منبع : دی سیفر

نویسنده: جان مکلاوین معاون پیشین سازمان سیا

مترجم : سیدجمال اخگر

جان مک لاولین از جنوری تا سپتامبر 2004 به عنوان سرپرست CIA و از اکتبر 2000 تا جولای 2004 به عنوان معاون این نهاد مشغول به کار بود. او یکی از متخصصین ممتاز در پوهنځی مطالعات پیشرفته  بین المللی پوهنتون جان هاپکینز است.

– دیدگاه کارشناسان

تصمیم رئیس جمهور جو بایدن برای بیرون کردن همه ی نیروهای آمریکایی تا 11 سپتامبر از افغانستان بحث های زیادی را در میان  طیف های  مختلف  سیاسی برانگیخته است.

تصمیم خروج بایدن مردم را به دو دسته موافق و مخالف تقسیم کرده است. یک تعداد آن را عقب نشینی عجولانه و فاجعه بار می دانند و ازین تصمیم خشمگین هستند و تعداد دیگر حضور نیروها را ادامه جنگ غیرقابل پیروزی می دانند که 20 سال زمان برد و جان بسیاری را گرفت. حامیان و منتقدان این تصمیم  به طور مساوی تقسیم شده اند ، و هر یک از طرفین می توانند استدلال خوبی ارائه دهند ، بنابراین بیایید استدلال ها را بررسی کنیم که کدام واقعیت ها را تداعی می کنند.

بایدن مدتهاست که در مورد حضور طولانی مدت در افغانستان متردد است. او ادعا می کند که واشنگتن به هدف خود که همانا شکست دادن القاعده و کشتن اسامه بن لادن و حصول اطمینان از این که این کشور دیگر پناهگاه تروریستان مانند وی نیس ، رسیده است. وی گفت ما هرگز آنجا نبودیم تا مردم افغانستان را متحد بسازیم ” آنها هیچگاه یک پارچه نبودند“

کسانی که با تصمیم بایدن موافق هستند، اضافه می کنند که افغانستان باید در لیست اولویت بندی شود زیرا رقابت قدرتهای بزرگ مانند چین بیشتر قابل نگرانی نسبت به تهدید تروریست ها است – از همین رو  ما باید آنها را زیر نظارت قرار داده و بر آنها فشار وارد کنیم. دیگران به سادگی استدلال می کنند که آمریکا نمی تواند تا زمانی ایجاد یک دولت مدرن افغانستان در آنجا بماند – پس باید این حقیقت را بپذیریم. این استدلال ها دارای دو ویژگی بزرگ هستند. یکی آن آشکارا درست است: بن لادن مرده و القاعده ضعیف تر شده است .

بحث دیگر چیزی است که واقعاً به ندرت تصدیق می شود: ایالات متحده باید اولویت بندی کند زیرا نمی تواند همه کارها را یک باره در سراسر کره زمین با منابع، انرژی و تعهدات  یکسان انجام دهد.

استدلال کسانی که مخالف تصمیم بایدن هستند، به دو دسته تقسیم می شوند.

–  اول این که ما هیچ نوع اطمینان کامل نداریم که افغانستان یک بار دیگر به پناهگاه تروریست هایی که قصد آسیب رساندن به ایالات متحده را دارند تبدیل نخواهد شد. دیگر اینكه احتمالا یک دولت افراطی طالبان قدرت را بدست خواهد آورد و عناصر شكننده دموكراسی و احترام به حقوق بشر را كه ما توانسته ایم اندک اندک نهادینه كنیم – به ویژه حقوق زنان – محو خواهد كرد. می توان شواهدی را پیدا کرد که به نفع و یا خلاف تصمیم بایدن استدلال کرد.

واقعیت که سبب تردید در مورد تجدید حیات تروریست ها در افغانستان شده  این است که عملیات القاعده اکنون غیر متمرکز است و هسته های وابسته به آن در مکانهایی مانند یمن، سوریه و شمال آفریقا امروز فعال تر و موفق تر از آنچه در افغانستان باقی مانده است. یک گروه تروریستی دیگر به نام “دولت  اسلامی ” (داعش) هنوز قادر به انجام حملات خونبار  در افغانستان است اما با اقدامات ضد تروریستی ضعیف شده است و طالبان نیز مخالف آن هستند.  و طالبان توافق نامه صلح را در ماه می  سال 2020 امضا کردند که طبق آن تعهد کردند که روابط خود  با القاعده را قطع می کنند. از طرف دیگر ، راهی برای شناختن اهداف واقعی طالبان وجود ندارد و معلوم نیست که آیا این گروه که اغلب تندرو هستند ، دیدگاه واحدی دارند یا خیر. بنابراین ، بدگمان بودن درین مورد قابل توجیه است بویژه پس از گزارش نظارت سال 2020 سازمان ملل متحد مبنی بر اینکه این گروه هنوز ارتباط قوی با القاعده دارد.

