ا حسان الله ارینزی
برای اینجانب جای بسا افتخار است که پس از گذشت تقریباً چهل و دو سال، از آغاز فکر تالیف یک کتاب جامع در مورد جغرافیای طبیعی، بشری، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و تاریخی کشورهای جهان و پس از تقریباً بیست سال از آغاز انتشار این مجموعه به زبان پشتو، اینک توفیق حاصل میشود که این کتاب قطور به زبان فارسی دری نیز بخدمت مردم شریف افغانستان و بطور خاص نسل جوان گذاشته شود.
این کتاب به زبان پشتو (د نړۍ هینداره( نام دارد که ترجمه آن آیینه جهان یا جهان نما میشود و در پنج قسمت (آسیا، افریقا، اروپا، امریکا و اقیانوسیه یا استرالیا) از سال 2000م (1379 هـ ش) تا سال 2017 بین 2 – 4 بار تجدید چاپ شده است. آخرین چاپ پشتو (2012 – 2017) در 9 کتاب 6000 صفحه دارد که از نظر حجم و کار فردی در کشور بیسابقه است. کتابیکه طی تقریباً دو دهه گذشته مورد استقبال گرم و گسترده علاقمندان، خاصتاً نسل جوان قرار گرفت، جایگاه مناسبی در جامعه بدست آورد و مورد استفاده اقشار مختلف در پوهنتون ها، مکاتب، رسانه ها و کتابخانه ها قرار گرفت.
بعضی دوستان گرانقدر از همان سال های اول چاپ کتاب به زبان پشتو اظهار علاقه میکردند که اگر این مجموعه مفید به زبان فارسی دری نیز نشر شود، فیض آن عامتر شده و جای خالی یک کتاب معاصر در مور شناسایی کشورهای جهان را اندکی پر خواهد نمود.
اساتید جغرافیا به این عقیده اند که انکشافات محیرالعقول وسایل اطلاعات جمعی و تکنالوژی معلوماتی، به معلومات جغرافیایی اقشار مختلف جامعه وسعت فوق العاده و غیرمترقبه بخشیده و نوعی بیداری جغرافیایی مبتنی بر جهان بینی همگانی را بمیان آورده است.
کتاب (د نړۍ هینداره) وقتی به بازار آمد که عطش نسل جوان افغان، برای شناخت کشورهای جهان به اوج خود رسیده و علاقمندی مردم برای تعقیب تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، علمی، فنی و ارتباطی دنیا بحدی دامنه دار و وسیع شده بود که در صد سال گذشته نظیر ندارد.
تحولات درین چهل و دو سالیکه از آغاز فکر تالیف چنین یک کتابی میگذرد و یا تقریباً بیست سالیکه از نشر اولین کتاب به زبان پشتو به وقوع پیوسته، چنان شگرف است که به آسانی بیان شده نمیتواند.
جنگ تحمیلی، نیابتی و استخباراتی کشور های همسایه و قدرت های بزرګ و استعماری دنیا در افغانستان در چهل و دومین سال خود هنوز هم از مردم و وطن قربانی جانی، مالی و معنوی میگیرد و وحشت و دهشت می آفریند، اتحاد شوروی که آفتاب در قلمرو امپراطوری آن غروب نمیکرد، سال هاست که دګر وجود ندارد؛ دو جرمنی باز یکجا شدند، کشور چکسلواکیا بطور مسالمت آمیز به دو کشور چکیا و سلواکیا تقسیم شد، جنگ های بالکان و تجزیه یوگوسلاویا به هفت کشور کوچک مستقل باعث تغییرات عمده در اروپا گردید، کشورهای جدید تیمور شرقی و سودان جنوبی زاده شدند، مفکوره های تجزیه برتانیا و اسپانیا هنوز هم طرفدار دارد، کاتالونیا از اسپانیا و سکاتلند از برتانیای کبیر جدایی میخواهند؛ زمزمه های از تدویر رفرندام استقلال در ایالت کلفورنیای امریکا نیز شنیده میشود، جنگ های خانمانسوز در عراق، سوریه، سودان، نایجیریا، مالی، لیبیا، یمن و فلسطین صدها هزار نفر را به هلاک رسانیده، ملیون ها نفر آواره شده و تمدن های عظیمی با خاک یکسان گردیده اند.
تمام این تغییرات و تحولات باعث شده تا نوع بیداری جغرافیایی تقویت شده، دامنه اطلاعات جغرافیایی مردم بسرعت توسعه یافته و علاقمندی برای کسب اطلاعات بیشتر در بین تمام اقشار مردم شدیدا دګرګون شده است.
دو جلد کتاب د نړئ هینداره یعنی (آسیا و اروپا) که توسط دوست عزیز، محمد طاهر خدری، در دهلی جدید به زبان فارسی دری ترجمه و باز با کار تشدیدی و شاقه چندین ماهه در کابل به روز شده بودند، بعد از کمپوز و ایدیت در کابل، یکی( اسیا) در اخر سال 2017 و دومی( اروپا) در ماه دسمبر سال 2019 بدسترس مردم قرار ګرفتند.
با دریغ و درد که آقای محمد طاهر خدری محبت یکی از شخصیت های وطنپرست و عالم افغانستان ، در اواخر سال 2017 در عالم مسافری در دهلی جدید وفات نمود و همانجا دفن گردید. خداوند(ج) بر او ببخشاید!
کار ترجمه مجلدات باقیمانده کتاب د نړۍ هینداره شامل اوقیانوسیه، افریقا و امریکا را یک دانشمند دگر بنام استاد کمین احمد شاکر، اهل ننګرهار، بدوش گرفته که کتاب اول ان در مورد قاره اوقیانوسیه یا استرالیا در سال 2021 چاپ شد و دو کتاب دګر یعنی افریقا و امریکا انشاالله به ترتیب چاپ خواهند شد.
