منبع: دویچه‌ویله
نویسنده: شمیل شمس
مترجم: سید جمال اخگر
رییس‌جمهور بایدن تصمیم دارد که موافقت‌نامۀ طالبان و امریکا را که توسط ترمپ امضا شده است مورد تجدید نظر قرار دهد. این یک تصمیم معقول می‌باشد؛ زیرا موافقتنامه یک امتیاز ناعادلانه برای یک گروپ شبه نظامی داده است.
توافق نکردن بهتر از توافق بد است، توافقی که بین طالبان و امریکا توسط ترمپ امضا شد به صورت مشخص یک مورد بد است.
موافقتنامه با شتاب انجام شد، به خاطری‌که امریکا به شدت می‌خواست جنگ طولانی ۱۹ساله را ختم کند، اما توافق‌نامه با شکل فعلی‌اش نسبت به فایده ضرر بیشتر را متوجه امریکا و افغانستان می‌کند.
تصمیم بایدن مبنی بر علاقمندی دولت‌اش برای تجدید نظر دربارۀ توافق‌نامۀ دوحه یک حرکت مورد قبول است. هرچند ما نمی‌دانیم که چگونه تجدید نظر را قرار است دولت بایدن اجرا کند. یک تجدید نظر سطحی نتایج دلخواه را به دست نخواهد داد.
دلایلی وجود دارد باور کنیم که دولت جدید به مساله افغانستان به گونه‌یی با تملق برخورد می‌کند. نامزد وزارت خارجه؛ انتونی بلینکن در هنگام تایید سنا اظهار داشت که «امریکا تصمیم دارد جنگ به اصطلاح ابدی را ختم کند.» خیلی خوب آقای بلینکن، ختم به زودی جنگ افغانستان غیر محتمل است.
– یک بن‌بست
اگر هدف فقط خارج کردن نیروهای امریکا از افغانستان باشد توافق‌نامه ۲۰۲۰ دوحه این هدف را تامین می‌کند. اگر توافق‌نامه برای ختم منازعه و تامین امنیت افغانستان باشد، توافق‌نامه فعلی ناقص و ناکافی است.
حملات خشونت‌بار از زمان توافق‌نامه طالبان و امریکا شدید شده است. این گروه جنگجو دست داشتن در حملات را انکار می‌کند، اما اعتماد به آن‌ها دشوار است. با وجود درخواست‌های مکرر از جانب کابل و واشنگتن آنان از موافقت در مورد آتش‌بس سرتاسری خودداری می‌کنند.
گفتگوهای بین‌الافغانی عملا متوقف است. در این گفتگوهای جنجالی از زمانی‌که آنان در ماه سپتامبر بعد از اتهام‌زنی‌ها و مشاجرات آغاز کردند پیشرفت زیادی وجود ندارد. موضوعاتی در مورد حقوق بشر و کاهش خشونت وجود دارد، اما بخش جنجالی اصلی موافقت در مورد ساختار سیاسی آینده این کشور جنگ‌زده است.
این ساختار چگونه ممکن است باشد؟ امریکا در نظر دارد که این سنجش بالای طالبان و حکومت آقای غنی قبولانده شود. آن امکان ندارد.
دیدگاه کابل و طالبان در مورد نوعیت حکومت کاملا متفاوت است. طالبان سیستم حاکمیت شریعت را می‌خواهند در حالی‌که آقای غنی می‌خواهد دموکراسی پارلمانی را حفظ کند.
حتا اگر طالبان ساختار حکومت پارلمانی را بپذیرند آن‌ها قدرت بیشتر را شاید در قوه مجریه بخواهند. و آن‌ها چرا نخواهند؟ آنان بر بخش‌های از اراضی کشور نفوذ دارند. آن‌ها فکر می‌کنند که خواست‌های‌شان را می‌توانند بر حکومت افغانستان تحمیل کنند. در حالی‌که حکومت از نظر مالی و نظامی به امریکا و کشورهای غربی وابسته است. توافق‌نامه‌یی که اساسا در مورد خروج نیروهای امریکا از افغانستان است، طالبان را بیشتر قدرت‌مند می‌سازد.
– در پناه بازیگران منطقه‌یی
جک سلیوان؛ مشاور امنیت ملی بایدن اخیرا اظهار داشت که «امریکا پروسه صلح را با تلاش جدی سیاسی منطقه‌یی حمایت می‌کند.» در حالی‌که قدرت‌های منطقه‌یی فقط به دنبال منافع خودشان استند.
وزیر خارجه پاکستان شاه محمود قریشی ابراز امیدواری کرد که دولت بایدن فرصت صلح را در افغانستان حفظ کند. این امیدواری به این معناست که امریکا توافق‌نامه ترمپ را اصلاح نکند.
این دقیق است که توافق‌نامه دوحه بدون حمایت اسلام‌آباد ممکن نبود. پاکستان نفوذ قابل ملاحظه‌یی بالای طالبان دارد و یک نقش کلیدی برای آوردن جنگ‌جویان در میز مذاکره بازی کرد.
اما پاکستان در حکومت آینده افغانستان برای طالبان نقش قوی می‌خواهد. منافع منطقه‌یی آن با حضور قدرت‌مند طالبان در همسایگی غربی‌اش بهتر تامین می‌شود. به‌هرحال این، صلح را در افغانستان ضمانت نمی‌کند.
– بازگشت به ۱۹۹۶
بزرگ‌ترین سودگیرنده توافق‌نامه سال گذشته امریکا و طالبان، پاکستان می‌باشد. چنانچه امیدوار است نفوذ هند در افغانستان را که از سال ۲۰۰۱ با حضور امریکا افزایش یافته است کم کند. بعضی از صاحب‌نظران می‌گویند که با توافق دوحه، ترمپ کابل را دو دستی تسلیم اسلام‌آباد کرد.
آیا بایدن می‌خواهد که برای پاکستان و طالبان نقش بیشتر در افغانستان بدهد؟ این برخورد کشور را به دهۀ ۱۹۹۶ برمی‌گرداند؛ وقتی طالبان کابل را تصرف و حاکمیت تندروانه پنج‌ساله‌اش را آغاز کرد، در آن وقت افغانستان و مناطق شمالی پاکستان پناه‌گاه شبه نظامیان گردید.
طالبان واقعیت سیاسی است که نایده گرفته نمی‌شود. در هرساختار آینده نقش خواهند داشت، اما بعد از دو دهه جنجال تحت نام دموکراتیزه‌کردن و آوردن ثبات در افغانستان، واشنگتن نمی‌تواند افغان‌ها را در اختیار ذی‌نفعان ستیزه‌جو قرار دهد. با بیرون شدن ترمپ از قدرت، این یک فرصت مناسب است که دولت جدید معاهده امریکا و طالبان را اصلاح کند.
آیا آن به این معناست که طالبان در مورد توافق‌نامه دوباره مذاکره خواهند کرد؟ این خیلی غیر محتمل است، اما نیاز است که دولت جدید بالای جنگ‌جویان فشار بیشتر وارد سازد و نقش بزرگتر را در مذاکرات بین‌الافغانی بازی کند. امریکا نمی‌تواند از افغانستان فرار کند.