ليکنه؛ عبدالوحید وحيد

زموږ په ټولنه کې د مخالف نظر اوريدو  حوصله کمه ده او په سياسيونو باندې د ولس د بې باوري ګراف خورا لوړ دى ، نو ډېر هېوادوال د خپل جوړ شوي ذهنيت پربنسټ د مخالف لوري په تړاو رسنيز تحليلونه او شننې د خپل استعداد، ذهني لومړيتوبونو، ټولنيزو اغيزو او يا هم د ړوند تقليد پربنسټ ارزوي. د نظام مخالفين د حاکمې ډلې د هرې کړنې مخالفت  کوي او د نظام ملاتړي په سرټمبه توګه د خپلو مشرانو نيمګړتياوې توجیه کوي.

د تېر نظام له نسکورېدو څخه وړاندې د خونړيو بريدونو ترشا متفکر مغز خليفه سراج الدین حقاني د هغو جنګي کړنو مخالف وم او اوس هم يم چې ملکي افغانان پکې وژل کيدل. که څه هم نوموړى مې له نزدې څخه نه دى ليدلى خو د جمهوريت له نسکورېدو وروسته مې د وجداني مسئولیت او هېواد په وړاندې د خپل مکلفيت له مخې د حقاني په ګډون د امارتي مشرانو کړنې او څرګندونې څارلې دي.

په هره ټولنه  کې  ښه او بد خلک شتون او موږ يې په هکله قضاوت د پرتلې په ترازو کې کوو. په معيارونه باندي د برابرو نظامونو د چلوونکو په هکله د ښه او بد ترمنځ توپير اسانه کار نه وي، ځکه چې هلته  د واکونو او مسوولیتونو ترمنځ انډول موجود  وي. که څوک له واک څخه بده ګټه اخلي او يا هم خپل مسئولیت سر ته نه رسوي، سزا مومي، خو د ااا د مشرانو په هکله قضاوت ځکه اسانه دى چې دلته لاهم نظام او اساسي قانون نشته او واک د حيرانتيا ترکچې په انحصار کې قرار لري.  د فرمانونو عملي کولو په بهير کې  د ښه او بد چارواکي په هکله قضاوت له ولس سره د هغوى د شخصي سليقو پربنسټ کيږي.

که په نړيواله کچه له ټولو معتبره ورځپاڼه نيويارک ټايمز کې د هېواد د کورنيو چارو له وزير سراج الدین حقاني سره د کريسټينا ګولډ بوم څيړنيزه ليکنه باندي د تعصباتو له زاويې پرته ژور نظر واچوو نو باید ومنو چې څيړنه او شننه يې په ټوليز ډول په واقعیتونو باندې ولاړه او نړۍ ته د بريا اسانه لاره ښئي.  نوموړي په خپله څيړنه کې وايي امریکا له حقاني شبکې سره د خبرو نه کولو پخوانۍ سهوې باید تکرار نه کړي. سراج الدین حقاني د عمل وړ سياستوال، د باوړ وړ ديپلومات او د افراطیت په منځ کې ترسترګو کيدونکي مشر ياد کړى دى.

کريسټينا  د خليفه سراج الدین حقاني  په افراطیت ولاړ جنګي کړنو  باندي رڼا اچولې ده او په هېواد باندي د طالبانو له تسلط وروسته يې د نوموړي په تګلارو کې د غيرمترقبه او د نه باور وړ بدلون په هکله  داسې او قضاوت او وړانديزونه کړي چې  دَ افغانستان عيني شرایطو ته په کتو هغه زهر دي چې خوړل يې رنځور له مرګه ژغورلاى شي. که کريسټينا خليفه وستايه نو څه ټکه راولوېده چې د ځينو خلکو عقده مندانه ذهنيت راوپاريده او له مختلفو ادرسونو څخه چيغې پورته شوې چې نيويارک ټايمز سراج الدین حقاني ستايلى دى؟

په لمړي سر کې د نيويارک ټايمز ستاينې او سپارښتنې موږ ته نه بلکې امریکا ته د افغانستان په تړاو د ځمکنیو واقعیتونو پر بنسټ ولاړ او د عمل وړ وړانديزونه دي. بله دا چې ايا په افغانستان کې د جمهوريت او بشري حقونو دعوه کوونکو د واک په سر د جګړو مهال د لسګونو زره افغانانو وژونکو ته د سولې شهيد، ملي اتل، د دواړو جهادونو قائد او د ملي يووالي د شهيد القاب ورنکړل؟ که ځواب مثبت وي نو باید خپلو ګريوانونو کې سر ښکته کړو او بيا د پرديو تحليلونو په هکله قضاوت وکړو.

