ترجمه، اختصار و تتبع : غوث جانباز
آندری سیرینکو مدیر مرکز “مطالعات پالیسی های افغانستان” (روسیه) در تازه ترین نوشته اش در کنار بررسی تحولات جاری سیاسی در افغانستان به موشگافی تصادم و تضاد نظریات در طبقات طراز اول حاکمیت فدراسیون روسیه (از جمله وزارت خارجه و دفتر شورای امنیت) در رابطه به انتخاب روش و طرز برخورد با گروه طالبان پرداخته، در پایان تحلیل اش به آن نتیجه رسیده که در مسکو بالاخره پروسه بازنگری و تجدید نظر عینی و واقعبینانه در رابطه به گروه نظامی طالبان آغاز گردیده است.
آندری سیرینکو می‌نگارد:
اصل گپ چیست ؟
به نظر می‌رسد، ضمیر کابولوف، نماینده خاص رئیس جمهور روسیه، که تا هنوز هم نقش “وکیل مدافع” اصلی طالبان را در روسیه بازی می نماید، بالاخره به هوش آمده است. طی مصاحبه که موصوف اخیرا با نشریه The Week انجام داده، او نه تنها مراتب یاس خود را از رژیم طالبان که نتوانستند توانائی مدیریت دولت افغانستان را دریابند ابراز داشته، بلکه طالبان را (احتمالا منبعد دوستان اسبق خود را) از شروع قیام مردمی برضد شان دچار هراس نموده است.
آقای کابولوف تا همین چندی قبل، همه را فرا میخواند و مصرانه می کوشید همه را معتقد سازد تا به چشم و گوش خویش باور ننمایند. به گونه مثال کابولوف تأکید می کرد:
” آفرین به طالبان، آنان ” مردهای حسابی” استند، و با ایشان می توان گفتگو کرد، به توافق رسید؛ بنابرین مسکو باید از به قدرت رسیدن طالبان در کابل شادمان باشد، و اینکه با به قدرت رسیدن طالبان در کابل، در برابر افغانستان دورنمای شگوفان باز گردید.”
موازی با اظهارات فوق، کابولوف هرگونه تلاش برای ایستادگی و مقاومت در برابر طالبان را منتفی و بی مایه می دانست.
و اینک ما شاهد یک چرخ تند در افکار او هستیم. طالبان دیگر به گمان اغلب “بهترین دوست های” مسکو نبوده و رژیم آنان دیگر در روسیه جاذبه ی مثبت برنمیانگیزد، دورنمای وقوع “قیام مردمی” به ضد طالبان دیگر نه تنها خیالی نبوده، بلکه مسکو بعد از این از بروز آن هراس و تشویش ندارد.
ریشه ی بازنگری در کجاست؟
در واقعیت همان چیزی رخ داد که ما آنرا قبلا نیز بیان داشته بودیم : “پالیسی کابولوف” به ناکامی انجامید. (در متن روسی نگاشته شده : “طرز دیدکابولوف به افلاس مواجه شد”)، بنابرین، مسکو بعد از این در ستراتیژی افغانی خویش، مطابق “طرز دید” نیکولای پاتروشیوف منشی شورای امنیت روسیه تجدید نظر می نماید.
در اینجا قابل یاد آورییست که نیکولای پاتروشیوف منشی شورای امنیت فدراسیون روسیه، بارها، بدون آنکه در سطح رسمی به بگو مگو ها با شخص ضمیر کابولوف بپردازد موضعگیری اش را در پیوندربهدقضایای جاری در افغانستان به طور واضح، شفاف و صراحت کلام ابراز میداشت. بررسی ها، ارزیابی ها و اطلاعات دفتر شورای امنیت ملی روسیه از طالبان و اوضاع جاری در افغانستان در اکثر موارد در تفاوت فاحش از جذبات شادمانه نماینده خاص روسیه (کابولوف) قرار داشت. نیکولای پاتروشیوف طالبان را در کنار القاعده، داعش و یگر گروه ها یک سازمان تروریستی می نامید، به روابط طالبان با واشنگتن اشاره می کرد، و یاد آور می شد که “طالبان توانائی مبارزه با تروریزم و مواد مخدر را در افغانستان ندارد و (یا) نمی خواهد این مبارزه را پیش ببرد.
