نور محمد غفوری
د خبرونو او مطبوعاتو له مخې داسې ښکاري چې په افغانستان کې د جلاوطنه حکومت د جوړولو موضوع ورځ تر بلې مهمه بلل کيږي او دادي همدا اوس دریو نفرو ځانونه په تبعید کې د افغانستان د حکومت ولسمشران بللي دي. له دې کبله ګټوره ده چې زموږ وطنوال ددې موضوع په اړه کافي معلومات ولري، تر څو وکولای شي په ښه ډول په دې اړوند د خپل وطن په ګټه موضع ونیسي. ما په مخکې دوو لیکنو کې د جلاوطنه حکومت د ماهیت او د هغو د اقتصادي اړخ په اړه توضیحی لیکنې وکړې او دادي اوس د هغه په ټولنیز- کلتوري اړخ باندې رڼا اچول غواړم.
د جلاوطنه حکومت د ټولنیزو کلتورې خواوو په اړه چې خبرې کیږي، دا ټولې هغه هلې ځلې، فعالیتونه، او هڅې په بر کې نیسي چې دا ډول حکومتونه یې د خپل حیثیت او ملی او بین المللي اعتبار د لوړولو په خاطر د هېواد د خلکو د کلتور، هویت، او ټولنیز جوړښت د ساتنې او پراختیا لپاره کوي. دغه ټولنیز- کلتوري اړخ د خلکو ترمنځ د یووالي، د ملي هویت د ساتلو، او د خپلواکۍ لپاره د ملاتړ زیاتولو په موخه کارول کېږي، د خپل ملت د ملي هویت د ساتلو او پیاوړتیا لپاره هڅې کوي، د خپل ملي کلتور، ژبې، تاریخ، او ملي ارزښتونو د ساتلو او تبلیغ په موخه پروګرامونه جوړوي چې د خلکو تر منځ ملي یووالی او ملي تفاهم ته وده ورکړي. دا هرڅه په ملي تاریخي روحیه او د خارجي یرغلګرو او داخلي ظالمانو په وړاندې کاروي چې له لاسه یې دوی له وطنه د بهر تګ ته اړ ایستل شوي دي. د کلتوري او تاریخي پیښو د نمانځلو پروګرامونه، کنفرانسونه، او جشنونه تنظیموي، چې د خلکو په زړونو کې د ملي هویت اوملي یووالي روحیه غښتلې کړي. د ملي ژبې او ادبیاتو د ترویج لپاره هڅې کوي، چې په دې کې د کتابونو چاپ، د ښوونیزو پروګرامونو پیل، او د لیکوالانو او شاعرانو ملاتړ ته کار کوي. د خپلو خلکو د ملاتړ لپاره د ټولنیزو او خدماتي شبکو جوړولو ته هڅې کوي، په ځانګړي توګه د هغو کسانو د جلبولو له پاره چې له خپل وطن څخه بهر ته مهاجر شوي وي د ښوونې او روزنې فرصتونه رامنځته کوي، ښوونځي ورته جوړوي، تیوریکي کورسونه او تعلیمي مرکزونه جوړوي او داسې نورو کارو ته لاس اچوي. خلکو ته ټولنیزو خدمات برابروي او د ستونځو د حل په اړه مشورې ورکوي، تر څو چې د خلکو اړتیاوې پوره او د ژوند شرایط یې ښه کړي.
جلا وطنه حکومتونه هڅه کوي چې د ملي او کلتوري ارزښتونو د ترویج او خپرولو لپاره پروپاګند وکړي چې نړیواله ټولنه د دوی د هیواد د کلتور، تاریخ، او ملي ارمانونو په اړه معلومات تر لاسه کړي. خپل ملي او کلتوري پیغامونه د مطبوعاتو او رسنیو له لارې خپروي. هنري او کلتوری فعالیتونه کوي، نندارتونونه، تیاتر، د موسیقي پروګرامونه او فلمونه جوړوي، ترڅو خپل تاریخي او ملي کلتور نړیوالو ته وړاندې کړي او ملاتړ یې ترلاسه کړي. د ملي یووالي او پیوستون روحیه غښتلې کوي او خلک هڅوي چې د هېواد په داخل کې د موجود حکومت پر وړاندې یو موټی شي او د خپلو ملي ارمانونو لپاره په ګډه مبارزه وکړي. د مختلفو قومي او مذهبي ډلو ترمنځ د یووالي او همغږۍ د پیاوړتیا هڅه کوي، ترڅو د ملي غورځنګ د پیاوړتیا لپاره د ټولو خلکو ملاتړ ترلاسه او د سراسري ملي مقاومت روحیه غښتلې کړي. د نورو هغو ټولو مدني ټولنو، د ځوانانو، ښځو، او نورو ډلو ملاتړ کوي چې د موجوده حکومت پر وړاندې فعالیت کوي.
ددې له پاره چې د داخلي او نړیوالو پرمختللو دولتونو او د مدنیت پلوو کسانو ملاتړ تر لاسه کړای شي، د وینا او سیاسي فعالیتونو د آزادۍ او د بشري حقونو د ملاتړ لپاره کمپاینونه کوي او پروګرامونه نیسي. د خپلو خلکو د کلتوري، اتنیکي او مذهبي حقونو د ساتلو له پاره غږ جګوي او د نورو هیوادونو او نړیوالو سازمانونو سره د فرهنګي اړیکو جوړولو لپاره کار کوي تر څو چې د خپلې مبارزې د مشروعیت د تثبیت په خاطر د خپل ملي او کلتوري هویت د ملاتړ لپاره د نړیوالو ملاتړ راجلب کړي.
د جلا وطنه حکومت ټولنیز-کلتوري اړخ د خلکو په منځ کې د یووالي، ملي هویت، او کلتوري ارزښتونو د ساتلو، ترویج، او پیاوړتیا لپاره دی. دا حکومتونه هڅه کوي چې د خپلو هیوادوالو ملاتړ ترلاسه کړي، د سراسري ملي مقاومت روحیه پیاوړې کړي، او په نړیواله کچه د خپلې مبارزې لپاره مشروعیت او ملاتړ جلب کړي.
اوس نو که کوم څوک او یا کومه ډله غواړي چې د افغانستان له پاره جلاوطنه حکومت جوړ کړي، باید د همدغو ټولنیزو- کلتوري دندو له عهدې څخه ووتلای شي.