و چند بعدی مسکو در جهت افغانستان، یا روسیه نمی خواهد از قافله عقب بماند!؟
بتاریخ ٢٠ نوامبر سال جاری تعدادی از “متشبثین” روسیه، عمدتا از ولایت والگاگراد این کشور به افغانستان رفته بودند. برخی از رسانه های رسمی و غیر رسمی روسیه هدف سفر این “متشبثین” را به کابل ایجاد “گروپ تماس برای همکاری میان روسیه و افغانستان ” نامیدند.
در مجلسی که “متشبثین روسی” در کابل انجام دادند، “اقتصاد دان درجه یک” طالبان، یعنی ملا عبدالغنی برادر نیز حضور داشت.
دلچسپ است که در ترکیب این به اصطلاح ” گروپ تماس برای همکاری” در کنار یک تعداد روسی تبارها، عده ای از افغان الاصل های که تابعیت روسیه را دارند و بیشتر شان در ولایت والگاگراد به سر می برند، اشتراک نموده بودند. سیاسیون و مأمورین شعبه افغانستان در وزارت امور خارجه روسیه ظاهرا “متشبثین” را در این سفر همراهی ننموده بودند.
تقریبا موازی با سفر گروپ متشبثین به کابل، تیم ضمیر کابولوف نماینده خاص روسیه برای افغانستان و وزارت خارجه خبر دادند که در نظر دارند در اخیر ماه نوامبر سال روان ” فوروم (گردهمائی) همکاری اقتصادی روسیه – افغانستان را در کابل برگزار نمایند.
به نظر می رسد “گروپ متشبثین” که دو هفته قبل از برگزاری گردهمائی اصلی به کابل رفته بود، وظیفه داشت تا با طالبان روی امور مقدماتی و اتخاذ آمادگی های تخنیکی برای انجام سفر هیأت رسمی روسیه کار نماید.
آندری سیرینکو مدیر “مرکز مطالعات پالیسی های افغانستان” که اتفاقا خود نیز باشنده ولایت والگاگراد بوده و یکی از منتقدین جدی روش ضمیر کابولوف و تیم او در جهت افغانستان بشمار می رود، در این رابطه می نگارد:
“ضمیر کابولوف و همکاران اش طی بیشتر از سه سال پس از روی کار آمدن طالبان، تمام توجه و مساعی خود را روی مسایل سیاسی متمرکز ساخته و نتوانسته کدام ابتکاری را در راستای تامین روابط اقتصادی با حاکمان کنونی افغانستان سازماندهی نماید.”
در عین حال، قابل یاد آوریست که در ملاقات های “گروپ تماس برای همکاری” نیز کدام بحث با محتوا روی شاخص های همکاری هدفمند و برنامه ریزی شده اقتصادی – تجارتی میان افعانستان و روسیه جا نداشته است. قرار معلومات گفتگو ها مثل همیشه بیشتر شکلی و شعاری بوده و اظهار امیدواری و علاقمندی برای تأمین روابط اقتصادی و سرمایه گذاری در ساختار های اقتصادی صورت گرفته است.
هرگاه بپذیریم که هدف سفر گروپ تماس برای همکاری سوا از وزارت خارجه روسیه صورت گرفته و مستقلانه انجام شده، پس سفر هیأت رسمی که قرار بود صورت گیرد نیز تشریفاتی و بیشتر اهداف سیاسی را دنبال خواهد کرد، چون هیچگونه برنامه مدون و ترتیب یافته همکاری های اقتصادی – تجارتی از طرف روسیه در سطح رسمی در جهت افغانستان مطرح نشده، این در حالیکه سفر هیأت برای اشتراک در “فوروم همکاری اقتصادی روسیه و افغانستان ” عنوان شده است.
آندری سیرینکو در این باره نیز نظر متفاوت تری ارایه داشته، می نگارد:
” تطبیق پالیسی های روسیه در افغانستان با یک نوع پراگندگی و بی نظمی مواجه است. نظریه واحد چه در رابطه به تدوین این پالیسی ها و چه هم در راستای تطبیق آن به نظر نمی رسد. تا اکنون تضاد نظر و عمل میان “سکتور دیپلوماتیک” و “سکتور نظامی – امنیتی” در جهت افغانستان مشهود بود. اکنون، با، به میان آمدن “گروپ تماس برای همکاری های اقتصادی” بازیگر دیگری که در آن ظاهرا نمایندگان برخی از ولایات روسیه و افغان الاصل های تبعه روسیه بیشتر دیده می شوند، نیز وارد میدان می گردد.”
حین کار روی این نوشته رسانه ها خبر دادند که امروز ٢٥ نوامبر، هیات مهمی از روسیه که در ترکیب آن سیرگئی شوئیگو منشی شورای امنیت روسیه، الکسئی اویرچوک* معاون صدراعظم روسیه، انتون علی خانوف** وزیر تجارت و صنایع این کشور و ضمیر کابولوف نماینده خاص رئیس جمهور روسیه برای افغانستان ظاهرا برای اشتراک در “گردهمائی اقتصادی روسیه – افغانستان” وارد کابل گردیده است.
برخی از منابع قید نموده اند که تصمیم سفر ذوات فوق به کابل تا آخرین لحظه وابسته به شکل گیری اوضاع سیاسی – امنیتی و ترتیب آجندای گردهمائی بود. منابع خاطر نشان ساختند :
“هرگاه عوامل فوق مطلوب به نظر نرسند و طالبان روی برخی موضوعات که مسکو آنرا پیشنهاد نموده توافق ننمایند، جانب روسیه عوض اشخاص فوق، مأمورین پائین رتبه تر را به کابل اعزام خواهد نمود.”
با این همه، طالبان مصرانه پافشاری داشتند تا هیأت مرکب از ذوت بلند رتبه روسیه نزد شان به کابل بیاید.
یکی از تقاضا های اساسی جانب روسیه از طالبان فراهم نمودن زمینه ملاقات با مسوولین طراز اول طالبان از قبیل ملا کبیر، ملا “خلیفه” حقانی، ملا یعقوب، ملا نورالدین عزیزی، و ملا وثیق بود.