تاند (پنچشنبه، د اسد ۲۵ مه) څېړونکي وايي چې په مریخ کې یې د اوبو سرچینې کشف کړي او دا سرچینې د دې سیارې تر ډبرین قشر لاندې دي.
دا موندنې د هغو معلوماتو له شننې او څېړنې وروسته ترلاسه شوې چې په ۲۰۱۸ کال کې د ناسا ستوربیړۍ له مریخ څخه مځکې ته لېږلي وو.
دغه ستوربیړۍ یو ټکانمېچ (سیزمومیټر) لري چې له څلورو کلونو راهیسې په مریخ کې ژور ټکانونه ثبتوي.
د دې زلزلو تحلیل – او د ټکان پېژندنې په شمول د سیارې د څرخیدو د دقیق ډول تحلیل او تجزیه – ښيي چې مایع اوبه شته.
د انسایټ ستوربیړۍ په څیړنیزه پروژه کې د مځکې او مریخ په شمول د ډبرینو سیارو د تکاملي پروسې مطالعه شامله وه.
په داسې حال کې چې دا معلومه شوې چې د مریخ په قطبونو کې کنګل شوې اوبه شته، او د سیارې په اتموسفیر کې د اوبو د بړاس شواهد لیدل شوي دا لومړی ځل دی چې په دې سیارې کې د مایع اوبو راپور ورکول کیږي.
د دې پروژې نوې موندنې د متحدوایالتونو د ساینس د ملي اکاډیمۍ په ژورنال کې خپرې شوي دي.
د انسایټ ساینسي ماموریت د ۲۰۲۲ په دسمبر کې او د مریخ ټکانونو ته له څلور کاله غوږ نیولو وروسته پای ته ورسید. په هغه وخت کې، تحقیقاتو تر ۱۳۱۹ ډیرې زلزلې ثبت کړې وې.
څېړونکو د زلزلې د څپو د سرعت په اندازه کولو سره، وموندله چې د مریخ د قشر په ژورو کې کوم مواد شته.
د کلیفورنیا په برکلې پوهنتون کې پروفیسر مایکل منګا، چې په دې څېړنه کې یې برخه اخیستې وه، وویل: “دا په حقیقت کې هماغه تخنیکونه دي چې موږ یې د اوبو د سرچینو یا تیلو او ګازو د موندلو لپاره کاروو.”
د انسایټ ستوربیړۍ د موندنو شننې او څېړنې د مریخ له قشر څخه له شاوخوا ۱۰ تر ۲۰ کیلومترو پورې ژورو کې د اوبو د سرچینو موجودیت څرګند کړ.
په سندیاګو کې د کلیفورنیا پوهنتون د سمندري علومو د سکریپس انسټیټیوټ مشر څېړونکی ډاکټر واشان رایټ وویل: “په مریخ کې د اوبو د دوران پر ماهیت پوهیدل د اقلیم د تکامل او د سیارې د سطحي او داخلي بدلونونو د پوهیدو لپاره خورا مهم دي.”
ده زیاته کړه چې اوبه “د یوې سیارې په تکاملي پروسه کې تر ټولو مهم مالیکول دی.”
د هغه په وینا، دا موندنه یوه لویه پوښتنه ځوابوي او هغه دا ده چې: “د مریخ ټولې اوبه چیري لاړې؟”
د مریخ د سطحې، د هغه د کانالونو او د ټکانونو د څپو په اړه مطالعې ښيي چې په ډېرو پخوا وختونو کې په دې سیاره کې سیندونه او جهیلونه موجود وو.
کله چې د مریخ اتموسفیر ویجاړ شو، د سیارې ځینې اوبه په فضا کې خپرې شوې. دلته په مځکه کې هم، “د اوبو ډیرې موجودې سرچینې د مځکې لاندې اوبه دي، او هیڅ دلیل نه شته چې ولې باید په مریخ کې داسي نه وي.”
په داسې حال کې چې د مریخ په قطبونو کې د منجمدو اوبو او په اتموسفیر کې یې د بخار شواهد شته دا لومړی ځل دی چې په دې سره سیاره کې مایع اوبه موندل کیږي.