یکشنبه, دسمبر 1, 2024
Home+د پوهاند رښتین د تلین په پلمه د هغه ژوند او اثارو...

د پوهاند رښتین د تلین په پلمه د هغه ژوند او اثارو ته کتنه

تاند- نن د نوومبر ۲۶ مه د پښتو ژبې او ادب د نوموتی لیکوال پوهاند صدیق الله رښتین د مړینې ينځه ویشتم تلین دی.

پوهاند رښتین له نن څخه ۲۶ کاله پخوا د ۱۹۹۸ م کال په دې ورځ په پېښور کې وفات شو.

ارواښاد رښتین د پښتو ژبې او ادب لپاره ډېر زیار کښلی او خپل ټول ژوند یې د ژبې اوادب خدمت ته وقف کړی و. د اغلې ماموسۍ زېور پر اساس، ارواښاد رښتین په خپل ژوند کې تر زرو زياتې مقالې او خبري مقالې ليکلي دي.

د استاد رښتین اثار:

اول) دا لاندی کتابونه چی جایزې یې ګټلي:
۱) د حمید دیوان. ۱۳۱٨هش لمړی درجه د اقتصاد جایزه
۲) د پشتو ادب تاریخ. ۱۳٢٢هش لمړی درجه د خوشحال خان جایزه
۳) پشتنی تورسری. ۱۳۱٨هجری شمسی دریمه درجه د اقتصاد جایزه
۴) خوژی قصی. ۱۳٢٢هش څلورمه درجه د اقتصاد جایزه
۵) دپشتو کلی لومری لیار شود. ۱۳٢٤. اول درجه د اقتصاد اقتصاد جایزه
۶) د پشتو اشتقاقونه. ۱۳٢۵ دویمه درجه د اقتصاد جایزه
٧) د زلمو وظیفی. ۱۳٢۵ دریمه درجه د اقتصاد جایزه
٨) د پشتو نثر. ۱۳٢۶هش جایزه څلورمه درجه د اقتصاد جایزه
٩) ځلاندی پلوشی. ۱۳٢۶هش دریمه درجه د اقتصاد جایزه
۱۰) د پشتنو مجاهدی. ۱۳٢٧هش دریمه درجه د خوشحال خان جایزه
۱۱) نوی ژوند. ۱۳۳۱هش جایزه اول درجه د خوشحال خان جایزه
۱٢) د هند سفر. ۱۳۳٢هش جایزه لومړۍ درجه د رحمان بابا جایزه
۱۳) پشتو حیرنه. ۱۳۳۳ جایزه دریمه درجه د خوشحال خان جایزه
۱٤) د اشعارو ډولونه ۱۳۳٤هش جایزه څلورمه درجه د خوشحال خان جایزه
۱۵) د پشتو نثر هنداره. ۱۳٤٢هش دوهمه درجه د سید جمال الدین جایزه
دویم) د علامه پوهاند رشتین چاپ شوی آثار
۱) پشتانه شعرا دوهمه توگ، ۱۳۳۶هش
٢) د پشتو ادب تاریخ، ۱۳٢٧هش
۳) د پشتو کلی، شپژم سمستر، ۱۳۳۳هش
٤) د پشتو لمری لار شوونکی، ۱۳۳۳هش
۵) د پشتو گرامر، اول توگ، ۱۳۳۰هش
۶) د پشتو اشتقاقونه او ترکیبونه، ۱۳٢۵هش
٧) د یوان عبدالحمید مومند
٨) د معارف،دریم تولگی قرائت
٩) د پشتنو قصی، ۱۳۳۰هش
۱۰) نوی ژوند، ۱۳۳۱هش
۱۱) د خوشحالخان بازنامه
۱٢) د پشتنو مجاهدی، ۱۳۳۰هش
۱۳) د معارف شپژم دینیات
۱٤) د پشتونیار ،۱۳۳۰هش
۱۵) د معارف پنحم قرائت
۱۶) د پشتو دمصدرونو لارشود
۱٧) د هند سفر
۱٨) دژوند سندره
۱٩) د پشتونخواپیشی
٢۰) ژب شوونه
٢۱) پشتو عروض
٢٢) طبنامه، ۱۳٤٤هش
٢۳) د دولسم تولگی قرائت
٢٤) د جلال الدین تذکره، ۱۳۱٨هش
٢۵) ننی لیکوال، ۱۳۱٨هش
٢۶) د پښتو ادبیات، ۱۳۱٨هش
٢٧) د پښتنو دری ادبی قواعد، ۱۳٢٢هش
٢٨) د پښتو او سانسکریت نثردیوالی، ۱۳٢۵هش
٢٩) شیرشاه سوری، ۱۳۳٤هش
۳۰) تاریخچه ادب پښتو ، ۱۳۳۳هش
۳۱) د فراه پیژندنه، ۱۳۳۶هش
۳٢) د علیخان پیژندنه، ۱۳۳۶هش
۳۳) د پښتو قلمی نسخی، ۱۳٤٧هش
۳٤) پښتو پیژندنه، ۱۳۵٧هش
۳۵) د آلمان سفر، ۱۳۵۱هش
۳۶) د آریانا دایره المعارف
۳٧) پښتو نثر، ۱۳٢۰هش
۳٨) د پښتو قلمی نسخو دڅیړنی لارشود، ۱۳٤٧هش
۳٩) د کتغن سفر، ۱۳۳۰هش
۴۰) پښتنی لارشود
۴۱) د روشان ستور
۴۲) نومیالی پوهان او غازیان
۴۳) تاریخی سمینار
۴۴) د پښتو نثر هنداره
۴۵) نوی څیړنه
۴۶) ادبی او تاریخی سمونی
۴۷) ادبی لیکونه
۴۸) د مهتمم ژوند
۴۹) پیاوری شاعران
۵۰) دننگرهار ننداره
۵۱) لرغونی پشتو
۵۲) پښتو گرامر
۵۳) دژوند پلوشی
۵۴) نومیالی شاعران
۵۵) د اشعارو دولونه
۵۶) خوژه وژمه
۵۷) د ښکلا وژمه
۵۸) د پښتو ادبی مکتبونه
او داسی نور کتابونه چی زما د دی لیکنی نه به پاتی وی .
ناچاپ آثار :
۱) د پښتنی میرمنی درام
٢) د ژوند پلوشی دوهم توک
۳) په هند کی پښتو کتابونه
٤) خپلواک ژوند
۵) نړیوال کنفرانسونه
۶) د شوروی سفر
٧) دمصر سفر
٨) زما ژوند او هلی حلی
٩) نوی کتنه
۱۰) دهیواد ننداری
۱۱) د زلمو وظیفی
همدارنګه نور اثرونه

