ژباړه: روح الله تلاش
د مغازو او اعصابو کار پوهانو، نوې او وروستۍ څېړنې ښيي چې د شپې لخوا تر ډېره ويښ پاتېدل کې ژر مړینه له ځانه سره لري.
د امریکا متحده ایالتو د شیکاګو «نورت وسترن» پوهنتون د عصابو علومو پروفیسور «کرستین کونتسن» ورستۍ څېړنو موندلې چې په تېرو پنځو کلنو کې د هغو کسانو مړينه ۱۲ سلنه ډېره شوې چې عادت لري د شپې لخوا تر ناوخته ويښ پاتې شي.
کرستین کونتسن په دې اړه وايي: «د شپې ويښ پاتې کېدل د خوړو په سیستم او تنظیم کې د بدلون لامل ګرځي. په غیر منظمو وختونو کې خوراک د دې لامل کېږي چې بدن و نشي کولی د وینې قند په سم ډول تنظیم کړي او دا یو له هغو ستونزو ده چې د انسان بدن له هغه سره مخامخ کېږي. غیر منظم خوراک همداراز یو شمېر نورې جدي ستونزې هم له ځانه سره لري.»
نوموړي له هغو کسانو چې عادت لري د شپې لخوا ویښ پاتې شي غوښتي څو د شپې لخوا ژر ویده شي او خپل دا عادت په کرا کرا را کم کړي.
کرستین کونتسن د خپلو خبرو په دوام وايي: «د شپې تر ناوخته ویښ پاتې کېدل ښه عادت نه دی او موږ باید خپل خراب عادتونه په ښه عادتونو بدل کړو، سالمه تغذیه، ورزش او منظم خوب د ښه روغتیا تضمین دی. که غواړئ د شپې لخوا تر ناوخته ويښ پاتې کېدولو عادات مو بدل کړئ، نو پکار ده چې د خوب لپاره مو وخت مشخص کړی او هره شپه په هماغه وخت بېده شئ. په دې ډول د دې عمل په تکرار سره به مو دا عادات بدل شي.»
د شپې لخوا تر ناوخته ویښ پاتې کېدل د دې لامل کېږي څو د بدن فیزیولوژیکي نظم له ستونزو سره م��امخ شي. شپه ويښ پاتې کېدل همداراز د تغذیې د بې نظمۍ لامل هم ګرځي.
متخصص روغتیا پالان په دې باور دي، چې ان یوه شپه بې خوبي د الزایمر ناروغۍ پورې اړونده پروتینونو د ډېرېدو لامل ګرځي.
په دې برخه کې یوه بله څېړنه چې د امریکا د روغتیا ملي موسسیې څېړونکو ترسره کړې د هغوی ورستۍ موندنې هم ښيي چې ان یوه شپه بې خوبي په الزایمر ناروغۍ د اخته کېدو کچه لوړوي. دا یو ډول عصبي/ مغزي ناروغي ده چې د عقل د لاسه ورکولو لامل کېږي او همداراز په دې ناروغۍ اخته کسان خپله ذهني وړتیا هم له لاسه ورکوي.
د دې ناروغۍ تر ټولو مهمه ځانګړنه دا ده چې ناروغ خپله حافظه له لاسه ورکوي. ناروغ لومړی خپله لنډه مهاله حافظه له لاسه ورکوي او په دویم قدم کې بیا د ژوند ټولې مهمې پيښې یې له یاده وځي.