قابل تذکر است که اینجانب طی ده سال گذشته این موضوع را چند بار با وزارت معارف، اکادمی علوم و پوهنتون کابل در میان گذاشتم که تهیه کتاب های درین سطح و حجم ، کار یکنفر اماتور بوده نمیتواند و از آنها صادقانه تقاضا نمودم تا ادامه این مسوولیت بزرګ را از شانه های عاجز بنده برداشته و در یک جایی ازین تشکیلات عریض و طویل دولتی، یک دفتری برای انتشار منظم اینګونه کتاب ها ایجاد نمایند که در آن چند جوان جغرافیدان هر سال یا چند سال بعد، این کتاب ها را به زبان های پشتو، دری و ازبکی در اختیار مردم قرار داده و این سلسله را ادامه دهند!
متاسفانه که این آرمان شریف تا حال جامه عمل نپوشید و من با امکاناتی که بیشتر به کمک چند دوست عزیز و فرهنگ دوست تعلق دارد، به این کار دوام میدهم، ولی تشویش دارم که مبادا این سلسله در همین خامی اولی قطع شده و یک آرمان شریف قبل از رسیدن به پختگی پر پر شود!
مثلیکه خواننده گان عزیز نیک میدانند، در تمام کشور های دنیا موسساتی وجود دارد که فقط به همین کار یعنی نشر کتاب های در مورد کشورهای دنیا مصروف بوده و هر سال کتاب های جدیدی عرضه میدارند. کتاب معروف The World Almanac فقط در سه ماه اول هر سال عیسوی در امریکا و دنیا حدود 70 – 80 ملیون کاپی بفروش میرسد! ایران موسسه گیتاشناسی دارد که بطور اختصاصی به همین کار می پردازد و تقریباً تمام کشور های دنیا.
ما اگر در آن حد نیستیم، ولی دولت ما بصورت قطعی قادر است تا یک دفتر کوچک در جایی از ریاست نصاب تعلیمی وزارت معارف، پوهنځی جغرافیای پوهنتون کابل و یا اکادمی علوم ایجاد نماید تا چند جوان تحصیل یافته و با انرژی این مسوولیت را بدوش گرفته و کار نشر کتاب را بشکل خوبتر و مسلکی تر ادامه دهند.
درین کتابها تمام کشور های هر قاره به ترتیب الفبا از نظر جغرافیای طبیعی، بشری، سیاسی و اقتصادی معرفی شده و تاریخ هر کشور و مسایلی چون قوت های مسلح، مواد مخدره، قاچاق انسانی و روابط ان با افغانستان نیز بطور مختصر جمع اوری شده است.
ارین سلسله تا حال کتاب های اسیا، اروپا و استرالیا به زبان فارسی دری به چاپ رسیده، کار روی کتاب افریقا جریان دارد و جلد امریکا میماند برای سال بعدی.
اګرچه شیوع مریضی کرونا در کابل در سال ګذشته و اخبار ناګوار جنګ و انفجار و انتحار و بی امنیتی بیسابقه در کشور و بعد تحولات اخیر، به ادمی مجال نمیدهد که با طیب خاطر به کار تالیف و ترجمه و نوشته و تحقیق و نشر و اشاعه بپردازد، با انهم برای ادای مسوولیت های انسانی و وطنی، کار های را باید انجام داد. چاپ کتاب های اسیا و اروپا و اوقیانوسیه یا استرالیا از همین جمله اند. امید زنده ګی یاری کند تا کتاب های افریقا و امریکا نیز ظرف یکسال اینده تکمیل شده و جای خالی یک کتاب قطور و مستند در مورد معرفی کشور های جهان به زبان فارسی دری نیز اندکی پر شود.
و امید است که دروازه های مکاتب و پوهنتون ها، بزودی بروی اولاد وطن اعم از دختر و پسر، باز ګردیده و شرایطی فراهم شود که جوانان در چنان ارامش فزیکی و روانی قرار داشته باشند و وضعیت اقتصادی خانواده ها در حدی خوب باشد، که مردم و مخصوصا نسل جوان باز به کتاب و کتابخانه مراجعه نموده و بر دانش و معلومات خود بیافزایند!
اګر کسانی زحمت بکشند و کتاب های تالیف و ترجمه و تحریر شوند که خواننده نداشته باشد، بسیار حیف خواهد بود!!
دوددیال
دروند او منلی ورور، د هیواد د ځوان نسل هڅوونکی او د پوهې د لارې لاروی، قدرمن ارینزی صاحب، السلام علیکم!
ستا د دغو ډیرو درنو او ستومانه کوونکو ّهلو- ځلو ، دعالی پایلو لرونکی او شاقه کار څخه خبر یاستو. آن په هماغه
وخت کې مو درته مبارکی درکړی وه او زموږ محصلانو ستاسو کتابو سره ډیره علاقه وښوده، خصوصاً هغه وخت چې
لا ډیر ځوانان انترنیت او ګوګل سره آشنا نه وو. ارواښادخدری صاحب ته دی الله پاک فردوس جنت نصییب کړی. تا ته
دی خدای پاک اوږد عمر درکړی. د ملت دعا درسره ده. درته دبریالبیتوب او پوره زغم هیله کوم. الله (ج)دی ستا دغه
زیار درته جاریه صدقه وګرځوی.
که موږ څه کومک کولای شو ، تیار یو. خدای مو بریالی لره. په درنښت