اشرف غنی، رئیس جمهور منتخب فعلی، می گوید که وی خواهان توافقی است که طالبان را در دولت ادغام کرده و به سمت انتخابات حرکت کند. اما او این را بیشتر یک خیال میداند تا یک واقعیت عینی. هیچ چیز در ایدئولوژی و تاریخ طالبان از انتخابات حمایت نمی کند. بر اساس محاسبات معتبر ، جنبش اسلام گرای سنی از سال 2001 قدرتمندتر از هر زمان دیگری است و حدود 20 درصد از کشور را کنترل می کند و بالای 40 درصد اراضی دیگر با دولت می جنگند. و حقیقت این است که پس از رفتن ارتش ایالات متحده، واشنگتن مجبور است تروریسم را از راه دور کنترل کند – که می تواند کارساز باشد، اما با اطمینان کمتر از حضور در میدان. نیروهای امنیتی افغانستان بسیار توانمند شده اند، اما بدون تدارکات، تعمیر و نگهداری تجهیزات و پشتیبانی رهبری ایالات متحده، احتمالا تأثیر آنها در برابر طالبان و اهداف تروریستی به شدت کاهش بیابد.

– مورد دوم نگرانی بزرگ، وضعیت حقوق بشر است، که  طالبان ادعا می کند که درین زمینه بصورت مشترک کار خواهند کرد و به حقوق شهروندی از جمله حقوق زنان که از سال 2001 به میزان قابل توجهی بهبود یافته است (39 درصد از زنان تا سال 2017 در آموزش متوسطه ثبت نام کردند در مقابل 6 درصد در سال 2003 و 27 درصد کرسی های پارلمان به زنان اختصاص یافته است) احترام می گذارند.

با این حال ، تحقیقات میدانی انجام شده  توسط یک دانشمند که به اساس گرایش فرماندهان محلی طالبان در مناطق تحت کنترل شان صورت گرفته است نشان می دهد که بعضی از آنها دارای دیدگاه نسبتاً لیبرالی تری بودند ، در حالی که دیگران به شیوه قبلی طالبان مبنی بر محدود کردن شدید حقوق زنان و مجازات شدید آنها به دلیل انحرافات جزئی از قوانین شریعت پایبند بودند. در واقع طالبان در قدرت ، بسیاری از حقوق زنان را که طی دو دهه گذشته به مشکل بدست آمده است را محدود خواهند کرد – هرچند که امروز احتمالاً با مقاومت بیشتری از جانب جمعیتی روبرو خواهند شد که اکنون زندگی بهتری را تجربه کرده اند.

با نگاه به همه استدلالهای متناقض ، من را با اکراه به سمت این مقوله “که هرچیز را زمان مشخص خواهد کرد”  سوق می دهد – گرچه تاریخ و تجربه 20 سال جنگ وا میدارد تا بیشتر به مسئله با بدبینی نگاه کرد.

روش دیگر برای اندیشیدن درباره همه اینها کوتاه مدت در مقابل بلند مدت است. ناخوشایند خواهد بود که بگوییم، در کوتاه مدت تصمیم خروج تاثیر بدی نخواهد گذاشت. طالبان نیرومند شده اند، اختلافات در سطح دولت باعث تضعیف آن شده است و نیروهای امنیتی نیز به تنهایی بار جنگ را بدوش می کشند.

این کاملا منطقی است که طالبان تا جایی که می توانند از موضع قدرت فشار  میاورند و در صورت موفقیت ، چه طالبان بخواهند یا نخواهند محیط جغرافیایی و اجتماعی سازگار برای تروریست ها بوجود میآید. با این حال، این که در طولانی مدت، چه چیزهای زیادی اتفاق می افتد ما تا هنوز نمی دانیم.

با این حال سوال این جاست که ساختار جامعه افغانستان با حضور و دخالت غربی ها ، و فعالیت این همه رسانه های اجتماعی، افزایش تحصیلات جوانان و تغییر نسل، در طی 20 سال چقدر تغییر کرده است؟

و آیا طالبان برای جلب مشروعیت بین المللی و کمک های اقتصادی مورد نیاز‌ راه اعتدال را اختیار می کنند یا خیر ؟ اگر این  تغییرات و پیشرفت های دو دهه اخیر مقاومت  بیشتری در برابر سلطه طالبان ایجاد کرده باشد ، آیا این شکل یک جنگ داخلی جدید یا توانایی تعدیل رفتار طالبان را به خود خواهد گرفت؟ یا مانند آنچه قبل از 11 سپتامبر اتفاق افتاد ، زور و بی رحمی بر همه پیروز خواهد شد؟

همانطور که غالباً در امور خارجه اتفاق می افتد ، تصمیم گیرندگان باید از قضاوت بر اساس پیشینه تاریخی ، داده های ناقص و سیاست های ناگزیر اطمینان حاصل کنند .

قضیه افغانستان از همه پیچیده تر است و بایدن حداقل برای این که تصمیم گرفت مستحق تمجید است. از نظر اصول امور خارجه عدم تصمیم گیری در واقع خود یک  تصمیم است و معمولاً مورد خوبی نیست.