به عباره دیگر، آنگاه که کابولوف لابیگر تأمین همکاری کرملین با طالبان بود، پاتروشیوف طالبان را تهدید بلاتردید به منافع ملی روسیه می‌دانست. پاتروشیوف علاوه می نمود: ” تهدید مذکور احتمالا بنابر ملحوظاتی، برای مدتی موقتا معطل شده باشد، لیکن مسکو امکان همکاری با آنانی را که منافع ملی روسیه را تهدید کند اندک می بیند.”
در حال حاضر دیده می شود که ضمیر کابولوف تلاش می نماید تا در اظهارات خویش تغییر بیاورد و هرچه بیشتر از ادبیات نیکولای پاتروشیوف استفاده کند.
علل و عوامل این تحول :
۱. طالبان مسکو را واقعا مایوس ساخته است؛ این گروه به هیچ یک از وعده های که به روسیه داده بود پابند باقی نماند، از جمله : ایجاد حکومت فراگیر، مبارزه واقعی با داعش، القاعده و دیگر سازمان های تروریستی و همچنان مواد مخدر ؛
۲. طالبان (یا به اصطلاح، بخش نسبتا معتدل آن که کابولوف پیوسته با آن “معاشقه”می نمود) علاقمندی شانرا در برابر روسیه از دست داده و به سرعت در جهت واشنگتن تغییر مسیر می دهد. طالبان در حال حاضر نسبت به روسیه، بیشتر علاقمند واشنگتن اند؛
۳. طالبان واپسین دلبندی های خود را در مورد شخص کابولوف نیز از دست داده است. ضمیررکابولوف حین سفر اخیر اش به کابل در ماه جنوری سال جاری (۲۰۲۳) نتوانست حتی با یک تن از “لیدران” مطرح طالبان ملاقات کند؛ گرچه معلومات منابع ما نشان می‌دهد که او کوشش های فراوانی به خرج داد تا زمینه اینگونه ملاقات ها برایش فراهم گردد، لیکن فراهم ساخته نشد…
به عباره دیگر، طالبان با پر روئی تمام به کابولوف فهماندند که ادامه گفتگوها را با شخص او زاید می‌داند.
علل و عوامل فوق، و همچنان سایر ملاحظات (که از ارائه آن فعلا خودداری می شود) منجر به افلاس قطعی “دید گاه کابولوف” در پالیسی افغانی کرملین گردید.
به نظر می رسد که پالیسی ها در جهت افغانستان بعد از این مطابق “دیدگاه” پاتروشیوف تدوین و تعیین خواهد شد. مبرهن است که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز طرفدار و حمایتگر “دیدگاه پاتروشیوف” است. در اجلاس اخیر مسوولین شورا های امنیت کشور های منطقه راجع به افغانستان که به تاریخ ۸ فبروری سال جاری(۲۰۲۳) در مسکو دایر گردیده بود، پوتین و پاتروشیوف هردو ارزیابی های نهایت منتقدانه را پیرامون اوضاع افغانستان تحت حاکمیت طالبان بیان داشتند.
همزمان با تغییر و تجدید نظر در پالیسی ها در قبال افغانستان، علاقمندی مسکو به جریان های سیاسی بدیل در افغانستان معطوف گردیده و افزایش خواهد یافت.
از آنجائیکه آنعده از سیاستمداران افغان که در مخالفت با گروه طالبان قرار دارند، هیچگونه اعتمادی بالای شخص ضمیر کابولوف نداشته و حاضر نیستند به گفتگوی جدی با او بپردازند، در حالیکه با آقای نیکولای پاتروشیوف قضیه کاملا بالعکس است، بنابرین، بار کارها و برنامه ها بالای نیکولای پاتروشیوف و کارمندان اداره او بیشتر خواهد شد.
آندری سیرینکو در ادامه:
من با تمام ثبوت ها در جریان هستم که بسیاری از سیاسیون افغان که علاقمند همکاری با روسیه اند و نمی خواهند با آقای ضمیر کابولوف سر و کار داشته بشند، در حال حاضر “در جستجوی راه یافتن” به دفتر پاتروشیوف اند.
به باور من، این سیاست مداران بالاخره راه را نزد پاتروشیوف میابند. همکاری با این افغانها به نفع همه، به شمول روسیه که به علت تعقیب پالیسی های افلاس شده در برابر بن بست قرار گرفته، می باشد.