د پوهاند صدیق الله رښتین ژوند او کارونه

د استاد رښتین د ژوند په اړه دا لاندې لیکنه حبیب الله غمخور کښلې ده:

ارواښا پوهاند صديق الله رښتين په ۱۲۹۸ لمريز کال د مومندو د غازي آباد کلي د مرحوم مولوي تاج محمد ((مهتمم)) په روحاني او منوره کورنۍ کې دنيا ته سترګې رنې کړې. پوهاند رښتين لا ډير کوچینی و چې د پلار د مهر او محبت سيوری يې له سره کم سو. د ده مور دهغه روزنې ته زياته پاملرنه وکړه د هغي برکت و چې ده او د ده وروڼو د ښوونې پر ور پل کښېښود. هغه په ماشومتوب کې لومړنۍ مذهبي زده کړه په خصوصي ډول په خپل کور کې کړې ده. له لومړنيو ديني زده کړو وروسته په ۱۳۱۱ لمريز کال د ننگرهار د هډې په نجم المدارس کې شامل شو، درې کاله وروسته په ۱۳۱۵لمريز کال د کابل په دارالعلوم کې داخل او هلته يې زده کړه وکړه. پوهاند رښتين د تعليم تر څنګ له مطبوعاتو سره هم مينه پيدا سوه، د اصلاح د اخبار لوستلو ته يي مخه کړه چې د هغه د ذهنيت په روښانه کولو او هڅولو کې يې مثبت رول لوبولی دی.

رښتين صاحب په ۱۳۱۸ لمريز کال له کابل دارالعلوم څخه د متوسطې دورې اعلی بریلیک ترلاسه او د همدغه کال د سنبلي د مياشتي په لومړۍ ورځ د ادبي چمن او پښتو ټولني په غړيتوب ومنل سو. د۱۳۲۰ لمريز کال د زمري (اسد) په مياشت کې د پښتو ټولنې د قواعدو د څانگي مدير وټاکل سو، يو کال وروسته د وري (حمل) په مياشت کښې د پکتيا د ((وړانګې د جريدې)) لومړۍ مؤسس او چلوونکي و، د همدي کال د ثور په مياشت کې یې د پښتو ټولنې مرستيال کفيل، د لغاتو او قواعدو د څانګې مدير دنده پر مخ وړه.

په ۱۳۲۲ کال د پښتو دايرة المعارف د ژباړې د څانګې مشر په توګه وټاکل سو، د ۱۳۲۶کال د ميزان په مياشت کې په فراه ولايت کې د ((سيستان)) جريدې مؤسس او لومړۍ خپرونکی و، يو کال وروسته په سنبله کي د پښتو ټولني مرستيال او د پښتو دایرة المعارف امر وټاکل سو. د۱۳۲۹ کال د زمري په مياشت کې د ((هيواد )) ورځپاڼې چلوونکی و، او هم يې د ادبياتو په پوهنځی کې محصلينو ته د تدريس چارې پر مخ بيولې او هلته استاد و. په ۱۳۳۰ کال د پښتو ټولنې لوی مدير مقرر سو، او په ۱۳۳۱ کال د ((زيري)) جریدې د دوهمي دورې چلوونکی و، د ۱۳۳۴ کال د حمل په مياشت کې د پښتو ټولنې د مشر او وروسته بيا د ۱۳۳۵کال په سر کې د ښووني وزارت پښتو مشاور او د ادبياتو پوهنځي د استادۍ رسمي دنده ور وسپارل سوه چې همدې دندې ته يې تر ۱۳۳۶کال پوري دوام ورکړ.

