راټولونه او ژباړه: سیال یوسفي

مېږیان حیرانونکي مخلوقات دي. دوی د تصور وړ هره ځانګړتیا لري. د بېلګې په توګه، مېږیان ډېر پیاوړي دي او کولای شي د خپل بدن د وزن څو برابره وزن پورته کړي. مېږیان ټولنیز حشرات دي او په ټولنو (کالوني) کې ژوند کوي. خو ایا تاسو پوهیږئ چې د میږیانو کالونۍ (اوسېدو ځایونه) زرګونه کیلومتره پراخه کیدی شي؟ ایا تاسو پوهیږئ چې مېږیان کولی شي په وحشتناکو حشراتو بدل شي؟

په دې مقاله کې، د مېږیانو د ځینو ډولونو او د دوی د ژوند په اړه په زړه پوري حقایق وړاندې شوي.

میږیان ټولنیز حشرات دي چې له Formicidae کورنۍ دي. میږیان له خپلو مچۍ ډوله نېکونو شاوخوا 110-130 ملیون کاله دمخه د ګلانو او بوټو له څرګندیدو وروسته پیدا شوي دي.

• اټکل کیږي چې د میږیانو شاوخوا 22,000 ډولونه شته چې څه باندې 12,500 یې پیژندل شوي.

• انترکتیکا (سویلي قطب) او یو څو لرې پرتې ټاپوګان یوازینی ځایونه دي چې هیڅ میږیان نه لري.

• داسې انګیرل کیږي چې میږیان د ځمکې د لویې وچې د ژوندیو موجوداتو د ټول وزن ۲۵ سلنې جوړوي، یانې د هر انسان په نسبت یو میلیون مېږیان دي.

• د ډیری میږیانو رنګ تور یا سور وي، خو د ځینو ډولونو رنګ، شین یا فلزي هم وي.

• مېږیان کولای شي له خپل وزن 20 برابره ډېر وزن پورته کړي.

د مېږیانو ټولنې له له سلو مېږیانو پیل او ان تر میلیونونو رسیږي چې ډیرې پراخې سیمې یې نیولې وي.

• ډیری د مېږیانو په خپله سیمه کې، له یو بل سره کارونه ویشي، خو کله چې د بشري ژوند په څېر کومه ستره ټولنیزه ستونزه راځي نو ټول د یو بل ملاتړ ته را دانګي.

• “ملکه” مېږان د میږیانو د ټولنو په سر کې دي، واکمني کوي او دوی په زرګونو هګۍ اچوي. د نارینه میږیانو رول، چې د ډرون په نوم یادیږي، د ملکې سره ملګري کېدل دي. ښځینه میږیان چې نشي کولای د کارګر یا سرتیري ټولګي بیا تولید کړي. دوی خواړه پیدا کوي، د ملکې او د هغې د اولادونو ساتنه کوي، ځاله جوړوي، د ټولنې ساتنه کوي یا په نورو برید کوي.

• کارکونکي یا کارګر میږیان کولای شي له خپل ځالې څخه تر 200 مترو پورې وګرځي او خواړه پیدا کړي او بیا د نورو لخوا پریښودل شوی بوی تعقیب کړي او بیرته کالونۍ ته لاره ومومي.

یوازې ښځینه ملکې میږیان او نارینه، وزرونه لري. د نر سره د ملګرتيا وروسته، ملکه ميږيان خپلې وزرې غورځوي او د نوې ټولنې د جوړولو لپاره د مناسب ځای په لټه کیږي.

• ملکه میږیان تر ۳۰ کلونو ډیر ژوند کوي. دوی د حشراتو تر منځ کې تر ټولو اوږد عمر لري. کارګر میږیان 1-3 کاله ژوند کوي، پداسې حال کې چې نارینه معمولا یوازې څو اونۍ ژوند کوي.

• میږیان غوږونه نه لري. میږیان هغه ډول غوږونه نه لري لکه څنګه چې موږ انسانان لرو، خو دوی د حسي حرکتونو له لارې غږونه حس کوي یا اوري. د دوی په سرونو او پښو کې ځانګړي سینسرونه له دوی سره مرسته کوي چې دوی د ژوند چاپیریال حرکتونه احساس کړي.

میږیان د حشراتو په منځ کې تر ټولو لوی ماغزه لري. چې شاوخوا 250,000 دماغي حجرې لري چې له نورو حشراتو  ډیر ښه چلیږي.

• میږیان دوه معدې لري. یوه معده د میږیانو د تغذیه کولو لپاره کارول کیږي، بله معده په خپله ټولنه کې د نورو میږیانو سره شریکیږي.

• د میږیانو د واکمنۍ سیمه ستره او حیرانونکې وي. اټکل کیږي چې د میږیانو ترټولو لویه (کالوني) چې تر دې دمه لیدل شوې له 5800 کیلومترو هم ستره وه. په بل عبارت، د اوسېدو دا سیمه د ایټالیا، فرانسې او هسپانیې په ګډون د څو هیوادونو برابره وه. دا چاپیریال (د اوسیدو ټاټوبی) د ارجنټایني مېږیانو و.

• د میږیانو د بدن اوږدوالی له 0.75 ملي متر تر 52 ملي مترو پورې وي. خو د لویو میږیانو اوږدوالی له 3 تر 5 سانتي مترو پورې دی. ان د ځینو میږیانو فوسیل شوي پاتې شوني ښیي چې اوږدوالی یې 6 سانتي مترو ته رسیږي.

مېږیان کولای شي په لوند چاپیریال کې ژوند وکړي لکه سیلابونه. میږیان د ځانګړو جوړښتونو له لارې تنفس کوي چې سپیرایکل نومیږي. کله چې د میږیانو چاپیریال ډیر لوند شي، لکه په سیلاب یا کوم طبیعي ناورین کې، دوی د دې توان لري چې د ژوندي پاتې کیدو لپاره خپل سپیریکلونه (ساه ایستلو غړي) وتړي. میږیان ان د یو څه وخت لپاره د اوبو لاندې هم ژوند کولی شي.

• مېږيان د کار او هڅو يوه بېلګه ده.

• ځینې میږیان شفاف بدن لري. دوی کولای شي د هرو هغو خوړو رنګ واخلي چې دوی یې خوري.

• میږیان کولای شي د تیزاب په واسطه د ځان دفاع وکړي. د میږیانو ځینې ډولونه په خپل چاپیریال کې له نابللو حریفانو د خلاصون یا د ځان د دفاع لپاره تیزاب سپری کوي(شیندي). د میږیانو ځینې ډولونه د خپلې خاورې د دفاع لپاره تیزاب کاروي. د دغو میږیانو امازوني ډولونه په ځینو نباتاتو کې فارمیک اسید داخلوي ترڅو د دغو نباتاتو د ودې او د خپلو ځالو د ویجاړېدو مخه ونیسي.

• میږیان چیچل کولی شي یا نېښ وهلای شي. د ګلوله په نوم میږیان  نورو حشراتو پرتله تر ټولو دردونکی نېښ لري، که څه هم د دوی نېښ د اسټرالیا د جېک بلوز میږیانو په څیر وژونکی نه دی.

• اوسمهال په ټوله نړۍ کې د ژوندیو میږیانو ټولټال شمیر د یو تر لسو کواردریلیونو (10,000,000,000,000,000) اټکل شوی.