زه د نيويارک ټايمز ورځپاڼې او د ليکوالې کريسټينا د تحليل په پټو موخو نه پوهيږم خو دومره ويل ضرور غواړم چې د تېرو غلطيانو د تکرار د مخنیوي، مذاکراتو ته د ارجحيت ورکولو جرئتمندانه مشورې دي او که اراده شتون ولري، نو  که سراج الدین حقاني  مثبت لوري ته دومره بدلون کولاى شي نو  د نورو مشرانو لپاره هم د خپلې ماضي او حال ترمنځ د حيرانوونکې بدلون رامنځته کول ناشونې کړنه نه ده او موږ يې ملاتړ کوو.

زما په آند د سراج الدین حقاني په څرګندونو کې په ضمني توګه د ااا له پالېسيو څخه د انحصار او افراطيت شاخصونه ختمولو او د حکومتولي معتدله بڼه رامنځته کولو سپارښتنې او د عامو افغانانو په ذهنيتونو له جګړو څخه نفرت هغه څه دي چې د خلکو له منځه د راټوکيدونکي سياستوال په توګه د نوموړي را پورته کيدل په ګوته کوي. البته زما دغه قضاوت په افغانستان کې له ولسي ناستو پاستو او له سوله ييزو لارو د ستونځو د حل موندلو لپاره هڅونه ده.

د کورنيو چارو سرپرست وزیر په تګلارو باندي د ځينو ملاحظاتو له درلودلو سره سره له تېرو دريو کلونو راهيسې د نوموړي په هکله په خپل ذهنيت کې  د پخواني دريز په پرتله مثبت بدلون حس کوم. په ځانګړي ډول په يوه سيمينار کې يې له وينا څخه هغه مهال يقيناً اغیزمن شوم چې نوموړي وويل؛ زه د هغه يتيم د سرپرستي په تړاو هم مسئولیت منم چې پلار يې زما د وژلو لپاره په سنګر کې ناست وو، خو ما وواژه. دا هغه الفاظ وو چې هر هغه افغان يې له مشرانو څخه اوريدل غواړي چې د هېواد د ستونځو په هکله درک ولري او د خپل ولس درد حس کړاى شي.

که له تېرو تېروتنو څخه د  زده کړو کلتور رامنځته کړو، په بن کې د پرديو لخوا ټاکل شويو او را شغول شويو نظامونو نيمګړتياوې په نظر کې نيسو، له وخته مخکې د نسکور شوي حکومت نسکوريدو ته پام وکړو، جګړه د حل لاره نه ګڼو او د سياست موخه مو د دين، قوم، ژبې او ډلې په نوم د ځانونو لپاره د امتیازاتو ترلاسه کولو لپاره مبارزه نه وي، نو مجبور يو  عيني واقعيتونه ومنو او له بدو خلکو سره هم د ملي ګټو په چوکاټ کې ګډ کار او ګډ ژوند کول خپل ملي مسئولیت وګڼو.

کله  ماته هم د نوموړي سياستونه محافظه کارانه او د اوسنيو تګلارو دوام د پايلو په تړاو د نوموړي نيمګړتيا ښکاري خو له ملي مصلحتونو په اساس نه غواړم له بد څخه د نجات په هيله په بدتر واوړو او موجود وضعیت ته په کتو که د سخت دریځ نيولو له امله په حاکمه ډله کې د تصادم او تقابل حالت رامنځته شي نو پايلې به يې يقيناً د هېواد او ولس لپاره بوږنوونکې وي.

خلاصه دا چې د طالبانو د مشرتابه په ګډون زموږ ټولو په ذهنيتونو او لومړيتوبونو کې بدلون اړين دى. ناکام سياستونه د چلن وړتیا نلري. پرون ټوله نړۍ له خپلو الوتکو، ټانګونو، توپونو، وسلو او پيسو سره افغانستان ته راغله، خو د شلو کلونو له تېرېدو سره سره يې هم نظام جوړ نکړاى شو. نن هغه شړل شوي طالبان د افغان جغرافيې په هر انچ خاوره باندې تسلط لري، خو د نظام په جوړولو کې پاتې او مطلقاً ناکام دي. راځئ د واکونو او امتیازاتو په وېش باندي د تمرکز له کولو مخکې د راتلونکې لپاره خپل منزل او منزل ته د رسيدو لاره وټاکو.

د نظامونو نسکوريدو زموږ ستونځه حل نکړاى شوه او بيا په دغه لاره باندي تلل نه غواړو. نه ټول افغانستان لکه د اوس په شان د طالب ملکيت دى او نه هم لکه د بن د پريکړې په څېر له طالبانو پرته نظام رامنځته کيدل ښه خوب دى. له  هر څه وړاندي له طالب مشرتابه څخه د واک وېش او نورو امتیازاتو له غوښتلو پرته، ژر تر ژره د نجونو په زده کړو باندي د بنديز ختمولو، د افغان شموله مذاکراتي عمل په اډانه کي په معيارونو باندي ولاړ قانون او په ملي ارزښتونو ولاړ اسلامي نظام لپاره د چوکاټ جوړولو غوښتنه خپل نصب العين وګڼو او د حقاني په شمول د هر مشر په دريز کې مثبت بدلون او انعطافي اړخ نيول وستايو.