په ۱۳۵۲ کال يې تقاعد واخیست؛ بیا یې د ژوند تر ورستيو سلگيو پورې دولتي دنده په غاړه وا نه خیسته او نه يې هم له کوم دولتي نشراتي اورګان سره د ليکنې مرسته وکړه. پوهاند رښتين پر رسمي هڅو سربيره يو شمير مطبوعاتي او فرهنگې دندې هم ترسره کړي دي، د بيلگي په توگه هغه په ۱۳۲۸ – ۱۳۲۹ کې د شپې له خوا د کابل راډيو د يوې ځانگړې خپرونې د چلوونکې په توګه کار کړی دی همدا ډول له ۱۳۳۳ څخه تر ۱۳۳۷ کال پورې د مازديگر له خوا په کابل راډيو کې د يوې ځانگړې خپرونې د پښتو کميټې غړی و او بيا به 1336 څخه تر۱۳۴۰کال پوري یې د کابل راديو د رنگارنگ خپرونو د چلوونکي دنده په غاړه لرله؛ له۱۳۴۳ تر ۱۳۴۸کال پوري يې د کابل راډيو د ادب د وږمو پروگرام پر مخ بېوه.

پوهاند رښتين د يو لړ علمي او ادبي ليکنو او خپرولو وروسته په ستاينليکونو او نښانونو نمانځل سوی دی او تر۱۵ يې زياتې جايزې هم ترلاسه کړي دي. د پوهاند رښتين مورنۍ ژبه پښتو وه ولې په دري، اردو او عربي ژبو يې هم اثار ليکلي، له عربي او اردو څخه يې يو شمير ژباړې کړي دي .

د پوهاند صديق الله رښتين ۲۶۵ رسالې او کتابونه چاپ سوي دي. رښتين صاحب د خپل عمر په اوږدو کې په يو شمير بهرنيو او کورنیو ټولنو او غونډو کي برخه اخيستې ده، استاد د نړۍ ځينو هيوادو لکه پخواني شوروي اتحاد، ايران، مصر، هندوستان، او پيښور ته سفرونه کړي دي. زموږ د هيواد د دې وتلي څيرې په هکله اکاديميسين پوهاند ډاکټر محمد رحيم الهام ليکلي: «استاد رښتين يو غښتلی او په خپله برخه کې پوخ ليکوال، محقق او مدرس و، دی د پښتو د ودې په تحقيقي، تخليقي او تدريسي برخه کې په هسکه غاړه زموږ د مخکښانو په قطار کي ولاړ دی.

داکتر راج ولی شاه خټک“ د استاد رښۍتین په اړه ویلي:
ارواښاد علامه پوهاند صدیق الله رښتین ، د پښتو ژبې او ادب د آسمان ځلانده ستوری د خپل عمر په وروستيو ورځو شپو کې هم د مطالعې په حال کې ليدل کیده ( نو امبر ۱۹۹۸ د ليدي ريډنګ روغتون – پیښور) الله پاک دې دغه ستر علمي شخصیت ته جنتونه ورپه برخه کړي.

پوهاند رښتين د پښتو ادب پنځم ځلاند ستوری نومول سوی دی، دې لوي عالم د اوږدې ناروغۍ له کبله د پيښور د ليډيريډنگ روغتون د بولټن بلاک په لسمه کوټه کې په ۱۳۷۷لمريز کال له فاني دنيا د ابد لپاره سترگې پټې کړې.

 د رښتين صاحب ليکنې او هڅوني نه يوازي دا چې د افغان ولس لپاره لويه علمي خزانه ده.

2 COMMENTS

  1. د دغه ستر پښتون عالم او د خپل قام اوژبې د خدمتګار روح د ښاد ، جنتونه یې نصیب او نوم یې تلپاته وي . ایکاش د ده ټول لیکلي آثار یوځل بیا چاپ او ټولو کتابتونونو ته ورکړل شي چې د دوی د زحمتونو نتیجه راتلونکي نسلونه هم ولولي .
    نومیالي دي چې یادیږي .

  2. رب ذالجلال دی لیکوال عبدالله جان صاحب ته جنتو نصیب او او موږ تولو لوستنکو ته ده نصحتونو عمل اوپوهه راکړی

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

- Advertisment -

ادب